OKUL YÖNETİCİLERİ İÇİN BİLGİLENDİRME SEMİNERİ GELECEĞİN KAN BAĞIŞÇILARININ KAZANIMI İÇİN TEKNİK DESTEK PROJESİ Kan Bağışı OKUL YÖNETİCİLERİ İÇİN BİLGİLENDİRME SEMİNERİ

Kan vücudumuzun her yerine ulaşan can suyumuzdur Kan vücudumuzun her yerine ulaşan can suyumuzdur. Onsuz yaşam düşünülemez. Kalp, kanı vücudumuza pompalar ve hücrelerimize oksijen ve besin maddelerini ulaştırır.

Kan aynı zamanda pıhtılaşma proteinleri ve kan pulcuklarını da taşır Kan aynı zamanda pıhtılaşma proteinleri ve kan pulcuklarını da taşır. Böylece travmaya uğrayan bölgelerde kanamanın durmasını sağlar. Bu görevleri nedeniyle 1 günde tam 96 bin 540 km yol alır. Kan bebeğin vücudunu dakikada üç kez dolaşırken erişkin bir kişinin vücudunu dakikada bir kez dolaşır.

Alyuvarlar (Eritrositler) Alyuvarlar oksijeni dokulara taşır. Oksijeni taşımakla görevli olan hemoglobinin renginden ötürü kırmızıdırlar. Yuvarlak ancak ortaları daha ince hücreler oldukları için küçük kan damarlarından da sıkışarak geçebilirler.

Eğer bir damar kesilir ise kan pulcukları (trombositler) kesilen yere yapışır. Daha sonra bu yapışan kan pulcuklarına diğerleri eklenir ve bir tıkaç oluşturarak kanamayı durdururlar. Kan pulcuklarından salınan kimyasallar fibrinojen ve diğer pıhtılaşma proteinleri ile etkileşerek kan pıhtısı oluşumunu sağlarlar. En son aşamada ise kan damarı iyileşir.

Plazma; kan pulcukları, alyuvarlar ve akyuvarların yüzdüğü kanın sıvı kısmıdır. Plazma başta proteinler olmak üzere hayat için gerekli bir çok maddeyi bulundurur. Proteinlerin bir bölümü pıhtılaşma faktörlerinden oluşur.

Trafik kazası geçiren, ameliyat olan veya kanser tedavisi gören kişilerin iyileşebilmesi için başkalarının kanına ihtiyaçları vardır. Kan sadece bağışçılardan temin edilebilir, başka alternatifi yoktur. Kan ve kan bileşenleri kan bağışçılarından elde edilir.

Hastaneye başvuran her 7 kişiden birinin kan nakline ihtiyacı var. Her iki saniyede 1 kişinin kan nakline ihtiyacı vardır. Kan bağışçılarına olan ihtiyacımız her geçen gün artarken bağışçı sayımız azalmaktadır. Yaşlanıyoruz.

En sık kan nakline ihtiyaç duyan kişiler aslında en çaresiz olanlardır. Prematüreler Kanser Hastaları Kalp cerrahisi Talasemi Travma Organ Transplantı yapılacak hastalar

Karaciğer Nakli Olacak Bir Hasta’nın Ortalama; 10 torba alyuvara 20 torba plazmaya 10 torba kan pulcuğuna ihtiyacı vardır.

Açık kalp ameliyatı olacak bir bebeğin Ortalama; 1-4 torba alyuvara 1-2 torba plazmaya 1-4 torba kan pulcuğuna ihtiyacı vardır.

GÜVENLİ KAN, HASTA İÇİN BEKLEMELİDİR. HASTA, GÜVENLİ KAN BEKLEMEMELİDİR.

Amaç ülkemizin en ücra köşesine kadar kan ihtiyacımızın tamamını gönüllü karşılıksız kan bağışçılarından sağlamaktır.

Kaç Tip Kan Bağışçısı Vardır? Gönüllü karşılıksız kan bağışçısı: Hiçbir maddi beklentisi olmadan kan bağışında bulunan kişidir. Replasman veya Karşılık Kan Bağışçısı: Bir hastanın kan ihtiyacı olduğu zaman, o hasta için kullanılacak kana karşılık olarak kan bağışında bulunan akraba veya arkadaş çevresinden kaynak alan kan bağışçısı grubudur. Yönlendirilmiş Kan Bağışçısı: Bir hasta için özel olarak hazırlanması gereken, altgrup veya doku grubu uygun kanı bağışlamak üzere yönlendirilen kan bağışçılarıdır.

Neden gönüllü karşılıksız kan bağışçıları? Bu tip bağışçılar herhangi bir baskı altında olmadıklarından sağlık durumları hakkında gerçeği söylerler. Bu kişiler kolaylıkla düzenli kan bağışçısına dönüşürler. Transfüzyon ile bulaşan enfeksiyonlar açısından düşük risklidirler. Bu kişiler önceki deneyimleri nedeniyle, kan bağışı açısından risk oluşturduklarını düşündüklerinde bağış yapmazlar. Bu nedenle bu kişiler düşük riskli kan bağışçısı özelliklerini karşılarlar.

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? Bilgilendirme ve Form Doldurma: “Kan Bağışçısı Bilgilendirme Formu” “Kan Bağışçısı Sorgulama Formu” Kan bağışı ile ilgili bilgiler Hem kan bağışçısını hem de hastayı tıbben korumaya yönelik bazı sorular

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 2. Kayıt Kimlik ve iletişim bilgileri görevli tarafından sisteme kayıt edilir. Resimli, TC Kimlik Numarasını içeren ve yasal olarak geçerli bir kimlik belgesi (ehliyet, nüfus cüzdanı, pasaport vb) ibraz edilmesi yasal zorunluluktur. Kayıttan sonra tansiyon, ateş, nabız, vücut ağırlığı ve hemoglobin ölçümleri yapılır.

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 3. Doktor Muayenesi Sorgulama Formuna verilen yanıtlarla ilgili bir değerlendirme yapar. Kan merkezi doktoru, sorgulama formu ile birlikte tansiyon, ateş, vücut ağırlığı, nabız ve kan hemoglobin değerlerini inceler ve kan bağışçısı adayını kısa bir fizik muayeneden geçirir. Kan bağışçısı bağış için uygun ise kan bağış salonuna geçer.

Yaş Aralığı   Başlangıç 19 yaşından gün almış olmak Bitiş 66 yaşından gün almamış olmak İlk kez kan bağışlayanlar için 61 yaşından gün almamış olmak Düzenli kan bağışçıları için üst sınır 70 yaşında gün almamış olmak Tam kan bağış sıklığı Kadınlar 120 günde bir Erkekler 90 günde bir Hemoglobin değerleri(g/dL) Üst sınır Alt sınır 12.5 16.5 13.5 18 Tansiyon Arteriyel(mmHg) Diyastolik(küçük) 60 100 Sistolik(büyük) 90 180 Trombosit Sayısı Üst Sınır 150 bin/mm3 500 bin/mm3 Ateş En çok 37,5 0C Vücut Ağırlığı En az 50 kg

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 4. Kan bağışı işlemi Kan bağışçısı özel olarak tasarlanmış kan alma yataklarına alınır.

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? Kan bağışı işlemi; • Konusunda eğitim almış tecrübeli flebotomistler tarafından gerçekleştirilir. • Kullanılan tüm malzemeler tek kullanımlık ve sterildir. • Kan alımı işlemi en uygun bölge olan dirsek çukurunda gerçekleşir. • Kan alma işlemi yaklaşık 4-8 dk sürer. • Her kan bağışında sadece 1 ünite kan bağışlanmaktadır. 1 ünite kan yaklaşık 450 ml ±%10 ‘dir.

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 5. İkram ve istirahat Kan bağışçıları, işlem sona erdiğinde belirtilen süre kadar yatakta ve yine belirtilen süre kadar ikram alanında dinlenir. Bağışçı, kan alma yatağında istirahat ederken flebotomistlerin gösterdiği şekilde koluna bası yapar. İkram bölümünde bağışçılara minarel yönünden zengin olduğu için maden suyu ve bisküvi vb. verilir.

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 6. Dikkat edilmesi gerekenler Sigara Gün içerisinde kan bağışında bulunulan kol ile ağırlık kaldırılmamalı İlk 4 saat boyunca olduğundan fazla sıvı tüketmeye çalışılmalı Sportif faaliyetler Aşırı sıcak ortamlar (hamam, sauna) Yüksek yerlerde bedeni faaliyet gösteren meslek grupları

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR? BAĞIŞLANAN KANLARA YAPILAN İŞLEMLER BAĞIŞLANAN 1 ÜNİTE TAM KAN...

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR? Santifüj edilerek, kan hücrelerinin çökmesi sağlanır. Üstte kalan sıvı kısım plazmadır. İçinde trombosit hücrelerini de barındırır.

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR? Üstte kalan kısım (trombosit içeren plazma) başka bir torbaya ayrılır. Alyuvarlar ana torbada kalmıştır. Bu kan bileşenine “eritrosit konsantresi” denir. Bu ürüne koruyucu bir sıvı eklenerek, +4 Cº’de 42 gün saklanır.

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR? Ayrıştırılan plazma tekrar santrifüj edilerek trombositlerin çökmesi sağlanır.

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR? Santrifüjden sonra üstte kalan plazma ayrı bir torbaya alınır ve özel bir işlemle dondurulur. Bu ürüne “taze donmuş plazma” denir. -25 ve altında 1 yıl saklanabilir. Plazmadan pek çok ilaç elde edilebilmektedir. Trombositlerin kaldığı torbadaki ürüne “trombosit konsantresi” denir. Özel bir cihazda sürekli çalkalanarak, 22 C°’de, 5 gün saklanır.

Kanın Mikrobiyolojik Etkenler Açısından Taranması  Bağışlanan bütün kanlar dünya standartlarında tarama testlerine tabi tutulmaktadır. Bu işlemin amacı, kanı alacak hastanın sağlığını korumak ve riski minimum seviyeye indirmektir.

Bağışlanan kanlara yapılan mikrobiyolojik testler şunlardır: Anti-HIV Anti-HCV HBsAg Frengi(Sifilis)

Kan Grubunun Tayin Edilmesi Hastaların ihtiyacı olan kanı sağlayabilmek için, hem hastanın kan grubunun hem de verilecek kan veya kan bileşeni grubunun ne olduğunu bilmek gerekir. Hastanın kan grubu hastane tarafından belirlenir ve Kan Merkezinden bu şekilde talepte bulunulur. Kan merkezleri ise, gönüllü olarak kan bağışı yapan kişilerin kan örneklerinden kan gruplarının ne olduğunu tespit eder. Ülkemizde en çok rastlanan kan grubu "A Rh Pozitif", en az rastlanan grup ise "AB Rh Negatif" kan grubudur.

Kan Bağışı Hakkında Bildiklerimiz

Kan bağışlarsam kansız kalırım, halsiz kalırım, bayılırım.

Gerçekleşen kan bağışı günlük hayatınızı etkilemeyecek miktardadır. (vücuttaki kanın 1/13’ü )

Kan bağışçısının uygunluğu değerlendirilirken aç, yorgun, uykusuz kişilerden kan bağışı kabul edilmemelidir. Böyle durumlarda halsizlik ve senkop atakları görülebilir. Bağış sonrasında bir süre dinlenerek, ikram edilen sıvıları almak gereklidir. Bağış sonrası sigara içilmesi baş dönmesi ve bulantıya neden olabilir.

Kan bağışlarsam iştahım artar kilo alırım!

Halk arasında kan bağışının; iştahı arttırdığı ve kilo alımına neden olduğu ile ilgili yanlış inanışlar mevcuttur.

Benim kanım sık bulunan bir kan grubundan, bu nedenle kan bağışlamam gereksiz!

Bir kan grubuna toplumda ne kadar sık rastlanıyor ise ihtiyaç o ölçüde fazladır.

Kan bağışı sırasında kullanılan iğneler çok kalın ve insanın canını çok yakıyor!

İğne korkusu ? İğneler silikon kaplı, 16 gauge kalınlığındadır. Daha ince olmaları işlemin başarısını azaltır. Bir insanın hayatını kurtarmak bu kadarcık acıya değmez mi?

Kan bağışı hepatit bulaşına yol açıyormuş!

Kan bağışı için kullanılan malzemeler tek kullanımlıktır. Bağış öncesi ilgili alan dezenfektan ile uygun şekilde temizlenir.

Doğum yapmış bir kadın kan bağışında bulunabilir mi?

Doğum yapmak kan bağışına engel değildir. Ancak bu esnada kan kaybı gerçekleştiği ve bebeğin demir depoları annenin depolarından sağlandığı için 1 yıl süre ile kan bağışında bulunamazlar. Bu süre tamamlandıktan sonra tüm bağışçılar için geçerli kurallar çerçevesinde değerlendirilirler.

“Ön yargıyı yıkmak atomu parçalamaktan daha zordur.’’ A.EINSTEIN

Toplumun kan bağışı konusunda yeterince ve uygun şekilde bilgilendirilmesi, kan bağışlamama nedenlerinin saptanması ve önlenmesi kan bağışçısı kazanım programlarının temelini oluşturmalıdır.

Tespit edilen yanlış inanışlar toplumun belleğinden ancak eğitim ile uzaklaştırılabilir.

BİLİNÇLİ KAN BAĞIŞÇILARI TEDİRGİNLİK YAŞAMAZLAR. TABULARI YOKTUR. Batıl inançlar Yanlışlar Tedirginlik Önyargı