TUR İ ZM BÖLGELER İ NDE HALK SA Ğ LI Ğ I VE H İ JYEN Prof. Dr. Recep AKDUR

YUNAN -ROMA M İ TOLOJ İ S İ ZEUS-LETOAPOLLON-COR İ SON 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık2

HYGE İ A/H İ JYEN Tıp/sa ğ lık tanrısı ASKLEP İ OS-EP İ ONE Sa ğ lık/temizlik tanrıçası HYGE İ A 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık3

H İ JYEN Hijyen sözcüğü Türkçeye Fansızca’dan geçmiş ve Arapça kökenli olan, hıfz (koruma) sıhha (sağlık) sözcükleri birleştirilerek türetilmiş olan hıfzıssıha kavramı ile tanımlanmış ve algılanmıştır. Türkçedeki sözlük anlamı sağlığı koruma demektir. Günlük yaşamda daha çok sözcüğünün sıfat hali olan “hijyenik” kullanılır. “hijyenik yemek”, “hijyenik havuz”, “hijyenik otel” gibi Olay ve olguların sağlığa zarar vermeyen özellikte/nitelikte olması, kısaca sağlığa uygun olması anlamına gelir. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık4

OLGU VE OLAYLARIN SA Ğ LIKLA İ L İ ŞK İ S İ Turizm, kişi ve halk sağlığına dört yolla etki edebilir: 1)Hastalık etkeni/nedeni olarak, 2)Hastalığın oluşmasını kolaylaştırarak (predispozanlık), 3) Hastalığın yayarak (insan, malzeme hareketleri) 4) Hastalığın seyrini (prognozu) etkileyerek. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık5

TUR İ ZM H İ JYEN İ Turizm; ilk olarak İngilizler tarafından Avrupa kıtasına yapılan yolculuklar için kullanılmış Daha sonra tüm geziler için kullanılmaya başlamış oradan da tüm dünya dillerine yayılmış bir kavramdır. İnsanların sürekli yaşadığı bölgeden “bir başka bölge ya da ülkeye dinlenmek, eğlenmek, görmek ve tanımak gibi amaçlarla yaptığı gezi” anlamına gelir. “Turizm hijyeni” turizm etkinliklerinin kapsadığı etkinlik ile bu etkinliklerde kullanılan araç gerecin sağlığa zarar vermeyecek özellik ve nitelikte olması 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık6

HALK SA Ğ LI Ğ I Temel koruma(Refah ve teknolojik kalkınma) Birincil koruma (Turiste ulaşımın engellenmesi) İkincil koruma(Erken tanı uygun tedavi) Üçüncül koruma(Prognoz izleme ve bakım) 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık7

TUR İ ZM B İ LEŞENLER İ Turizm etkinliği bir eylemler süreci ya da zinciridir. Turistik gezi yaparken her zamanki yaşamlarına göre birçok farklı durumla karşılaşırlar. Bunların başlıcaları; 1) Yolculuk, 2) Herkese açık yerlerde beslenme(su gıda), 3) Ev dışı konaklama, 4) Yeni insan grupları ile etkileşim ve 5) Farklı fizik koşullarla karşılaşma. Turizm alanlarının hijyenik olması; insanların turistik etkinlikte bulunurken sayılan beş durumun sağlığa zarar vermeyecek nitelikte /özellikte olması demektir. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık8

TUR İ STE İ L İ ŞK İ N ÖZEL KOŞULLAR Engelli olan ya da engelli yakını ile geziye çıkanlar, kronik hastalığı olanlar (diyabet, KOAH, dejeneratif hastalığı ve özel diyetleri olanlar vb), Hamileler, bebekli ve emzikliler, Yanında hayvanı ile gezenler Bu özelliklere sahip turistlerin gezisi sırasında diğer insanlara göre daha özel koşullara ve hijyenik önlemlere sahip olması gerekir. Bu nedenle de bu gibi özel durumu olanların gezilerinden önce tüm süreçte kullanacakları seyahat konaklama vb işletmeleri haberdar etmeleri gerekir. İşletmeler de turistin bu özelliklerine uygun hizmeti veremiyor ise, turisti derhal bilgilendirmeli ve kendine uygun hizmet verebilecek işletmelerden hizmet almasını sağlamalıdır. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık9

TUR İ ZM VE ENFEKS İ YONLAR Afrika Kene Isırığı Humması Afrika Uyku hastalığı American Trypanosomiasis Chikungunya Dengue Difteri: Ebola: Avian Flu (Kuş gribi) Grip (Influenza): AIDS/HIV: Hepatitis A,B,C,E Japon Encephalitis: Leptospirosis: Sıtma: Kızamık: Neisseria Menenjiti: Kabakulak: Murray Vadisi Ensefaliti(MVE) Boğmaca: Veba: Kuduz: Rift Vadisi Humması: Kızamıkçık: Uyuz: Schistosomiasis: Tetanus: Tuberculosis Tifo: Batı Nil Humması: Sarı Humma: 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık10

DÜNYADA TURİZM VE HALK SAĞLIĞI 2013 yılında bir milyar 87 milyon kişi uluslararası varış yapmıştır. Yıllık artış %5 dolayındadır ve sayı 2030 yılında 1,8 milyara ulaşacaktır. Yani dünya nüfusunun yaklaşık ¼ uluslararası turizm etkinliğine katılmaktadır. Yurtiçi seyahatler ise 5-6 milyar kadardır. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık11

03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık12

TÜRKİYE’DE TURİZM VE HALK SAĞLIĞI 2013 yılında, 35 milyon giriş 35 milyon çıkış yapılmış Bunun 2014 yılında yaklaşık 40’ar milyon dolayında olduğu tahmin ediliyor Bu miktarlar toplum sağlığı açısından çok önemli 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık13

TEDAVİ VE REHABİLTASYON Turistin, evinden çıktığı andan itibaren gereksinim duyduğu her türlü sağlık bakım hizmetlerine ulaşabilmesi esastır. Bunun anlamı Sağlık sigortasının olması Ulaşılabilir bir sağlık bakım altyapısı olması 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık14

TURİZM, HALK SAĞLIĞI VE SAĞLIK HİZMETLER İ Ülkedeki sağlık sistemi ve toplumun sağlık düzeyi ile turizm sağlığı hizmetleri arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Çünkü; turizm sağlığı hizmetlerini: a) Bulaşıcı hastalık etkenlerinin ülkeler ve bölgeler arasında taşınmasını önlenmek, b) Turistin, gereğinde, turiste kaliteli bir sağlık hizmeti sunmak Bu da sağlık hizmetlerinin bilinen tüm iş ve işlevlerini içerecek kapsamdadır. Bu hizmetler yalnızca belli bir sezonda ya da bölgede götürülecek hizmetler olmayıp, tüm ülkeyi kapsaması ve sürekli olması zorunlu olan hizmetlerdir. Hem içerik olarak hem de ülke sathına yayılması açısından, böylesine kapsamlı ve sürekli olması gereken turizm sağlığı hizmetlerinin genel halk sağlığı hizmetlerinden ayrı bir sağlık sistemi ile götürülmesi hem olanaksız hem de gereksizdir. Bu nedenle de bir ülkede turizm sağlığı hizmetlerinin gelişkinliği ya da başarısı doğrudan doğruya o ülkedeki sağlık sisteminin gelişkinliğine ve başarısına bağlıdır. 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık15

KAYNAKLAR Akdur R.:Turizm Sağlığı Hizmetleri ve Ülke Sağlık Turizm Sağlığı Paneli ve Eğitim Programı Kitabı, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını, Mayıs 2000, s:85-89 Akdur R.: Turizm Sağlığı Denetiminde Denetçi Davranışları, Turizm Sağlığı Denetiminde Denetçi Davranışları Kitabı İçinde. ( Editörler:Oğuz Z., Evci D., Özdemir M. Şentürk Ş., Aycan S.) Sağlık bakanlığı Temel sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Mart 2001 ANKARA s:4-23 Aksoydan. E.: Halk Sağlığı Ve Turist Sağlığı Uygulamaları Kapsamında Turistik Bir Yörede Belediye Denetimlerinin Değerlendirilmesi, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi Cilt 60, No 2, 2003 s : 39 – 48 Evci E.D., Tezcan S.: Farklı Turizm Yörelerindeki Bazı Konaklama Tesislerinin Sağlık Açısından Değerlendirilmesi ve Turistlerin Sağlık Sorunları İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 12(2) (2005) Turizm İstatistikleri 2013, TUİK (Erişim ) (Erişim ) UNWTO, Tourism Highlights 2014 Edition 03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık16

03 Nisan 2015AKDUR Turizm ve Sa ğ lık17