Bilgi Kaynağı Olarak Veri Tabanları BBY104 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri II

Veri tabanı (database) nedir? TDK sözlüğü’ne göre; Bilgisayar kullanımında çözüme erişmek için işlenebilir duruma getirilmiş bilgi ortamı. Bir konu ya da örgüte ilişkin verilerden oluşan ve genellikle bir veri tabanı dizgesi aracılığıyla bir bütün olarak yaşatılan veri kümeleri topluluğu. Cambridge Dictionary; Bir bilgisayar sistemi içinde depolanmış ve kolaylıkla görüntülenip değiştirilebilen büyük miktardaki bilgi… Ekşi Sözlük; Bilgi üssü Düzenli bilgiler topluluğu

Veri tabanı (database) - Tanım Büyük miktarda bilgiyi bir arada tutan ve istenildiğinde bu bilgilere erişmeyi mümkün kılan sistemler…

Bilgi yönetimi ve veri tabanları Kütüphane hizmetlerini ve kütüphanecilik mesleğinin tanımını değiştiren bir fenomen.. Günümüzde bilgiye erişmenin en kolay yoludur. Neden? Bilgi çok fazla.. Bilgi hızla artıyor.. Depolama Düzenleme Arama-bulma Tam metin Veri tabanları, çok büyük miktarda bilgiye çevrimiçi (online) olarak erişimi sağlar. Makale, kitap, dergi gibi pek çok farklı türde kaynağa erişilebilir.

Üniversiteler ya da kurumlar veri tabanlarına nasıl erişirler?

Veri tabanları bilgiyi nasıl sunar? bu bilgi kaynaklarının kullanım ve dağıtım hakkını firmalar alırlar. bu yayınlar bir bilgi kaynağında yayımlanır araştırmacı/bilimadamı yayın üretir firmalar bu bilgileri veri tabanlarına depolar ve araştırmacıların bulundukları kurumlara sağlarlar. kurumlar bu veri tabanlarını satın alır ya da abone olurlar. araştırmacı/bilimadamı/ öğrenci bu veri tabanlarını kullanarak bilgiye ulaşır.

Avantajları Milyonlarca bilgi kaynağını herhangi bir yerden, günün herhangi bir saatinde ve dilediğiniz kadar kullanmaya izin verirler.

Dezavantajları Kurumun aboneliği olmayan kaynaklara erişim sorunu Adil olmayan kullanım Bir veri tabanında yer alan bilgi kaynaklarının kullanım hakkı veri tabanına abone olan kuruma aittir. Ancak fazla indirme, içerikteki dokümanların satışı ya da diğer kurumlar ile paylaşımı adil kullanım kurallarına uymaz. Arşivleme sorunu (abonelik bittiğinde kaynaklara erişim mümkün olabilir de olmayabilir de) Internet bağlantısı zorunluluğu Elektronik ortam kullanım becerisi gerekliliği

Veri tabanı türleri Bibliyografik veri tabanları Bibliyografik-atıf veri tabanları Tam metin (full-text) dergi veri tabanları Tam metin (full-text) kitap veri tabanları İstatistiksel veri tabanları Açık erişim veri tabanları

Bibliyografik veri tabanları Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, öz (abstrakt) vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirir. Ne tip soruları yanıtlayabilir? Kim, hangi konuda, hangi dergide, ne yazmış? Hangi dergi nerede yayımlanmış? ... Örnekler; LISA (Library and Information Science Abstract) Ulrich’s Periodicals Directory …

Bibliyografik veri tabanları - LISA H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

.. Bibliyografik veri tabanları - LISA LISA (Library and Information Science Abstract) Kütüphane profesyonelleri ve bilgi uzmanları için tasarlanmış bir veri tabanı İçeriğinde 68 ülkeden 20 farklı dilde 440 bilgi bilim dergisi yer alıyor. 1969’dan günümüze makalelere ait bibliyografik künye ve özleri içerir. Detaylı bilgi: http://www.csa.com/factsheets/lisa- set-c.php

Bibliyografik veri tabanları - Ulrich’s Periodicals Directory H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

.. Bibliyografik veri tabanları - Ulrich’s Periodicals Directory Dünya çapında 300.000’den fazla süreli yayının bibliyografik bilgilerini içerir. Genel konulu akademik yayınlar hakkında her tür bilgiye ulaşılabilir. Detaylı bilgi; http://www.ulrichsweb.com/ulrichsweb/

Bibliyografik atıf veri tabanları Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, öz (abstrakt) vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirmenin yanında yazarların atıf yaptıkları ve atıf yapılan yayınları verirler. Grafiksel gösterimler yapmaya yardımcı olurlar. Hangi amaçlarla kimler tarafından kullanılabilir? Literatür taraması yapanlar (x konuda son 50 yılda neler yayımlanmış?) Araştırmacılar (hangi bilim adamı hangi yayını ile en fazla atıf almış?) Devlet kurumları (akademik yükselme, unvan alma, vb. amaçlarla başvuru yapan adaylar arasından seçim yapabilmek için: örn: hangi aday ne tür dergilerde yayın yapmış, atıf almış mı?..) Üniversiteler (hangi üniversite daha fazla yayın yapmış?) Örnekler; Web of Science Scopus

Bibliyografik atıf veri tabanları - Web of Science H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

.. Bibliyografik atıf veri tabanları - Web of Science Science Citation Index – 1899 Social Science Citation Index – 1898 Arts and Humanities Citation Index – 1975 Dünya çapında otorite 10,000’den fazla “etki faktörü” yüksek (!) dergi ve bu dergilerin içinde yer alan makalelere ait bibliyografik bilgileri içerir. 256 farklı disiplinle ilgili otorite yayınların bibliyografik bilgileri bulunur. Detaylı bilgi; http://thomsonreuters.com/products_services/science /science_products/a-z/web_of_science

Bibliyografik atıf veri tabanları - Scopus H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

.. Bibliyografik atıf veri tabanları - Scopus Yaklaşık 18.000 dergi içinde yer alan otorite yayınlar 41 milyondan fazla bibliyografik kayıt Detaylı bilgi; http://info.scopus.com/about/

Tam metin dergi veri tabanları Dergilere ve dergilerde yayımlanmış tam metin makalelere erişim imkanı sağlar. Örnekler; ScienceDirect SpringerLink Wiley-Blackwell …

Tam metin dergi veri tabanları - ScienceDirect H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

Tam metin dergi veri tabanları - SpringerLink H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

Tam metin dergi veri tabanları - Wiley-Blackwell H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

Tam metin kitap veri tabanları Kitaplara tam metin erişim imkanı sağlar. Örnekler; Ebrary Elsevier E-Books (ScienceDirect) Springer E-Books …

Tam metin kitap veri tabanları - Ebrary H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

Tam metin kitap veri tabanları - Elsevier E-Books H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

İstatistiksel veri tabanları Otorite kurumlar tarafından üretilmiş istatistiksel bilgileri sağlayan veri tabanlarıdır. Örnekler; SourceOECD World Bank IMF …

İstatistiksel veri tabanları - SourceOECD H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (http://www.library.hacettepe.edu.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFB48A2ED314157011)

Açık erişim veri tabanları Açık erişim veri tabanları; teknik raporlar, tezler ve çalışma raporları yanında hakemli dergi makalelerinin, konferans bildirilerinin ücretsiz, çevrimiçi kopyalarından meydana gelir. Çoğu durumda bunların kullanımında okuyucular için lisans sınırlaması yoktur. Bu nedenle araştırma, öğretim ve diğer amaçlar için ücretsiz kullanılabilirler. Açık erişim veri tabanları kaynakları genelde tam metin olarak sunarlar. Yalnızca bibliyografik bilgi veren açık erişim veri tabanları da bulunabilir.

.. Açık erişim veri tabanları Bu kaynaklara erişmek için kurumların aboneliğinin bulunması gerekmez. Genelde bilgi kaynaklarının tam metinlerine kimi zaman da yalnızca bibliyografik bilgilerine ücretsiz bir şekilde erişilebilen veri tabanlarıdır. Örnekler; DOAJ E-LIS ULAKBİM ulusal veri tabanları (!) ...

Açık erişim veri tabanları - DOAJ http://www.doaj.org/

Açık erişim veri tabanları – E-LIS http://eprints.rclis.org/

Veri tabanları sağlayıcıları Veri tabanlarının kullanıma sunulma şekilleri göz önüne alındığında iki grup sağlayıcı olduğu söylenebilir: Yayıncı firmalar Servis sağlayıcılar

.. Veri tabanları sağlayıcıları Yayıncı firmalar; Elsevier, SpringerLink ve Wiley-Blackwell gibi firmalardır. Dergileri yayınlar ve yayınladıkları dergileri veri tabanlarından erişilebilir hale getirirler. Servis Sağlayıcılar; EBSCOHost gibi firmalardır. Farklı yayın evlerinden dergi içeriklerini sağlar ve dergi paketleri oluştururlar.

Veri tabanlarında “arama” Bahse konu tüm veri tabanları temel tarama mantığı (Google gibi) ile çalışmakta olup, aranılan bilgilere kolaylıkla ulaşılmasını sağlamaktadırlar. Eski “bilgi erişim” yöntemleri ile karşılaştırsak?..

.. Veri tabanlarında “arama” Veri tabanları – Tarama Kolaylaştırıcılar Her kurumun abone olduğu veri tabanı sayısının artması ile birlikte birden fazla veri tabanını tek bir ara yüzle arama ihtiyacı ortaya çıktı. Tüm veri tabanlarını bir arada taramak için bütünleşik arama motorları oluşturuldu. Federe arama motorları

Federe arama motorları Bir kurumun erişim sağlayabildiği pek çok veri tabanını bir arada tarayabilen arama motorlarıdır. Pek çok üniversite kütüphanesinde kütüphanelerin web siteleri aracılığıyla kullanıma sunulmuşlardır. Örnekleri; 360 Search TDNet EHIS MetaLib…

.. Federe arama motorları

Siz veri tabanlarına nasıl ulaşabilirsiniz?

Nereden? Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi ana sayfası; http://www.library.hacettepe.edu.tr

.. Nereden? “Elektronik kaynaklarımız” linkini tıklayın… Ya da federe arama motoru linki…

.. Nereden?

.. Nereden? .

Yeni iş alanları..

Bu sunumdaki slaytlar, 2009-2010 öğretim yılı bahar döneminde BBY 104 dersi kapsamında Arş. Gör. Zehra Taşkın tarafından hazırlanarak sunulan aynı başlıklı sunumdan uyarlanmıştır.