İnternet bağımlılığı

‘internet bağımlılığı’ tanımını yapan ve tanı ölçütlerini ilk olarak tanımlamaya çalışan Goldberg’dir. Goldberg DSM sistemini eleştirmek amacıyla DSM-IV’te yer alan madde bağımlılığı ölçütlerini, kontrol edilemeyen internet kullanımına uyarlamıştır. Young da patolojik kumar oynama ölçütlerini temel alarak internet bağımlılığı ölçütlerini belirlemiştir. Young internet bağımlılığı tanısı konulabilmesi için tanımlanan sekiz ölçütten beşinin karşılanmasını yeterli görmüştür.

Young ‘un internet bağımlılığı ölçütleri 1. internet ile ilgili aşırı zihinsel uğraş 2. istenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda internet kullanma gereksinimi duyma 3. internet kullanımını kontrol etme, azaltma ya da tamamen bırakmaya yönelik başarısız girişimlerin olması 4. internet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk, çökkünlük veya kızgınlık hissedilmesi. 5. başlangıçta planlanandan daha uzun süre internette kalma

6. aşırı internet kullanımı nedeniyle aile, okul, iş ve arkadaş çevresiyle sorunlar yaşama, eğitim veya kariyer ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme 7. başkalarına internette kalma süresiyle ilgili yalan söyleme 8. interneti sorunlardan kaçmak veya olumsuz duygulardan uzaklaşmak için kullanma

İnternet bağımlılığı ile ilgili çalışmalarda sosyal fobi, majör depresyon, anksiyete bozuklukları, utangaçlık, içe dönüklük, kişilik bozuklukları internet bağımlılığına eşlik eden etkenler olarak saptanmıştır. Ergenlik dönemi boyunca teknolojinin fazla kullanımının artmış sigara ve alkol kullanma riskiyle ilişkili olabileceği, özellikle alkol bağımlısı anne babalara sahip çocuklar için bu riskin daha belirgin olduğu belirtilmiştir.

Yaşları 15-23 arasında değişen 1204 erkek 910 kız öğrenci arasında yapılan bir çalışmada erkeklerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu depresyon sosyal fobi hostilite duygularının internet bağımlılığına daha sık eşlik ettiği, kızlarda ise DEHB ve depresyonun internet bağımlılığı ile birlikte daha sık görüldüğü belirtilmektedir.

İnternet bağımlılığı görece daha geç yaşlarda başlayan psikoaktif madde ve alkol ve kumar bağımlılığının aksine daha erken yaşlarda başlıyor gibi gözükmektedir. En büyük risk grubu 12-18 yaş arasındaki ergenlerdir. Her iki cinsiyette de görülebilmesine rağmen erkeklerde kızlardan 2 veya 3 kat daha fazla görülmektedir.

Tipik bir internet bağımlısı haftada 40-80 saat arası bilgisayar başında kalmakta ve tek seferde hiç aralıksız 20 saate kadar bilgisayar başından kalkmayabilmektedir. Uyku döngüsü bozulan hasta uyarıcı madde kullanmaya aşırı kahve ve kolalı içecekler tüketmeye başlayabilir, fiziki aktivitenin giderek azalmasına bağlı obezite, karpal tünel sendromu, sırt ağrısı ve postür bozuklukları gelişebilir.

Yakın zamanda yapılan bir araştırmada internet bağımlılığının dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile olan ilgisi araştırılmış, günde 1 saatten fazla internette vakit geçiren çocuklarda dikkat eksikliği semptomlarının varlığı saptanmıştır. Özellikle birçok kullanıcının aynı anda oynadığı oyunlarda uzun süre bilgisayar başında kalan kişilerin epileptik nöbetler açısından risk altında oldukları öne sürülmüştür.

Daha çok genç popülasyonda görülen bir problem olmakla birlikte internet bağımlılığı ileriki yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir. Emekliliği takiben görülen aşırı internet kullanımı vakaları da bildirilmiştir.

Çözüm önerileri İnternet kullanımına ilişkin yalnız ergenlerin değil, ailelerin ve tüm toplumun bilinçlendirilmesi. Toplumun bilinçlendirilmesi için çeşitli iletişim araçlarında halkı bilgilendirecek fakat kaygıya yol açmayacak nitelikte yayınlar hazırlanması. Okullara bilgisayar ve internet kültürünü geliştirecek dersler konulması. İlgili kesimlerin ve servis sağlayıcılarının Türkçe içerikli başvuru hizmeti sunacak ve eğitim konusunda yardımcı olacak siteler hazırlamaları.

‘sakıncalı’ olarak nitelendirilen sitelerin denetlenmesi, ayrıca bu siteleri hazırlayanların da eğitilip yönlendirilmesi. Sosyoekonomik düzeyi düşük yörelerde okuyan öğrenciler için devlet eliyle okullara bilgisayar laboratuarları kurulması ve internet bağlantısının sağlanması.

Etkilenmiş kişinin hayatını organize etmek ve internette geçirdiği vakti azaltacak dışsal engeller yaratmak gerekir. Örneğin akşam eve gelir gelmez internet başına geçen bir kişinin eve daha geç gelmesinin sağlamak için bir kursa başlatmak, sabah saatlerinde spor yapıyorsa bunu akşama kaydırmak gibi müdahaleler etkili olabilir. Bilgisayarın belirli bir süre sonra kendi kendine kapadığı ve hasta tarafından bilinmeyen bir şifre girilmeden tekrar açılmadığı bir program bilgisayara yüklenebilir.

Yaşamı değiştiren internet siteleri e-ticaret Sanal kitapçı Uçak-dolmuş Arama motorları (google) E-posta Online ansiklopedi Kişisel yayıncılık Teknoloji habercisi Son dakika haberleri Paylaşımlar (müzik, video,film) ilanlar

Ailelerin Alacağı Bazı Önlemler Şöyle Sıralanabilir: Bilgisayarın yerinin değiştirilmesi ve diğer aile bireylerinin bulunduğu yere taşınması. Böylece çocuğun zararlı içeriklere sahip sitelere girmesi kontrol edilmiş olur. Ayrıca diğer aile bireylerinin önünde bilgisayar başında oturmak zorunda kalacak olan çocuk arzu ettiğinden daha kısa sürede kalkmak zorunda hissedecektir. İnternete bağlanma zamanlarının değiştirilmesi. Yemek ve çay saatlerinde bilgisayar başında oturan çocuğa servis yapmayarak onun gelmesini sağlamak, bilgisayarın başında en fazla kaldığı saatlerde bazı sorumluluklar, görevler vermek gibi.

Internet defteri oluşturulması Internet defteri oluşturulması. Örneğin, internete haftalık giriş ve çıkış saatleri için çizelge yapılmalı ve çizelge anne-baba tarafından kontrol edilmelidir. Çocuğun arkadaşlarına sosyal ortamlarda daha fazla zaman ayırması sağlanmalı ve arkadaşları ile internet dışı yollarla iletişim kurması özendirilmelidir. Çocuğun sinema, tiyatro, müze, spor faaliyetleri gibi sosyal ve sportif aktivitelere katılması sağlanmalıdır.

İnternet tatillerinin verilmesi İnternet tatillerinin verilmesi. Tüm aile bireylerinin birlikte karar alması ve herkesin kurallara uyarak belirlenen periyotta internete girmemesi bu önlemin etkililiğini artıracaktır. Evde internete bağlı sadece bir bilgisayarın bulundurulması. Böylece çocuk diğer aile bireylerinin internete bağlı kalacağı saatlerde internete giremeyecek ve bu isteğini ertelemeyi öğrenecektir.

Çocukta başka bir psikolojik rahatsızlık gözlemleniyorsa psikolojik destek takviyesi almak faydalı olabilir. Çünkü yukarıda da bahsedildiği gibi bazı psikolojik rahatsızlıkları yaşayan bireylerde bilgisayar ve internet bağımlılığı riski daha yüksektir.

Aileler çocuklara daha fazla ve daha kaliteli zaman ayırmalı, çocukların sorunları ile ilgilenmelidir. Örneğin okul ve arkadaş çevreleri hakkında bilgi almak üzere çocukla sohbet edilmeli; hoşlandığı, ilgi duyduğu konular ile kaygı ve sorunlarını aile ile konuşması için ortam yaratılmalıdır. Unutmamak gerekir ki birçok kişi yalnızlık, can sıkıntısı ve dertlerini paylaşacak kimse bulamadığından internetle bu durumu dengelemeye çalışmaktadır.