Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme

BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 20 Kasım 1989’da Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair sözleşme’yi kabul etmiştir. 20 Kasım tüm dünyada Çocuk Hakları Günü olarak kutlanmaktadır. Şubat 2008 itibariyle Sözleşme 193 ülke tarafından onaylanarak BM tarihinde dünyada en yaygın bir biçimde onaylanan sözleşme haline gelmiştir. Türkiye 1990 yılında sözleşmeyi imzalamış ve 1995’te onaylamıştır.Bu da Sözleşme’yi Türkiye iç hukukunun bir parçası yapmaktadır.

Çocuklar ve ergenler özel haklara ihtiyaç duyarlar, çünkü onlar ihmal ve istismara karşı yetişkinlerden daha savunmasızdır.ÇHS çocukların insan haklarını uluslararası bir sözleşmede biraraya getirmiştir.Devletin görevi, herkesin (ebeveynler, öğretmenler, çocuklar ve ergenler dahil olmak üzere) Çocuk Haklarına dair Sözleşme’yi bilmesini ve çocukların haklarına saygı göstermesini sağlamaktır.

UNICEF, çocuk haklarının uygulanmasını destekleme konusunda uzmanlaşmış Birleşmiş Milletler kurumudur. Kurumun bütün çalışmaları, tarihte en yaygın olarak benimsenen insan hakları sözleşmesi olan BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme doğrultusunda yürütülmektedir.

HAK NE DEMEKTİR? Hak ; tarafsız ve eşit, yani adil bir şekilde sahip olunan özgürlük ve-veya yetkidir. Haklar özgürlüklerin korunması için bireylere anayasa ve kanunlar ile tanınmış yetkilerdir. Eğer bir kişinin, bir konuda hakkı var ise, devletten veya diğer kişilerden onun yerine getirilmesinin “isteme yetkisi”ne sahiptir demektir.

İnsan Hakları, insanların en iyi şekilde yaşaması ve gelişmesi için en temel değerdir. Bu haklar yemek, barınak, eğitim, şiddetten korunma ve hastayken bakımı içerir. Yaş, cinsiyet, dil, din, ırk ayırt etmeksizin tüm insanların hakları vardır. İnsan haklarına herkesin saygılı olacağı bir ortam yaratmak devletlerin sorumluluğudur.

ÇHS’nde Neler Vardır? Sözleşme 54 maddeden oluşmaktadır. 1’den 41 dahil sıralanan maddeler hak maddeleri olarak bilinirler.Bu maddeler çocukların temel haklarından bahseder.Bu haklar çocukların ulaşılabilecek en iyi düzeyde hayatta kalmaları ve gelişmelerini sağlayacak ortamın nasıl olması gerektiğini anlatır. Sözleşme’de 42.maddeden 54.maddeye kadar olanlar taraf devletlerin sözleşme’yi nasıl uygulayacağını, uygulamaları nasıl izleyeceğini ve raporlayacağını anlatır.

Sözleşme’nin Yönlendirici İlkeleri ÇHS’ nin hak içeren maddeleri, Sözleşme’nin yönlendirici ilkeleri denilen 4 ilke çerçevesinde (bu haklara şemsiye haklar diyoruz) uygulanmalıdır. Bu maddeler çocuklara gösterilecek olan saygının en temel değerlerini yansıtmaktadır.

ŞEMSİYE HAKLAR Ayrımcılık Gözetmeme(Madde 2) Katılım (Madde 12) Çocuğun Yüksek Yararı (Madde 3) Yaşama ve Gelişme (Madde 6)

Ayrımcılık Gözetmeme (Madde 2): Haklar çocuklar arasında ayrım ve fark gözetmeksizin uygulanır. Çocuğun Yüksek Yararı (Madde 3): Hükümetler; kurumlar, kuruluşlar ve bireyler, yani herkes çocuk için en iyi olanı, çocuğun yararını düşünmelidir.

Yaşama ve Gelişme (Madde 6): Bütün çocukların yaşama hakkı vardır. Devlet –hükümetler çocuğun hayatta kalması ve sağlıklı gelişebilmesi için mümkün olan çabayı göstermelidir. Katılım (Madde 12): Çocuklar ve ergenler onları etkileyecek kararlar alınacağı zaman görüşlerini serbestçe ifade etme ve düşüncelerine önem verilmesi hakkına sahiptir.

Çocuk Hakları Sözleşmesinden bazı maddeler… Madde 1: Ben çocuğum 18 yaşına kadar bir çocuk olarak vazgeçilmez haklara sahibim.. Madde 2: Çocuk Hakları bütün çocuklar içindir; beyaz çocuk, kara çocuk, kız çocuk, erkek çocuk farketmez.Doğduğumuz yer konuştuğumuz dil de farketmez. Büyüklerimizin inançlarının görüşlerinin farklı olması yüzünden çocuklara ayrım yapılmaz.Bu haklara sahip olmak için çocuk olmak yeterlidir.

Madde 3: Büyükler çocuklarla ilgili bütün yasalarda, bütün girişimlerde önce çocukların yararlarını düşünürler.Büyüklerimiz bu ödevlerini yapamıyorsa devlet çocuklara bakar ve korur. Madde 6: Çocukların yaşamını korumak herkesin ilk görevidir.Yaşamak her çocuğun temel hakkıdır.

Madde 9: Çocuğu ailesinden kimse koparıp alamaz, ama bazen de anne baba çocuğa bakamaz durumda olabilir.Çocuk bu durumdan zarar görebilir.Çocuk zarar görmesin diye çocuğa başka bir bakım sağlanır.Bu bakım sırasında çocuk anne-babasıyla düzenli görüşebilir.

Madde 12: Beni ilgilendiren konularda benim de görüşlerim alınır Madde 12: Beni ilgilendiren konularda benim de görüşlerim alınır. Büyükler beni dinlerler, düşüncemi öğrenmeye özen gösterirler, çok küçüksem bir büyük benim adıma konuşabilir. Madde 16: Çocuklar onurlu ve saygın birer insandır. Hiç kimse onların onurlarını kıramaz, onları küçük düşüremez, yaşadığı konut ve kurumundaki özel yaşantısına karışamaz.

Madde 23: Engelli çocuklar özel olarak korunurlar, kendilerine yeten saygın bir insan olmaları sağlanır, devlet onların bakımları, eğitimleri ve iş sahibi olmaları için gerekli kurumları oluşturur, ailelerine her türlü yardımı yapar.

Madde 24: Sağlığım ve hastalıklardan korunmam devletin ve toplumun güvencesi altındadır. Bunun için beslenmeme, aşılarımın yapılmasına ve çevrenin temizliğine dikkat edilir, hastalanırsam tedavi edilirim. Madde 28: Eğitimimi eksiksiz yapabilmem için desteklenir ve korunurum. İlköğretim herkes için parasızdır, kız ya da erkek olsun her çocuk için zorunludur.

Madde 31: Boş zamanlarımı değerlendirmem, oynamam, eğlenmem için oyun bahçeleri, çocuk kulüpleri, kitaplıklar, spor okulları açılır, her çocuk böyle faaliyetlere özendirilir. Bunlardan yararlanmak hepimizin hakkıdır. Madde 32: Ben çocuğum büyükler gibi bir işte çalışamam, ben okula gider ve oynarım.Eğer çalışmak zorunda kalırsam yapacağım iş eğitimime engel olmamalı sağlığımı bozmamalı, bende zararlı alışkanlıklar yaratmamalıdır.

Madde 37: Hiçbir çocuk insanlık dışı yöntemlerle ya da aşağılanarak cezalandırılamaz. Çocuklar suç işlemişse uygulanacak cezalar yaşına uygun, gelişmelerini engellemeyecek ve eğitsel olmalıdır. Madde 42: Çocukların haklarına ilişkin tüm ilkeleri hem çocuklar hem de büyükler öğrenmeli ve öğretmelidir.

İşte çocuklar “Çocuk Hakları Sözleşmesi” adını verdiğimiz bu sözleşmede siz çocukların hakları böyle ele alınıyor. Bu sözleşme sayesinde artık siz çocukların hakları yasalarca da tanınıyor. Eğer dünyanın herhangi bir yerinde bir çocuğun en temel hakları çiğneniyorsa buna dur diyebilmek için artık bir yasa var.

TEŞEKKÜR EDERİZ