BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KULLANILAN YEMLER VE YEMLEME İLKELERİ

Su ürünleri yetiştiriciliğinde yüksek kaliteli yemle ilgili 3 prensip; 1- Üretilecek su ürününün besin ihtiyacının doru olarak tespiti, 2- Kaliteli yem kaynağının seçimi ve 3- Uygun metotlarla yem üretimi 2

Balıklar beslenme alışkanlıklarına göre; Herbivor (Bitkisel: sazan-tilapya), Omnivor (kefal balıkları)ve Karnivor (alabalık, sudak,levrek) olmak üzere gruplandırılırlar. 3

Çizelge 1. Yetiştirme tipi ve yemleme Üretim (t/ha/yıl) Yetiştiricilik Tipi Yemleme 0-1 Ekstansif Yok 1-15 Yarı Entansif Gübre+Tamam. 5-20 20-100 Entansif Yapay yem 100-1000

Yemleme şekline bağlı olarak üretim maliyetinin %30-60’ ını yem gideri oluşturur. Balık üretimi arttıkça; Doğal yemin etkisi azalır, Yem gideri artar, Sabit işletme giderleri azalır ve üretim verimliliği düşmez.

Yem; işletme ekonomisini ve verimi etkileyen en önemli faktördür. Üretim maliyetinin %30-60’ını yem gideri oluşturur. Üretim arttıkça, doğal yemin katkısı azalır, yem gideri artar. 6

Yetiştiricilik su miktarı ve yemlemeye göre; 1- Ekstansif 2- Yarı entansif ve 3- Entansif olarak yapılır. 7

Su ürünleri yetiştiriciliğinde yemle ilgili 3 temel özellik; Üretilecek su ürünün besin ihtiyacının tam olarak tespiti, Kaliteli yem kaynağının seçilmesi ve 3- Uygun metotlarla yem yapılması şeklinde ifade edilebilir.

a) Yemdeki Protein Kaynakları -Deniz canlıları (balık unu, kalamar unu) -Kara hayvanları (kan unu, et-kemik unu -Bitkisel ürünler (soya unu) Balık unu en çok kullanılan protein kaynağıdır. Bitkisel protein kaynaklarından da soya unu en çok kullanılandır. Soya unu metionin ve sistin gibi sülfür içeren amino asitler bakımından fakirdir. Bu nedenle protein kaynağı olarak soya unu kullanılırsa, bu amino asitler bakımından tamamlanması gerekir.

b) Yemdeki Enerji Kaynakları Protein pahalı olduğundan, enerji kaynağı olarak karbonhidratlar ve yağ kullanılır. 1- Yağ Kaynakları  Hayvan yağı, balık yağı, bitkisel yağlar 2- Karbonhidrat Kaynakları  Buğday, mısır, pirinç

Doğal Yem Balık üretimini etkileyen en önemli faktör olmasına rağmen etkisini tespit etmek zordur. Doğal çevre koşulları kontrol edilememekle birlikte üretimi etkileyen stoklama yoğunluğu ve stoklama büyüklüğü kontrol edilebilir. Bu iki faktör doğal yeme dayalı yetiştiricilikte en önemli faktörlerdir.

Stoklama oranı düşük olduğunda, alınabilir doğal yem miktarı ihtiyaçtan fazlaysa mevcut çevre şartlarında maksimum büyüme hızına ulaşılacaktır. Stoklama oranının daha da arttırılması halinde ferdi büyüme azalacak doğal yem sadece yaşama payı ihtiyacını karşılayacak ve büyüme duracaktır.

Tamamlayıcı Yemleme Doğal ortamda daha fazla üretim elde etmek için dış kaynaklı tamamlayıcı yemleme uygulanır. Doğal verimliliği belirleyen faktörler; - Havuzun verimliliği, Çevre ve mevsimsel şartlar, Besin ihtiyacını belirleyen faktörler; Sıcaklık, Balık büyüklüğü ve Stoklama yoğunluğu şeklinde sıralanır.

Tamamlayıcı yemleme miktarı Belirli bir stok miktarı ile erişilen azami verim noktası tamamlayıcı yemlemenin başlatılması için kritik nokta olarak kabul edilir. Tamamlayıcı olarak havuza verilecek yem miktarı; - Sudaki erimiş O2 miktarına, Sudaki plankton miktarına ve Balığın yemlenme performansına göre belirlenir.

Tamamlayıcı Yemler Yarı-entansif yetiştiricilikte doğal yemi arttırıcı gübreleme dışında; Tarımsal yan ürünler (yağlı tohum küspeleri, kepek, hububat, ipekböceği krizaliti, pelet yem) Dane yemler ıslatılarak verilir.

Pelet yemler Ticari balık yetiştiriciliğinde kullanılan pelet yemler balığın bütün besin ihtiyaçlarını karşılar. Pelet yemler son yıllarda ekstrüzyon teknolojisi ile üretilir. Ekstrüzyon; belirli bir basınçta oluşan sıcaklıkla (120-150 oC’de 20-30 sn) pişirilen kitleyi belirli bir şekil vermek üzere kalıba alma teknolojisidir.

Eksktrüde Yemlerin Avantajları Proteinleri denatüre ederek yararlılığını artırır. Bazı enzimlerin zararlı etkilerini önler. Nişasta granülü jelatinleşip suda çözünür hale gelir, kabarık ve genleşmiş yapı oluşur. Yağ hücreleri parçalanıp içindeki tokoferoller ile lesitin antioksidan görevi yapar. Yemi steril hale getirir. Besinlerin sindirilebilirliği artar. Yemin lezzeti artar.

Yemleme Teknikleri Alabalık larvaları besin kesesi çekilir çekilmez %50 proteinli yemle beslenirler. Balıklar büyüyünce pelet yemin büyüklüğü de artar. Yavrular ilk zamanlar (1,5 g) günde 8 defa canlı ağırlığın %10’u kadar yemlenir. 4 g oluncaya kadar günde 3 defa canlı ağırlıklarının %5’i kadar yemlenirler. Çipura-levrek yumurtadan çıktıktan sonra yem almaya başlar.

Yemlemede Dikkat Edilecek Hususlar 1-Verilen yemin tamamı tüketilmiş olmalı. 2-Yemleme sabah yapılmalı. 3-Yem, havuz yüzeyine eşit dağıtılmalı. 4-Yemleme havuzun 40-60 cm derinlikte, dibin sert ve balçıksız olduğu yerden yapılmalı. 5-Yemleme tekniğinde ani değişim olmamalı. 6-Yemleme programı sıcaklığa göre olmalı. 7-Hastalık olduğunda, azaltılmalı veya kesilmeli.