Disiplin ve Sınıf Disiplini

Sınıf içinde gerçekleştirilen eğitim öğretim etkinliklerinin amaçlarına ulaşabilmesi için sınıfta etkili öğrenmeyi kolaylaştırıcı bir ortamın oluşturulması ve sınıf içi kuralların sağlıklı işlemesi gerekmektedir. Aksi takdirde eğitim öğretim etkinliklerinden beklenen yararın en az düzeyde elde edilmesi söz konusudur.

Disiplin, latince de “disciplina” sözcüğünden türemiştir ve “davranış denetimi” olarak adlandırılmaktadır. En çok kabul gören anlamı ile mevcut yasa, kural, ilke ve düzenlemelere uygun davranma olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle disiplin, grup üyelerinin inanarak ve arzu ederek grubun kurallarına ve düzenine uygun davranış göstermesini sağlayan güçtür.

DİSİPLİN Öz denetim, Kişilik kazanma, Toplumsallaşma, Takım üyeliği kazanma, Değer verme, Tarafsızlık, Sorumluluk, Güvenirlik, İyi alışkanlık, içselleştirme amaçlı grup etkinlikleridir.

Disiplinin iki boyutu bulunmaktadır. 1) Belirlenmiş ve uyulması istenen kurallar 2) Kuralların uygulanış biçimini, derecesini, yoğunluğunu ve sonucunu gösteren ölçütler. Öğretmenler farklı öğrencilerle birlikte çalışmaktadır. Öğretmen, sınıfta öğrenme için uygun bir disiplin ortamı oluşturmakla yükümlüdür.

Sınıf disiplinini; -Sınıf içinde kurallar oluşturarak öğrenmeyi kolaylaştırma ve istenmeyen davranışları en aza indirme -sınıfta öğrenmeyi sağlayıcı ve kolaylaştırıcı bir ortamın oluşturulması için kural koyma ve istenmeyen davranışların önlenmesi -temel amaç, öğrenmeyi kolaylaştırmak öğretimi etkili hale getirmektir.

Ne değildir, Öğrencileri kontrol etmeye yönelik bir eylem,öğrencilerin olumsuz davranışlarına odaklanma ve olumsuz davranışların özellikle fiziksel cezalandırılması değildir.

Sınıf Disiplininin Önemi Sınıf yönetiminde yapıcı disiplin öğrenmeyi kolaylaştırır ve öğrenciye kazandırılmak istenen kazanımların öğrencide en üst düzeyde gerçekleşmesini sağlamada etkili bir araçtır. Yapıcı disiplinin olduğu bir sınıf ortamında , Öğrenciler okula gelmekten ve sınıftaki eğitim öğretim etkinliklerine katılmaktan hoşnut kalacaklardır.

Sınıf Disiplini Sorunlarının Kaynakları Disiplin sorunları ve sonuçlarının, temelinde yatan gerçek kaynakları ortaya çıkarılmadan, tam anlamıyla çözülebilmesi olası değildir. Öğretmen bu anlamda sınıf yönetiminde karşılaştığı disiplin Sorunlarını bir araştırmacı gözü ve mantığı ile ele alarak temelinde yatan kaynakları/nedenleri bulmaya ve ortaya çıkarmaya çalışmalıdır.

Sınıfta disiplin problemlerinin oluşmasındaki etkenler; -Toplum: Bilgi patlaması ve otoriteye saygının azalması, Şiddetin medyatikleşmesi, Aile yapısındaki değişmeler, -Eğitim Öğretim: Yaşantıya yönelik olmayan öğretim, Düşünme becerilerini öğretmede yetersizlik, Öğrenciden gerçekçi olmayan başarı beklentisi, Uygun olmayan öğretim programları

-Öğretmen: Bağırma, aşağılama, alay etme, etiketleme (haylaz, Tembel,vb..), azarlama, eleştirme, kınama, tehdit etme, Sert davranma, şiddet kullanma, ayırım yapma, ilgi göstermeme, sevgisizlik vb… -Okul yönetimi: Öğretmenlerle arasındaki disiplin anlayışı farklılığı, Öğrenciye anlayışlı ve hoşgörülü davranmama, Sosyo-kültürel ve sportif faaliyetlere yeterince yer verilmemesi, Akademik etkinliklerin ön planda tutulması, Rehberlik hizmetlerine yeterince yer verilmemsi,

-Aile: Ailenin çocuğa duygusal ve fiziksel ilgisizliği, Anne ve babanın birbirlerine veya çocuğa karşı şiddet Uygulaması vb…, -Ekonomi: Ailenin ekonomik koşullarının yetersiz olması, Öğrenciler arasında ekonomik farklılıkların yüksek Olması vb.., -Akran gurubu: Başarısız, ilaç ve içki alışkanlığı olan, suça ve ya şiddete yönelimli ya da uyumsuz arkadaşlar

Sınıfta Karşılaşılan Başlıca Disiplin Sorunları Ve Sınıfta Disiplini Sağlama Sınıfta karşılaşılan disiplin sorunları“aşırı kontrollü davranışlar” ve “kontrolsüz davranışlar” olarak belirir. -Aşırı kontrollü davranışlar; kendini, kendi haklarını ve gereksinmelerini engelleyecek düzeyde kontrollü davranma. -Kontrolsüz davranışlar; başkalarını kontrol etmek. Disiplin sistemlerinin amacı kontrolsüz davranışların mağdurlarına özenle yaklaşmak ve aşırı kontrollü davranışlar sergileyen öğrenciyi eyleme dönük harekete geçirmek olmalıdır.

Öğretmenler, öğrencilerin kontrolsüz davranışlarını disiplin sorunu olarak algılar ancak aşırı kontrollü davranışlarını sorun olarak algılamaz, hatta desteklerler.Fakat öğrencilerin gösterdiği aşırı kontrollü davranışlar, kendi öğrenmesini ve akademik ve sosyal gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Öğretmen öğrencilerin aşırı kontrollü davranışlarını da bir disiplin sorunu olarak algılayıp çözmelidir.

-Sınıfa gürültülü bir biçimde girmek Öğrencilerin Kontrolsüz Davranışları Öğrencilerin Aşırı Kontrollü Davranışları -Sınıfa gürültülü bir biçimde girmek -Başkalarına bağırmak -Otururken sıraya vurmak -Komik olmaya çalışmak -Derste sağa sola dönmek -Söz almadan konuşmak -Arkadaşı ile konuşmak ,fısıldaşmak -İzinsiz yerinden kalkmak, dolaşmak -Dikkat dağıtmak -Sırayı dizleri ile kaldırmak -Şarkı söylemek ya da mırıldanmak -Sürekli nesnelerle oynamak -Sınıfta etrafa kağıt uçaklar fırlatmak -Öğrencilerin çalışmasına müdahale etmek -Yeni durumlara karşı korku içinde olmak -Çekingenlik -Uç noktada utangaçlık -Aşırı akademik çalışmalar -Sıklıkla hayallere dalma -Yersiz kaygılanma -Zayıf öğrenme dürtüsü -Kılı kırk yarma -Akademik performansa ilişkin yersiz Kaygı -Aşırı mükemmel öğrenci olma isteği -Kabul görme ve övgüye zayıf tepki Verme

Öğrencilerin Kontrolsüz Davranışları Öğrencilerin Aşırı Kontrollü Davranışları -Sınıf öğretmenine aşırı bağlanma -Yardım istememe -Göz göze gelememe -Cümlenin ortasında iken konuşmanın kesilmesi -Sorulara ilgisiz yanıt verme -İşten kaçınma -Diğer öğrencilerle bağlantı kesikliği -Yalnız kalma -Okul oyunlarından uzak durma -Ders aralarında yalnızlık -Okul etkinliklerinde yer almama -Arkadaşsızlık -Öğrencileri kızdırmak -Huysuzluk patlamaları -Hırsızlık -İlgisiz yorumlarda bulunmak -Mala zarar vermek -Sınıftan kaçmak -Kıyafet kurallarına uymamak -Derslere geç gelmek -Saygısız ifadelerde bulunmak -Sigara içmek -Okul koridorlarında yarışmak -Okul malına zarar vermek -Öğretmene ve arkadaşlarına sözlü ve fiziksel tacizde bulunmak

Öğretmenlerin Kontrolsüz Davranışları Öğretmenlerin Aşırı Kontrollü Davranışları -Öğrencilere bağırmak -Emretmek,hükmetmek,kontrol etmek -Alaycılığı ve küçümsemeyi kontrol aracı olarak uygulamak -Dalga geçmek , azarlamak , eleştirmek -Öğrencileri “donuk”, “zayıf”, “tembel” vb. olarak nitelemek -Hayır demekte zorlanırlar -Öğrencileri gözden çıkarmak -Konu iyice öğretilmeden diğer derse Geçmek -Öğrencileri birbiriyle kıyaslamak -Öğrenci ayırımı yapmak -Ders anlatımında sabırsızlık -Utangaç ve sıkılgandırlar -Çekingendirler -Memnun etmek için aşırı kaygı İçindedirler -Mükemmeliyetçidirler -Değişimden nefret ederler -Öğrencilerden korkarlar -Öğretmenler odasından uzak dururlar -Büyük akademik başarı isterler -Öğrencilerin istenmeyen davranışlarına göz yumarlar -Tutarsızdırlar -Kendilerinden emin değildirler -Sınav sonuçları üzerinde gereksiz kaygılanırlar

Sınıfta Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler: -Öğrencilerle birlikte sınıf kurallarının belirlenmesi: Kuralların ortak belirlenmesi kurallara sahip çıkılması , içselleştirilmesi ve Uyulması açısından önemlidir. -Planlı çalışma ve akıcı etkinlik: Sınıftaki eğitim öğretim etkinlikleri önceden planlanıp akıcı olarak uygulandığında disiplin sorunu çıkması en aza indirgenecektir. -Tutarlı davranmak: Öğretmen öğrencilere karşı kendi davranışlarında tutarlı bir model olursa öğrencinin kişilik gelişimine olumlu katkı sağlar. -Sınıf içinde dolaşarak ve görsel taramayla öğretmen kontrolü: Öğretmen sınıf içinde görsel tarama yapabilecek konumda olmaya özen göstermelidir.

Sınıfta Disiplin Sorununa Tepki Yöntemleri: -Görmezlikten gelmek: Öğrencinin öğrenmesini engellemeyen kısa süreli disiplin sorunları için etkili bir tepki yöntemidir. -Yakınlık, göz teması ve sözsüz uyarıcılar kullanmak, yeniden yönlendirmek: Öğrenciyi eğitim öğretim etkinliklerine kattığı için disiplin sorununa etkili bir Yöntemdir. -Öğrenciyi yalnız bırakmak veya yerini değiştirmek: Disiplin sorununu çözmediğinden etkisiz bir tepki yöntemidir. -Sözel azarlama ve eleştirmek: Hem disiplin sorununu çözmediğinden hem de öğrenciyi grup önünde küçük düşürerek, kişiliğinde onulmaz yaralar açtığından dolayı, etkisiz ve öğretmen tarafından kesinlikle başvurulmaması gereken bir tepki yöntemidir. -Sessizlik zamanı vermek, güçlü vazgeç ifadeleri kullanmak, kısa ara vermek: Kısa süreli çözümler için kısmen etkili bir yöntemdir.

-Mantıksal sonuçlar çıkarmak: Öğrencinin gelişim özelliği göz önünde alındığında , öğrenci henüz mantıksal sonuçlar çıkaracak durumda değilse (somut işlemler dönemi) disiplin sorununa karşı etkisiz bir tepki yöntemi haline gelir. -Öğrenciyle yüz yüze konuşmak, problemi tanımlamak ve çözmek: Öğrencinin kişiliğinin oluşumuna olumlu etkide bulunduğundan ve disiplin Sorununun temelinde yatan gerçek nedenlerin ortaya çıkarılarak gerçekçi ve kalıcı çözümler bulunmasına olanak sağladığından dolayı disiplin sorununa karşı gösterilen “en etkili” tepki yöntemidir.

SINIF DİDİPLİNİ MODELLERİ -Canter modeli: öğretmenlerin etkin, sakin ve güçlü olması gerektiğini söyler. Özellikleri; Hatalı davranışa hoşgörüsüzdür Duygusal problemler, yetersiz ev, aile ortamı, kalıtsal engeller, kişisel şikayetler gibi gerekçeler kabul edilmez. Kuralları ve uymama durumundaki sonuçları veli ve öğrencilere net açıklar. Kurallara uyan öğrenciler ödüllendirilir, uymayanlar cezalandırılır (teneffüse çıkmama, ders bitiminde okulda kalma ve ya müdür odasında kalma) Öğrencilerden nezaketli ve sorumlu davranışlar talep etmede ısrarlıdır. Kuralları zorla kabul ettirmeye çalışmaz, sonuçlar için tehdit etmez, sadece açıklar ve gereğini yapar. Tutarlı olup öğrenci davranışına göre hareket eder. Öğrenci ile ilgili aile ve okul yönetimiyle iş birliğinde bulunur.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Kullanımı çok basittir. -Öğretmenin kişisel istekleri yerine getirilebilir. -Disiplin süreçlerine yönetici ve aile katılımını içerir. -Olumsuz davranış gösteren öğrencilerin adlarını tahtaya yazmak diğer öğrencilerin de ilgisini çeker ve olumsuz davranışa itebilir. -Tahtada adı yazılı olan öğrencileri utandırabilir. -Disiplin sorunu altında yatan nedenleri ele almada yetersizdir. -Cezalandırma ,ortadan kaldırılması tasarlanan birçok davranışı uyandırır ve özendirir.

Glasser modeli: Gerçekçi terapi Bu model öğretmenin , öğrenci davranışı ve sonuçları arasında ilişki kurarak öğrencinin olumlu seçimler yapmasına yardım eder. -Okul ve sınıf etkinlikleri temelde öğrencinin sevme, kabul görme, özgürlük ve eğlence gereksinimlerini doyurmaya yönelik olmalıdır. -Öğrenciler mantıklı varlıklar olup isterlerse davranışlarını kontrol edebilirler. -Öğrenciler iyi seçeneklere yönelmede sık sık desteklenmelidir. -Gerçek hayattaki ihtiyaçlarını karşılamaları açısından sorumluluk taşımaları İçin rehberlik edilmesi gerekir. -Kurallar gereklidir ve uygulanmalıdır. -Hatalı davranış için özür kabul edilmemelidir. -önceki yaşantılar ve yetersiz hazırbulunuşluk, yetersiz davranışı kabul edilebilir hale getirmez. -öğrenci sorumluluğu sürekli vurgulanmalı, öğrenciler davranışlarıyla ilgili sürekli bilinçlendirilmeli ve değer yargıları oluşturmaları sağlanmalıdır.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Öğrenci özerkliğini ve sorumluluğu artırır. -öğrenciye kendi davranışlarının olası bütün sonuçlarını görme olanağı sağlar -Öğretmene şiddetten kaçınma olanağı Sağlar. -Öğrencilerin gereksinmelerini anlamalarına yardım eder ve bunları yasal olarak nasıl giderebilecekleri konusunda onlara bakış açısı kazandırır. - -Uygun olmayan davranışlar konusunda öğrencilerle iletişim Kurulduğunda, öğretmen öğrenciye tepki göstermede zorlanabilir. -kontrol uygulayarak öğrencilerin gerçek özerklik duygusunu yaşamalarını sağlamak Zordur. -Okulda olmayı istemeyen bir öğrencinin , davranışlarını geliştirme konusunda plan Yapmasını sağlamak zordur. -Öğrenciler davranışlarını geliştirme Planını yapmayı gerektiren becerilere sahip Olmayabilir. -Öğretmenleri sınırsız bir biçimde hoşgörülü ve iyimse r davranmaya Yöneltmektedir.

Kounin modeli: Grup yönetimi (dinamiği) Kounin , öğretmen bir öğrencinin davranışını düzelttiğinde, bunun diğer öğrencileri de etkilediğini bulmuştur.Buna “dalga etkisi” demiştir.Dalga etkisinin kullanımında “açıklık” ve “kararlılık” en önemli unsurdur. Dalga etkisi, okulun ilk günlerinde daha etkilidir. -Sınıfın her köşesinde her an nelerin olup bittiğini bilmeli ve “uyanık” olmalıdır. -Sınıfta düzenin bozulması halinde ,anında ve uygun tepkide bulunma becerisine sahip olmalıdır. -Aynı anda birden fazla etkinliği gerçekleştirmede yetenekli olmalı. -Düzensiz bir şekilde konudan konuya atlamamalı yumuşak bir geçiş yapmalı. -Öğrencilerin ilgilerini toplayarak, konuyla ilgili sorumluluklarını koruyarak ve onları derse katarak uyanık tutmalıdır.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Öğretmen dersin akışına tamamen hakim olamayıp sınıf üzerinde isteni- len düzeyde etkili olamayabilir. -Öğretmenin aynı zamanda meydana gelen iki ve daha fazla disiplin sorunlarından önemsiz olana odaklanması derse ilgiyi ve sınıf hakimiyetini olumsuz etkileyebilir. -Öğretmenin sorun davranışı gösteren öğrenciye her zaman hoşgörülü ve anlayışlı olması, sorunu gösteren öğrenci ve grup üzerinde aksi tepkiler oluşturabilir. -Öğretmenin sınıfta olup bitenlerden haberdar olarak ve sürekli, sınıfı tarama yaparak etkinliğini sağlayabilir. -Öğretmenin aynı zamanda meydana gelen iki ve daha fazla disiplin sorunlarından önemli olana odaklanması derse ilgiyi ve sınıf hakimiyetini olumlu etkileyebilir. -Öğretmenin sorun davranışı gösteren Öğrenciye karşı sorunun çözümünde hoşgörü ve anlayış göstermesi , sorunu gösteren öğrenci ve grup üzerinde olumlu etki oluşturabilir.

Davranışçı model: Skinner modeli Öğrenmenin çevrenin kontrolünde olduğunu , ödüllendirilen ve pekiştirilen davranışların tekrar ettiği görüşünden ortaya çıkmıştır. -Temel varsayım, davranışı izleyen ödüllendirmeler değiştirilerek davranışlar kontrol altına alınabilir ve değiştirilebilir. -Pekiştirme öğrenci davranışlarını değiştirmek amacıyla sistemli olarak kullanılır. -Kurallara uyan ya da istenen performansı gösteren öğrenciler ödüllendirilir. -Kurallara uymayan ya da istenen performansı gösteremeyen öğrenciler, cezalandırılır. -Model alma, belli davranışların öğretilmesinde ve öğrencilerin olumsuz davranışlarını olumlu davranışa çevirmelerinde yararlı bir tekniktir.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Sonuçlar uzun süreli değildir. -Ödüller iyi ayarlanmalıdır -Öğrenciler kendi davranışlarını nasıl yöneteceğini öğrenemeyebilirler. -Bazı öğretmenler için bu yaklaşım oldukça rüşvetçi bir duruma dönüşebilir. -Ev, okul ve toplumdan kaynaklanan sorunları anlamaya önem verilmez. -Ödüller içsel güdülenmeyi etkisiz Kılabilir. -Kullanımı çok basittir -Hemen sonuç alınabilir -Davranışı kontrol altında olması çoğu öğretmenin isteğine uygun düşmektedir. -Öğrenciler ödül elde ettiklerinde kendilerini başarılı hissederler. -Davranışlar bütün öğrenciler için standarttır. -Yaş dikkate alınmadan bütün öğrenciler için kullanılabilir

Etkili öğretmenlik eğitimi:Etkin dinleme,ben dili ve kaybeden yok Öğretmenlere öğrencilerle nasıl olumlu ilişki kurabileceklerini öğretmeyi amaçlamaktadır. Bu modelde öğretmenlerin hatalı öğrenci davranışlarını , açık ve kışkırtıcı olmayan iletişim yoluyla azaltabilecekleri düşünülmektedir. -Sınıfta ortaya çıkan problemlerle ilgilenme “problem kime ait” sorusuyla başlar.Problem öğrenciye ait ise öğretmen bir danışman ve yardım edici olarak etkin dinler öğrencinin kendi problemini kendisinin çözmesine yardım eder.Problem öğretmene ait ise öğretmen ve öğrenciler ortaklaşa çözüm bulurlar. -Öğretmen “ben dili” ile konuşmalıdır. -Problemin çözümünde “kaybeden yok” tekniği kullanılmalıdır. “kaybeden yok” tekniği öğretmen ve öğrencinin güç kullanmadığı ve eşit katkıların sağlandığı karşılıklı bir görüşme ortamı meydana getirir. -Öğretmenin rolü, çocuğun mantıksal çözümleme yapabilme ve yaşantıya yönelik sorunlarını çözme becerilerini geliştirmesine yardımcı olmaktır.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Öğretmenler etkin dinleme rolünden öğrenciyi yönetme ve kontrol etme rolüne geçebilmektedir. -Öğretmenler öğrencilerle aralarındaki farklı değerleri kabul etmede zorlanabilir. -Öğretmen öğrenci ilişkisini geliştirir. -Öğrencinin kişisel sorunları ve duyguları ele alınmaktadır. -Öğretmenlerle öğrencilerin kendi davranışlarının diğerlerini nasıl etkilediğini değerlendirmesini sağlar. -Öğretmenler ihtiyaçlarını ve duygularını anlamaları konusunda öğrencilere yardımcı olmaktadır.

Mantıksal sonuçlar modeli:öz disiplin geliştirme Bu modelde amaç öz disiplini geliştirmektir. Öğrenciler kendi davranışlarından kendilerinin sorumlu olduğunu öğrenirler.Örneğin ; sınıfı dağıtan toplar, ödevini yapmayan bu ödevi teneffüste ya da ders bitiminden sonra yapar.Bu model öğrenciye durumları değerlendirmeyi, yaşayarak öğrenme ve uygun tercihler yapmayı öğretir. -Öğrenciye , kendi davranışlarından kendisinin sorumlu olduğunun öğretilmesi yaklaşımı temeldir. -Sınıf kuralları ve kuralların ihlali halinde karşılaşılacak sonuçlar, mümkün olduğunca demokratik olarak tespit edilir. -Öğrencilerin kabul edilme, onaylanma istekleri vardır ve bu bu yönde davranma eğilimindedirler. -Onaylanma isteğindeki bazı öğrenciler uygunsuz davranarak onaylanacaklarını düşünürler. Bu tür inançlar “hatalı amaçlar” dır. Dikkat çekme, güç gösterisi,intikam ve içine kapanma olmak üzere dört tür yanlış amaç vardır. -Öğrencinin sorun davranış göstermesi, yaptırım uygulanacak bir kural oluşturursa, öğrencinin bu tür davranışı göstermesi önlenebilir.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNLERİ -Öğretmenler öğrencilerin günlük hareketlerini belirlemede zorlanır. -Öğrencinin davranışının altında yatan amacı belirlemek zordur. Kalabalık bir Sınıf ortamında her öğrenciyi hatalı davranışa sürükleyen gücün ne olduğunun çözümlenmesini yapmak kolay değildir. -Küçük cezadan büyük cezaya doğru bir tırmanış olabilir. -öğrenci özerkliğini artırır. -Öğrencilerin yaptıkları davranışın nedenini anlamalarını sağlar. -Öğrencilerin doğru davranışı anla- malarına yardımcı olur. -Keyfi cezalandırma ve sistematik pekiştirme yerine , mantıksal sonuçlara güvenilir. -Öğretmenler öğrencinin gösterdiği davranış konusunda eyleme geçmeden önce , davranışın nedenleri üzerinde odaklaşır.

Disiplin modelleri, öğretmenlere sınıfta disiplin sağlamada kullanabileceği anahtarlar vermektedir. Öğretmenler, disiplin modellerinden sınıfta disiplin sağlamada yararlanırken, durumsal etkenleri göz önünde bulundurmalıdır. Öğretmenler, sınıfta disiplini sağlamada disiplin modellerinden yararlanarak kendilerine özgü disiplin uygulamalarını geliştirebilirler.