GÖKTÜRK YAZITLARI *BENGÜ TAŞLAR *Bengü Taşlar: Sonu olmayan, hep var olacak olan bir varlık anlayışını ifade eder .

Göktürk Yazıtları Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Yazıtlar, 1889 yılında Moğolistan’da Orhun Vadisi'nde bulunmuşlardır. Bu yazıtlar II. Göktürk Kağanlığı'na aittir. Göktürk yazıtları üç taştan oluşur: Tonyukuk anıtı 716, Köl Tigin (Kültigin) anıtı 732, Bilge Kağan anıtı 735 yılında dikilmiştir. Yazıtlarda bu abidelerin sonsuzluğa kadar kalması temennisi ile "Bengü Taşlar" denmiştir.

ORHUN YAZITLARININ ÖNEMİ Türklerin ilk yazılı eseridir. Türk ve Türkçe adının geçtiği ilk metinlerdir. Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar. Söylev(Nutuk) türünde yazılmıştır. Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır. Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir. Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir. Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir. Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar. Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur.

Yazıtların İncelenmesi 1889 yılında bulunan yazıtlar 1893 yılında Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen tarafından, Rus Türkolog Vasili Radlof’un da yardımıyla çözülmüş ve aynı yılın 15 Aralık günü Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bilim dünyasına açıklanmıştır. Vilhelm Thomsen

Yazıtların ilki : Yonyukuk Yazıtı Metnin yazarı Bilge Kağan dönemine kadar başkomutanlık ve vezirlik yapmış olan Tonyukuk ‘tur. Bu kitabe 720-725 senelerinde kendisi tarafından dikilmiştir. Bu taşlar diğerlerine göre daha siliktir. Taşlarda Göktürklerin Çin esaretinden nasıl kurtulduğu, kurtuluş savaşının nasıl yapıldığı ve Tonyukuk 'un neler yaptığı anlatılır.

Kül Tigin Yazıtı Anıtın kuzey, güney ve doğu yüzünde Türkçe Mesajlar vardır. Batı yönünde ise Kültigin ’in ölümü üzerin Tang İmparatorunun gönderdiği Çince mesaj vardır. Türkçe bölümleri Yollug Tigin, Çince bölümü ise Tang İmparatoru Hiuan Tsong'ın yeğeni Çang Sengün yazmıştır.

Bilge Kağan Yazıtı Anıt Bilge Kağan’ın ölümünden sonra (734) yeğeni Yolluğ Tigin tarafından yazılmış (735), oğlu Tenri Kağan tarafından dikilmiştir. Yazıtta Bilge Kağan'ın ağzından devletin nasıl büyüdüğü anlatılmakta ve Kültigin 'in ölümünden sonraki olaylar ilave edilmektedir. Ayrıca kağanın konuşmasından başka yeğeni Yuluğ Tigin 'in kayıtları da yer almaktadır.

KAYNAKLAR http://tr.wikipedia.org/wiki/Orhun_Yaz%C4%B1tlar%C4%B1#Bilge_Ka.C4.9Fan_yaz.C4.B1t.C4.B1 http://www.turkcebilgi.com/g%C3%B6kt%C3%BCrk_yaz%C4%B1tlar%C4%B1 http://www.dilimiz.com/dil/orhun_abideleri.htm

Hazırlayan BAYRAMCAN ÇITIR Sınıf : 4 / H Numara : 685