IŞIK Görme organımız gözdür. Ancak varlıkları görmemiz için ışık gereklidir. Işıksız ortamda hiçbir varlık görülemez. Işık vererek çevremizi aydınlatan, bu sayede görmemizi sağlayan varlıklara ışık kaynağı denir. Bunlara örnek olarak; güneş, mum, ampul ve gaz lambasını örnek verebiliriz.

Ay bir ışık kaynağı mıdır Ay bir ışık kaynağı mıdır? Bazı cisimler, aydınlatıldığında çevrelerine ışık yayıyorlarmış gibi görünürler. Bu da onların bir ışık kaynağı gibi görünmelerine yol açar. Ama onlar birer ışık kaynağı değildirler.

Işık bir enerji kaynağıdır Işık bir enerji kaynağıdır. Işık enerjisiyle çalışan hesap makineleri bunun bir kanıtıdır. Ayrıca bitkilerin büyümesi için güneş ışığına ihtiyaçları vardır. Eskiden insanlar aydınlanma gereksinimlerini karşılamak için mum, kandil, gaz lambası gibi aydınlatma araçları kullanıyorlardı. Günümüzde kullanılan ampullerde bugünün teknoloji araçlarıdır.

Ders çalışırken ışık sol üstten gelecek şekilde ayarlanmalıdır Ders çalışırken ışık sol üstten gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Bu şekilde aydınlatma doğrudur. Ayrıca ampul parlak olmalıdır. Parlak olmayan ampuller göz sağlığını bozar. Doğal olmayan ışık kaynaklarını bazen yanlış yerde ve yanlış miktarda kullanırız. Bunları yanlış yönde ve yanlış zamanda kullandığımızda olur. Bu durumlar ışık kirliliği olarak adlandırılır. Işık kirliliği en çok büyük kentlerde olur.

Yanan sokak lambaları, vitrin ışıkları ve çevre aydınlatmalarıyla her yer gerekenden fazla aydınlanır. Çevremizi temiz tutmak ve doğal kaynaklarımızı korumak hepimizin önemli görevleri arasındadır. Çevremizi korumak için ışık kirliliğini de önlememiz gerekmektedir.

Bunun için: Işık kaynaklarını gerekmedikçe kullanmamalıyız. Işık kaynaklarını doğru yönlendirmeliyiz. Zaman ayarlı ışık kaynakları kullanmalıyız Işık kirliliği konusunda bilgi edinmeli ve bununla ilgili düzenlemelere uymalıyız.

SES Çevremizde ses çıkaran çok sayıda varlık vardır. Ses çıkaran bu varlıklara ses kaynağı denir. İnsanlar, hayvanlar, su ve rüzgar doğal ses kaynakları; otomobiller, müzik aletleri yapay ses kaynaklarıdır.

Sesin oluştuğu her yerde bir titreşim vardır Sesin oluştuğu her yerde bir titreşim vardır. Fakat ses çıkaran her maddenin titreşimi görülmeyebilir. Örneğin masaya vurduğumuzda bir ses çıkar ama masada oluşan titreşimler gözle fark edilemez.

Jet uçaklarının alçaktan uçarken çıkardığı sesler, evlerin camlarını titreştirir. Bir müzik setinin hoparlörüne bir kağıt yapıştırılırsa, hoparlörden gelen sesler kağıdın hareket etmesine neden olur. Jet uçaklarının camları titreştirmesi ve hoparlörün önündeki kağıdın hareket etmesi sesin enerji olduğunu gösterir.

Bir sesin işitilebilmesini sağlayan özellik, sesin şiddetidir Bir sesin işitilebilmesini sağlayan özellik, sesin şiddetidir. Davulcu tokmağını davula yavaşça vurduğunda şiddeti düşük, kuvvetli vurduğunda şiddeti yüksek ses oluşur.

Bazı insanların işitme yeteneği zayıf olabilir Bazı insanların işitme yeteneği zayıf olabilir. İşitme yeteneği zayıf olan insanlar kulaklarına işitme cihazı takar. Bu cihaz sesin şiddetini arttırmaya yarar. Ses şiddetini yükseltmeye yarayan araçlardan birisi de megafondur.

Ses kirliliği, düzensiz ve şiddeti yüksek seslerin yarattığı bir çevre kirliliğidir. Ses kirliliği, gürültü olarak da bilinir. Çevremizdeki ses kirliliğini azaltmak için basit çözümler bulabilirsiniz. Örneğin, evinizdeki duvar saatinin sesi sizi rahatsız ediyorsa duvar saatinin arkasına bir sünger parçası koyabilirsiniz.

IŞIĞIN YAYILMASI Işık veren maddelerin tamamına ışık kaynağı denir. Kendiliğinden ışık yayan kaynaklara doğal ışık kaynağı denir. Örn: Güneş İnsan üretimi ile belirli koşullar sağlandığında ışık yayan cisimlere de yapay ışık kaynağı denir. Örn: Mum

Işık kaynakları farklı olsalar bile ışık yayılırken doğrular boyunca yol alır. Sık ağaçların aralarından yayılan ışık, bize ışığın doğrular boyunca yayıldığını gösterir.

IŞIĞIN ENGELLE KARŞILAŞMASI Işığı geçiren maddeler saydam maddelerdir. Örn: Cam Işığı geçirmeyen maddeler ise opak (saydam olmayan) maddelerdir. Örn: Tahta Bazı maddeler de ışığın bir kısmını geçirir. Bunlar da yarı saydam maddelerdir. Örn: Buzlu cam

İnsanlar opaktır, ışığı geçirmezler İnsanlar opaktır, ışığı geçirmezler. Ancak bazı ışık türleri insan vücudundan geçebilir. Gözle görülmeyen bu ışık türleri teknoloji ve tıp alanında kullanılır. Örn: Röntgen ışınları

IŞIK OYUNLARI VE GÖLGE Güneşli bir günde yürürken gölgenizin oluştuğunu ve sizinle birlikte hareket ettiğini görmüşsünüzdür. Işık, saydam olmayan maddelerin önünden geçemez. Işık kaynağının önüne, ışığı geçirmeyen bir madde koyarak gölge oluşturabiliriz. Işık doğrular boyunca yayıldığından saydam olmayan maddenin arka yüzüne ulaşamaz.

Bu yüzden saydam olmayan cisimlerin arkasında ışıksız, yani karanlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye gölge adı verilir. Gölge oluşumu, cisimlerin büyüklüğüne ve şekline bağlıdır. İki veya daha fazla ışık kaynağı olan bir ortamda cismin birden fazla gölgesi oluşur. Oluşan gölgelerden koyu olanı tam gölge, tam gölgenin çevresinde daha açık olanı ise yarı gölge olarak adlandırılır.

GÜNEŞ VE GÖLGE Saatler, işlerimizi zamanında yapabil- memize yardımcı olur. Günümüzde kullandığımız saatler yokken insanlar zamanı belirlemek için çeşitli yöntemler kullanmışlardır. Yere diktikleri bir çubuğun gün içindeki gölgesini izleyerek zamanı ölçmeye çalışmışlar ve güneş saatini yapmışlardır. İşte bu ilk denemeler, teknolojinin ilk tasarımlarını oluşturmuştur.

Güneş doğudan doğar. Gölgeler, ışığın geldiği yönün tam tersi yönünde oluşur. Bu nedenle güneş doğduğunda gölgeler batı yönüne doğru uzar. Gölge boyları öğlen saatinde kısadır. Çünkü; güneş gökyüzünde, yere göre tam yukarıda görünür. Güneş ışınları, cisimlerin üst tarafından gelmektedir. Bu sebeple oluşan gölgeler kısadır.

GÜNEŞ VE AY TUTULMASI Güneş Tutulması: Ay'ın gölgesi, Dünya'nın üzerine düşerse, o bölgedeki insanlar Güneş'i göremezler. Buna "Güneş Tutulması" denir.

Ay Tutulması: Dünya'nın gölgesi Ay’ın üzerine düşerse, Ay, Güneş'ten ışık alamayacağı için karanlık görünür. Buna da "Ay Tutulması" denir.

SESİN OLUŞUMU VE YAYILMASI Ses veren canlı veya cansız her varlık birer ses kaynağıdır. Ses dalgaları, suda oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır. Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılırken boşlukta yayılmaz. Çünkü, sesin yayılabileceği maddesel bir ortam yoktur.

Denizlerde yaşayan yunus ve balinalar, özel sesler çıkararak birbirileri ile kilometrelerce uzaktan haberleşirler. Ses, farklı madde veya ortamlarda farklı yayılır. Örneğin; tahta parçası odundan, porselen kupa kilden yapılmıştır. Bunun için cisimlerin ürettikleri sesler de farklı işitilecektir.

Ses kaynakları aynı, fakat sesin ortamını değiştirdiğimiz zaman da sesler farklı duyulacaktır. Bu da ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Yoğun ortam, ses şiddetini azaltır. Böylece sesin daha az işitilmesine sebep olur.

SESİN YAYILMASININ ÖNLENMESİ Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir. Günümüzde yapılan çok katlı binaların bir çoğunda ses yalıtım malzemeleri kullanılarak ses yalıtımı sağlanmaktadır. Böylelikle sesin diğer dairelere geçmesi önlenmektedir.

Yeni yapıların pencerelerinde kullanılan çift camların arasındaki havanın boşaltılmasıyla da dış ortamdan iç ortama sesin girmesi engellenmiş olur. Süpürge, çamaşır makinesi gibi araçlarda da etrafa yayılan sesin önlenmesi için yalıtım malzemeleri kullanılır. Böylece ses kirliliğinin etkileri de önemli ölçüde azalmış olur.

SESLER BİZE NASIL YARDIMCI OLUR? İletişim kurmada seslerin önemi çok büyüktür. Örneğin; geri geri giden servis araçları sinyal sesi çıkarır. Aracın arkasında bulunanlar sesi işiterek dikkatli olurlar. Olabilecek kazalar da sesin uyarı sinyali sayesinde önlenmiş olur.

Günümüzde seslerin kaydedilmesini ve dinlenilmesini sağlayan ürünler üretilmiştir. CD ve DVD’lere çok sayıda bilgi, görüntü ve ses kaydı yapılabilmektedir. Kamera ve bilgisayarlara kaydedilmesi ve buralarda saklanması da mümkündür. Küçük bir mikrofon ve hoparlör sayesinde de tiyatro gibi mekanlarda uzak mesafelere sesler ulaştırılabilir.