C.TRAFİK KAZALARI 1.Trafik kazalarının sebepleri. Trafik Kazası - Trafik Kazaları ve Nedenleri Ülkemizde her Gün yaklaşık 600 ve her Saat 27 trafik kazası oluyor. Bu kazalarda Günde 5-20 kişi ölüyor, 200 kadar kişi de yaralanıyor. Ortalama her yıl 5-6 bin kişi ölmekte ve 100-200 bin kişi de yaralanmaktadır. Trafik kazalarının oluşmasının en önemli etmeni insandır. Bu oran ortalama %94lere kadar ulaşmaktadır.
İnsan Faktörü %66 Sürücü %27 Yolcu %1 Araç Faktörü %5 Yol Faktörleri %1
Trafik Kazalarının Başlıca Nedenleri Trafik kazalarının sebepleri aşağıda verilen Maddeler halinde gruplandırılabilir : 1. İnsan
a) Sürücü
b) Yaya
c) Yolcu
2. Yol
3. Taşıt
4. Çevre 5. Trafik yönetim,denetim ve uygulaması
İnsan Faktörüne Bağlı Trafik Kazalarının Nedenleri A) Acemilik, b) Dikkatsizlik, c) Uzun süre uykusuzluk, d) Hatalı sollama, e) Aşırı hız, f) Fazla yük taşımak, g) Alkollü araç kullanmak, h) Bazı ilaçları kullandıktan sonra araç kullanmak, i) Trafik kurallarını dikkate almamak, j) Rutin araç bakımlarını yaptırmamak.
2. Trafik Kazalarında asli kusur sayılan haller Trafik kazalarında asli kusur sayılan haller nelerdir MADDE 157 – (Değişik:RG-21/3/2012-28240) Araç sürücülerinin trafik kazalarında asli kusurlu sayılacakları haller ile kusur durumlarının tespitine dair usul ve esaslar aşağıda gösterilmiştir. A) ASLİ KUSUR SAYILAN HALLER 1) Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretinde geçme,
2) Taşıt giremez trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüş karayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullanıldığı şerit, rampa ve bağlantı yollarına girme, 3) İkiden fazla şeritli taşıt yollarında karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit veya yol bölümüne girme, 4) Arkadan çarpma, 5) Geçme yasağı olan yerlerden geçme,
6) Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma, 7) Şeride tecavüz etme, 8) Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama, 9) Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama, 10) Manevraları düzenlenen genel şartlara uymama,
11) Yerleşim birimleri dışındaki karayolunun taşıt yolu üzerinde, zorunlu haller dışında parketme ve duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama, 12) Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallara uygun olarak park edilmiş araçlara çarpma.
Yukarıda sayılan hal ve hareketlerde bulunan sürücüler asli (esas) kusurlu sayılırlar. Ancak, sürücülerin veya yayaların kural dışı hareketleri veya taşıtların teknik arızaları bir başka sürücüyü tehlikeye düşürmüş ve bu sürücü, oluşması muhtemel bir kazayı önlemek, can ve mal güvenliğini korumak amacı ile Karayolları Trafik Kanununun öngördüğü temel kurallardan birini ihlal etmeye mecbur kalmış ve bütün tedbirlere rağmen bir kazaya neden olmuşsa, asli kusurlu sayılamaz.
b) Sürücü kusurlarının tespiti Adli mevzuat ve yargılama hükümleri saklı kalmak üzere, trafik kazalarına karışanların kusur durumları; 2918 sayılı Kanun ve bu Yönetmelikte belirtilen kurallar, şartlar, hak ve yükümlülükler ile asli kusur sayılan haller dikkate alınarak belirlenir. Kaza mahallinde yapılan incelemeler sonunda tespit edilen iz ve delillere ilave olarak kazaya karışanların olay hakkındaki ifadeleri ile varsa tanık ifadeleri de kusur durumunun tespitinde dikkate alınır.
3)TRAFİK KAZALARINDA SORUMLULUK Bir trafik kazasına karışanlardan yaralanmamış olan veya hafif yaralı olanlar; a) Araç sürücüsü iseler, trafik için ek bir tehlike yaratmayacak şekilde hemen durmak, trafik güvenliği için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazları koymak ve gereken tedbirleri almak, b) Trafiği, can ve mal güvenliğini etkilemeyen, ölümlü, yaralanmalı veya maddi hasarlı kazalarda, sorumluluğun belirlenmesine yarayacak iz ve deliller dahil, kaza yerindeki durumu değiştirmemek,
c) İstendiğinde diğer tarafa kimlik ve adreslerini bildirmek, sürücü ve trafik belgeleri ile sigorta poliçelerini göstermek, bunlara ait gerekli bilgiler ile tarih ve sayılarını vermek, ç) Yaralılara ilk yardım ve acil müdahale yaptırmak maksadıyla kaza mahallinden ayrılma hali hariç, olayı; yetkili ve görevlilere bildirmek ve bunlar gelinceye kadar veya bunların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamak, d) Başında sahibi veya sorumlusu bulunmayan motorlu araçlar, taşınabilen veya taşınamayan mallar ile mülklere zarar veren sürücüler; 1) Aracın, malın veya mülkün ilgilisini bulmak,
2) Bulunamadığı takdirde araçların ve zarar verilen diğer şeylerin görünebilen ve uygun yerlerine yazılı bilgi bırakmak, 3) En kısa sürede yetkililere haber vermek zorundadır.
Sadece maddi hasarla sonuçlanan kazalarda; a) Kazaya karışan sürücülerin tümü, yetkililerin gelmesine gerek görmez ve aralarında kazayı kendi düzenleyecekleri tutanakla tespit etmek noktasında anlaşırlarsa “Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı” düzenleyip birlikte imza altına alarak olay yerinden ayrılabilirler. b) Taraflarının anlaşma sağladığı durumlarda, yeni bir trafik kazasına sebebiyet vermemek ve trafik akışını engellememek için mümkün olduğu takdirde olay yerinin fotoğrafları çekilerek kazaya karışan araçlar taşıt yolu dışına çıkarılır ve Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı burada düzenlenir. c) Bir anlaşma ile olay yerinden ayrılmış olan taraflar, meydana gelen zararın sigortaları tarafından veya kendilerince doğrudan karşılanacağını kabul etmiş sayılırlar ve sonradan yetkililerden kaza tespit tutanağı düzenlenmesini isteyemezler.
ç) Aşağıdaki durumlarda Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı trafik zabıtası, bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde ise genel kolluk tarafından düzenlenir: 1) Kazaya bir aracın karışması (tek taraflı maddi hasarlı kaza ise), 2) Taraflardan herhangi birinin sürücü belgesinin bulunmaması veya belgesinin kullandığı araç cinsi için yeterli olmaması, 3) Araçlardan herhangi birinin ülkemizde geçerli zorunlu mali sorumluluk sigortasının olmaması, 4) Sürücülerden herhangi birinde alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı şüphesinin bulunması, 5) Kazaya karışan araçlardan herhangi birinin kamu kurum veya kuruluşuna ait olması, 6) Kazada kamu malına veya üçüncü kişilere ait eşyaya zarar verilmiş olması.”
Trafik Kazalarında Yükümlülük Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili olarak; A) KAZAYA KARIŞAN VEYA OLAY YERİNDEN GEÇMEKTE OLANLAR; 1) Kaza yerinde usulüne uygun ilk yardım tedbirlerini almak, 2) Olayı en yakın zabıta veya sağlık kuruluşuna bildirmek, 3) Yetkililerin isteği halinde yaralıları en yakın sağlık kuruluşuna götürmek,
b) Yerleşim birimleri dışındaki akaryakıt istasyonlarını işletenler; Bu tesisler hakkında çıkarılmış olan Yönetmelikteki standartlara uygun ve her an kullanılabilir durumda sağlık malzemesi bulundurmak, c) Araç bakım, onarım, servis istasyonu, garaj ve otopark sahip veya sorumluları; 1) Tesislerine; bakım, onarım için muhafaza veya park edilmek üzere bırakılan motorlu araçlardan, bir kaza geçirdiği belli olan veya üzerinde suç belirtisi bulunanları gecikmeden zabıtaya bildirmek,
Trafik Kazalarında Yükümlülük Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili olarak; a) Kazaya karışan veya olay yerinden geçmekte olanlar; 1) Kaza yerinde usulüne uygun ilk yardım tedbirlerini almak, 2) Olayı en yakın zabıta veya sağlık kuruluşuna bildirmek, 3) Yetkililerin isteği halinde yaralıları en yakın sağlık kuruluşuna götürmek,
b) Yerleşim birimleri dışındaki akaryakıt istasyonlarını işletenler; Bu tesisler hakkında çıkarılmış olan Yönetmelikteki standartlara uygun ve her an kullanılabilir durumda sağlık malzemesi bulundurmak, c) Araç bakım, onarım, servis istasyonu, garaj ve otopark sahip veya sorumluları; 1) Tesislerine; bakım, onarım için muhafaza veya park edilmek üzere bırakılan motorlu araçlardan, bir kaza geçirdiği belli olan veya üzerinde suç belirtisi bulunanları gecikmeden zabıtaya bildirmek,
4.UYKUSUZ YORGUN ARAÇ KULLANMANIN TRAFİK KAZALARINA ETKİSİ. UYKUSUZ VE YORGUN ARAÇ KULLANMA Yorgunluk ve uykusuzluk, bir çok trafik kazasını doğrudan veya dolaylı etkileyen bir faktördür. Tüm dikkatlerin bir arada ve koordineli bir biçimde sürdürüldüğü işlev olan sürücülükte fikren ve bedenen zinde olmanın çok büyük önemi vardır. Yorgun ve uykusuz olarak araç kullanan bir sürücünün 1)gözlerinin görme kuvveti azalır, 2)derinlik tanıma ve mesafe tahmin etme,3) yolu gözetleme gücü zayıflar, dikkatini toplayamaz, aynı alkollü araç kullanmada olduğu gibi tepki gösterme ve 4)algılama yeteneklerinde körelme olur.
5.TRAFİK KAZALARINI ARTTIRICI RİSKLER Trafik Kuralları Yorgun ve uykusuzluk, Düzensiz ve dengesiz çalışma saatleri ve şartlar, Yaz ayları ve sıcaklığın yüksek olduğu saatler, Araç kullanma sürelerine riayet etmeyerek, dinlenmeden uzun süre direksiyon başında kalma,
Araç içerisinde dinlenilen müziğin türü ve makamı ve ses yüksekliği, Aracı yeterince havalandırmama, Alınan ilaçlar ve yenilen yemekler, Şeker hastalığı bulunan sürücülerin aç olarak uzun süre araç kullanmaları,
Şerit izleme disiplinine riayet etmeyerek sık sık hatalı şerit değiştirme, Yayaların hakkına riayet etmeme, Kendini sergilemek ve pervasızlık, Cep telefonu ile görüşmek Aşırı hız ve aşırı kendine güven
Trafik kazası nedenleri arasında etkileşim olgusuna açıklık getiren bir çalışmaya göre araç kullanma davran ışı iki grup faktöre dayanır 1. Sürücünün yetenek ve yetkinliğine ilişkin olanlar 2. Görev ya da araç kullanma ortamından kaynaklanan faktörler Her iki durumda da "kişilik" önemli bir yer tutmaktadır. Birinci durumda, sürücünün belirli kişilik özellikleri trafik kazasına yol açan önemli risk faktörleri arasında doğrudan yer alırken, ikinci durumda diğer sürücülerin sahip oldukları bazı kişilik özelliklerinin çevresel bir faktör olarak bir sürücü için araç kullanma halini aşırı karmaşık bir hale getirmesi söz konusudur
Yapılan bir araştırmada 18-24 yaş arasının en büyük risk grubu olduğu bulunmuştur. Bir başka çalışmada 16-18 yaş aralığında en fazla trafik kazası yaşandığı sonucu elde edilmiştir. Aynı çalışmada deneyimin trafik kazası oranını azalttığı da bulunmuştur. Bunun yanı sıra sürücülerin yaşları arttıkça deneyimlerine bağlı olmaksızın trafik kazası yapma oranlarının azaldığı elde edilen diğer bulgulardandır. Kaza yapmada en fazla riskin genç erkek ve yaşlı kadın sürücülerde olduğu, uzun süre araç kullanmakla kazanın daha iyi yordanabildiği saptanmıştır.
Ayrıca uzun süre araç kullanınca 60 yaş ve üzerindeki sürücülerin kaza yapma riskleri artmaktadır. 60 yaş ve üzerindekilerin tereddütlü araç kullandıkları bir çok çalışmada ortaya çıkarılmış bir bulgudur. Bir başka çalışmada bu yaş grubunun gençlere göre daha çok ancak hafif kazalar yaptıkları saptanmıştır. Kaza yapan sürücülerin aşırı bağımlı, gerileme mekanizmalarını kullanan, içgörürleri az olan bir kişilik yapılanması gösterdikleri bulunmuştur.
Bu kişiler çevrelerinin kendilerini kabul etmedikleri, gereksinimleri karşılanmadığı inancında oldukları için saldırganlık ve düşmanlık duygularını kontrol etmekte güçlük, gerilimi kontrol edememe dolayısıyla sol e1 ya da fiziksel saldırganlık , başkalarının haklarına ve gereksinimlerine duyarsızlık, gerçeklerle uzlaşamama ve sevgi ihtiyacı ya da sevgiyi kaybetme korkusu özelliklerini gösterdikleri de vurgulanmaktadır
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu için yapılan ticari araç sürücüleri çalışmasında; evli ve çocuklu (çocuk say ısı arttıkça daha da azalıyor) olanların kaza yapma oranının daha az, 35 yaşından sonra yaş yükseldikçe kaza yapma oranında azalma eğilimi, ilkokul mezunlarının kaza yapma oranını daha az, otobüs, kamyon ve kamyonet kullananların kaza yapma oranı daha az, araç modeli daha yeni olanların kaza yapma oranı daha fazla, sürücü belgesini emniyetten alanların kaza yapma oranı daha az, sürücülük deneyimi 15 yıl ve daha az olanların, kaza yapma oranı daha çok,
günlük yapılan yol göreceli kısa olanların kaza yapma oranı daha fazla, gelecekle beklentileri olumsuz olan sürücülerin kaza yapma oranı daha az, aile ilişkilerini iyi olarak algılayanların kaza yapma oranı daha az, kişisel uyum düzeyleri günlük 50-99 km yol yapanlarda daha iyi, 400 km' den fazla olursa düşme eğilimi, evli sürücülerin sosyal uyum düzeyleri daha yüksek, yaş yükseldikçe sosyal uyum düzeylerinde yükselme eğilimi saptanmıştır
Hız; kaza oranında esas belirleyicidir, planlama stilleri ve kural ihlalleri de kaza oranını önemli derecede etkilemektedirler. Liselerde yapılan risk alıcı davranış ve sürüş davranışı çalışmasında; % 8.5 'inin trafik kazası yaptığı, %7.4'ünün yaya olarak kazaya karıştığı % 63.2'sinin sürücü belgesi olmadan araç kullandığı, % 16.1inin aşırı yüklü araç kullandığı , % 8'inin alkollü araç kullandığı, motosiklet sürücülerinin % 47.94unun kask kullanmadığı, % 37.3'ünün emniyet kemeri takmadığı rapor edilmiştir. Kadınlar erkeklerden daha fazla aileleriyle sorun yaşamakta ve alkol-madde kullanmaktadırlar.
Erkeklerin ise daha sık hız yaptıkları, yasal problemler yaşadıkları, daha iyi sürüş yeteneğine sahip oldukları, heyecan arama, öfkelerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır İlginç olan alkollü iken araç kullanan kadınların erkeklerden daha fazla agresif olduğu ve daha sık kaza yaptıklarıdır Heyecan arama, alkol kullanma ve sürücülük davranışsal oldukça kuvvetli bağlantı içindedir. Bunlar tehlikeyi daha az algılarlar, emniyet kemeri kullanmazlar, takip mesafesine uymazlar, sık şerit değiştirirler.
CEZALARIN UYGULANMASI. Trafik cezaları; a) Sürücülerin yüzüne karşı yazılan Trafik cezaları b) Araç plakalarına yazılan trafik cezaları olmak üzere ikiye ayrılır.