Yönetim Bilişim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Doğan AYDOĞAN

5.1 Enformasyon Teknolojisi Altyapısı Müşteri Hizmetleri, Tedarikçi Hizmetleri, Kurumsal Hizmetler ET Hizmetleri ve Altyapı İşletme Stratejisi Et Stratejisi Enformasyon Teknolojisi ET Altyapısı: Donanım, Yazılım, Alınan Hizmetler, Eğitim ve öğretim unsurlarına yapılan yatırımları içerir.

ET Altyapı Unsurları Bilgi İşlem Platformları Çalışanları, müşterileri ve tedarikçileri bir araya getiren bilgisayar, ana bilgisayar, mobil cihazlar v.b. Telekominikasyon Hizmetleri Gerekli kişilerle ses, dosya ve görüntü paylaşımını sağlayacak olan telekomünikasyon altyapısı Veri Yönetimi Hizmetleri Verilerin derlenmesi, depolanması ve değerlendirilmesini gerektiren veri yönetim uygulamaları Uygulama Yazılım Hizmetleri Müşteri Takip Sistemi ya da Tedarikçi Yönetim Programı gibi işletme için gerekli yazılımları Bu unsurları bir araya getiren tesislerin kurulması ve işletilmesi ET Yönetimi ET giderlerinin hesaplanması, planlanması, eğitimi gibi konuların kararlaştırılması ET Standartları Hangi ET yatırımları ne zaman yapılacaktır, bununla ilgili ilkeler nelerdir. ET Eğitim Hizmetleri Yöneticiler ET planlarını nasıl yapacak, çalışanlar ET eğitimlerini nasıl alacak ET AR-GE Hangi ET yatırımları, ne zaman ne şekilde işleme konursa fark yaratır.

ET ALTYAPISININ DÖNEMLERİ Genel Amaçlı Ana Bilgisayar ve Mini Bilgisayarlar (1959 – halen) Ana bilgisayar; kendine bağlı binlerce bağımsız terminale cevap verebilecek kapasiteye sahip merkezi bir bilgisayar olarak konumlandırıldır. Kişisel Bilgisayarlar Dönemi (1981 – halen) Ana bilgisayardan bağımsız, kendi üzerine kurulan programlarla çalışan kişisel bilgisayarlardır. İstemci-Sunucu Dönemi (1983 – halen) Verileri depolandığı bir ana bilgisayar ile buna bağlanan kişisel bilgisayarlardan oluşur. Bilgisayarın talebine göre Sunucu farklı bir sunucudan veri talep edebilir. Kurumsal Bilgi İşlem Dönemi ( 1992 – halen) TCP/IP gibi iletişim dillerinin gelişmesi sonucu işletme içinde birbirinden bağımsız çalışan uygulama ve birimlerin entegrasyonu mümkün hale geldi. Bulut ve Mobil Bilgi İşlem (2000 – halen) İstemci-Sunucu ilişkisinin genişleyen bant genişliği ve mobil cihazların ortaya çıkışı sonucu internet ortamına taşınmasıdır. Artık merkezi bir sunucu yerine bir bulut hizmet veri depolama ve yönetimi için daha uygun hale gelmektedir.

ET ALTYAPISINA TEKNOLOJİ DESTEĞİ Mikroişlemciler; Her 18 ayda bir mikroişlemcilerin gücü 2’ye katlanmaktadır Mikroişlemci fiyatları her 18 ayda bir düşmektedir. Yığınsal Depolama Dijital bilgi her yıl ikiye katlanmaktadır. Bilgi depolama maliyetleri her yıl yarılanmaktadır. Ağ Ekonomisi Ağ ekonomisi üyeleri arttıkça zayıflamaz güçlenir, değerlenir. Azalan İletişim Maliyeti ve İnternet İletişim maliyetleri hızla düşerken, internete bağlanan insan sayısı her gün artmaktadır. Bugün yaklaşık 2 milyar insan internete rahatça ulaşmaktadır. Standartlar ve Ağ İletişimi Standartlar bilgi işlem teknolojileri ve telekomünikasyon servislerinin birlikte çalışabilmesini sağlar. Örn: TCP/IP, Ethernet, WWW,

5.2 ALTYAPI BİLEŞENLERİ İnternet Platformu, Apache, Unix, Java,web hosting Bilgisayar Donanım Platformu, Dell, IBM, Sun, HP, Apple, Linux Machines İşletim Sistemi Platformu, Microsoft Windows, Unix, Linux, Max Os X, Android, IOS Kurumsal Yazılım Uygulamaları, Oracle, SAP, Microsoft Ağ,Telekominikasyon, Linux, Microsoft Windows Server, TTNET, GSM Operatörler Danışmanlar ve Sistem Birleştiriciler Veritabanı Yönetimi ve VERi Depolama, Oracle, SQL Server, MySQL, Oracle

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 1. Mobil Dijital Platform Bilgisayarların birçok işini mobil cihazlar yapabilmektedir. Netbook gibi uygulamalar ile Office uygulamaları da rahatça kullanılabilmektedir. Artık bir çok sistem bu teknolojilere göre düzenlenmektedir.

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 2. Şebeke (grid) Bilgi İşlem Ağ içindeki fiziksel olarak birbirinden uzak mesafedeki bir çok bilgisayarın bir yazılım aracılığı ile ortak bir işlemi gerçekleştirmek üzere bir araya getirilmesidir. Bilgisayarlar geleneksel görevlerini yaparken, kullanmadıkları kapasiteleri ile bu işleme yardımcı olurlar. Bilgisayar (donanım) masrafından tasarruf sağlar Enerji tasarrufu sağlar

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 3. Sanallaştırma Birden çok bilgisayarı veri depolama + müşteri takip gibi, tek bir sunucuymuş gibi davranması sağlanabilir Ya da bir fiziksel kaynak web sunucusu, veri depolama yönetimi gibi birden fazla işlemi yürütmek üzere farklı işletim sistemlerini çalıştırabilir. Bunun için sanal (virtual) sunucuların kurulması gereklidir. Bir fiziksel kaynak birden fazla sunucu gibi davranabileceği gibi tersi de gerçekleştirilebilir.

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 4. Bulut Bilgi İşlem Bireylerin bilgi işleme, depolama, yazılım ve diğer hizmetler için sanal bir havuza başvurmasıdır. Talep Durumunda bireysel hizmet Bireyler zaman veya ağda depolamayı istedikleri gibi talep edebilirler. Her yerde bulunan ağ erişimi Bireyler ağ hizmetine internet erişimi olan her türlü platformdan ulaşabilirler Yerden bağımsız kaynak havuzu İşlem kaynağı bilinmez. Belirlenen kişilere göre depolanmış, dinamik bir alandır. Hızlı Elastikiyet Değişen kullanıcı talebine göre hızla düzenlenebilir. Ölçülen Hizmet Kullanılan kaynak miktarına göre ücret değişir

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 4. Bulut Bilgi İşlem Bir hizmet Olarak Bulut Altyapısı Müşteriler kendi enformasyon sistemlerine sahiptir. Buna işlem, depolama ve ağ gibi gereksinimlerle bulut alt yapısını kullanırlar. Bir Hizmet Olarak Bulut Platformu Müşteri kendi sistemini geliştirmek için bulut altyapısını kullanır ve bu çerçevede bir sistem geliştirir. Bir Hizmet Olarak Bulut Yazılımı Müşteriler hizmet sahibinin platformu üzerinden yazılımını dağıtır ve hizmetlerini yaygınlaştırır. Örn: Google APPs, Salesforce.

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 5. Yeşil Bilgi İşlem İşletmelerin içinde binlerce bilgisayar ve sunucu aynı anda çalışmaktadır. Bunların enerji tüketimi ve soğutulması için tekrar enerji sarfiyatı önemli bir sorun haline gelmiştir. Yeşil Bilgi İşlem Kavramı Enformasyon teknolojileri ile enerji tüketimi arasındaki ilişkiye dikkat çeker.

5.3 Çağdaş Donanım Platfomu Eğilimleri 6. Otonom Bilgi İşlem Kendi içindeki sorunları tespit edip otomatik olarak önlemler alan sistemlerdir. Veri yedekleme, virüslere ve saldırılara karşı önlemler gibi. Otonom sistemlerin bazı ön örnekleri kişisel bilgisayarlarda görülmektedir. Gelecekte bütün büyük sunucu sistemlerin otonom bir yapıya sahip olması beklenmektedir.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri 1. Lınux ve Açık Kaynak Yazılımlar Opensource.org en bilinen açık kaynak içerik paylaşım platformudur. Bu açık kaynak kodlar kullanılarak üretilen uygulamalarda açık kaynak olmak zorundadır. Genelde Unix, Linux ve android için üretilse de platform sınırı yoktur. Apache, Mozilla Firefox, Open Office, popüler açık kaynak uygulamardır. LINUX, unixe dayalı açık kaynak bir işletim sistemidir. Tübitak tarafından Pardus ismiyle Türkçe versiyonu üretilmiştir.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri 2. Java ve Ajax Java Nesne tabanı programlama dilidir. İnternetteki bir çok uygulamanın çalıştırılmasında kullanılır. Web tarayıcıları java aracılığı ile nesne (resim, video, müzik) unsurlarını yürütürler. Ajax (Asenkron Java Script ve XML) Bir web uygulamasının arka planda küçük miktarda veri değişimi yapmasını sağlar. Örneğin Google map’te bir yöne hareket ettiğinizde tüm harita yenilenmez, Ajax sadece değiştirilecek alanı talep eder. Böylece hızlı iletişim sağlanır.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri 3. Web Hizmetleri ve Hizmet Odaklı Mimari Web hizmetleri; işletim sistemi ya da uygulama ne olursa olsun, bazı standartlar ve diller sayesinde sistemler veri alışverişi yapabilmekte, entegre olabilmektedir. HTML Web sayfalarında verilerin (metin, video, ses) form halinde sunulmasını sağlayan standart bir dildir. XML HTML veri diline ek olarak verinin türünün belirlenebildiği ve depolanmasını gerçekleştirebilen veri türüdür. XML aracılığı ile veriler bir düzene göre derlenebilir, komuta dönüştürülebilir ve uygulamalara yönlendirilebilir. Hizmet Odaklı Mimari Bir işletmenin yazılım sistemlerini oluşturmak için kullanılan web hizmetleri toplamıdır. Birbiriyle haberleşen uygulamalar. Hava alanı taksi ( HTML Web sitesi, Linux Sunucu, Microsoft .NET, XML, PHP )

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri 4. Dış Kaynak Yazılım ve Bulut Hizmetleri Üç dış kaynak bulunur Ticari bir firmadan yazılım almak Özel uygulama geliştirme, yazılım üretimi Bulut tabanlı yazılım ve hizmet

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri Yazılım Paketleri Bordro, muhasebe gibi işlemler tanımlı işler için önceden yazılımış bilinen yazılımlardır. Depolama, Müşteri ilişkileri Yönetimi, Tedarik Zinciri Yönetimi gibi konularda yerleşik yazılımlar mevcuttur.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri Dış Kaynaktan Yazılım Dünyanın herhangi bir yerindeki yazılım üreticisinden eski programların bakımı ya da özel yazılım için hizmet satın alınmasıdır. ABD, Hindistan dünyada bu konuda lider konumdadır. Türkiye de ise genel olarak küçük ölçekli yazılımlar üreten küçük girişimler söz konusudur.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri Bulut Tabanlı Yazılım ve Hizmetler Uygulama ve veri merkezi bir bilgisayarda bulunur. Bu bilgisayara bağlanılarak uygulamadan faydalanmak mümkündür. Adobe Connect- Uzaktan Eğitim Yazılım satın alma ve yükleme yerine, işletmeler bu tür hizmetleri sunan firmalara abone olmakta ve bir hizmet olarak yazılım satın almaktadırlar. Hizmet sağlayan ve müşteri arasında bir (HSA) Hizmet seviyesi anlaşması imzalanır. Güvenlik, felaket durumunda kurtarma planı, performans ölçümü v.b. Kriterlerin yer aldığı bir sözleşmedir.

5.4 Çağdaş Yazılım Platfomu Eğilimleri Mashup ve APP Mashup Birden çok uygulamanın bazı yönlerini bir araya getirerek daha güçlü bir uygulama üretme olayına mashup denir. Örn: istanul şehri suç verileri + Google maps = İstanbul’un günlük suç haritasını çıkaran bir web sitesi App İnternet aracılığıyla dağıtılan, küçük programlardır. Mobil cihazlar arttıkça bu applerin etkinliği ve Pazar payı artmaktadır.

5.5 Yönetim Konuları Platform ve Altyapı Değişimi İle Başa Çıkmak Yeni uygulamalar, şirket birleşmeleri, satın almalar, iş hacminde değişim nasıl planlanmalı. Hizmet mi satın almalı, yazılım mı satın almalı ? Yönetim ve Yönetişim Alt yapı harcamalarına kim ya da hangi birim karar vermeli, her birim kendi bütçesini ayrı mı harcamalı ? Akıllı Altyapı Yatırımları Yapmak Bize ne kadar alt yapı yatırımı lazım. Bakım, onarım ve güvenlik nasıl sağlanacak? Teknoloji Varlıklarına Toplam Sahip Olma Maliyeti Donanımı elde etme, yazılımı elde etme, kurulum, eğitim, destek, bakım, altyapı, alan ve enerji. Toplamda ortaya çıkacak olan maliyet ve kar nedir.

ALTYAPI Yatırımı İçin Rekabeti Etkileyen Güçler Modeli İşletmenin Müşteri Hizmetleri, Tedarikçi Hizmetleri, Piyasa Takibi Sis. İşletmenin Stratejisi İşletmenin ET Stratejisi, Altyapısı ve Maliyet Enformasyon Teknolojisi Rakip İşletmenin ET Hizmetleri Rakipleri ET Yatırımları ALTYAPI Yatırımı İçin Rekabeti Etkileyen Güçler Modeli İşletmenin ET Hizmetleri ve ALTYAPISI

ALTYAPI Yatırımı İçin Rekabeti Etkileyen Güçler Modeli İşletmenizin Hizmetleri İçin Piyasa Talebi İşletmeniz için tedarikçiler ya da müşteriler tarafında belirli bir şikayet var mı Yatırım yapılması gerekli odak grup var mı İşletmenin İş Stratejisi İşletmenizin 5 yıl sonraki halinde ne tür Enformasyon teknolojilerine ihtiyacınız var, o günkü yapı için neler gereksiz olur İşletmenin ET Stratejisi ve Maliyeti İşletme stratejisi ile ET maliyetlerini karşılaştırın ve gereklilikleri belirleyin Enformasyon Teknolojisi Değerlendirmesi Siz teknolojinin çok mu gerisindesiniz ya da kullandığınız teknoloji kullanımdan kalkmak üzere mi. Yeni teknolojiler mi, Bulut bilişim gibi hizmetler mi? Rakip İşletme Hizmetleri Rakipleriniz hangi işlem süreçlerinde ne tür teknolojiler kullanıyor. Rakip İşletme Yatırımları Rakipleriniz ne tür yatırımlar ile fark yaratmaya hazırlanıyor ya da siz ne tür yatırımlarla kendinizi onlardan farklı kılabilirisiniz.