ENDOMETRİYUM PATOLOJİSİ

Uterus 1) Serviks 2) Korpus a) Endometriyum b) Myometriyum Endometriyum mukozası A) Bazal b) Fonksiyonel tabaka Bazal tabaka rejenerasyondan sorumlu Fonksiyonel tabaka menstruasyonda dökülen tabakadır.

Endometriyum siklik değişikliklerin olduğu yer Proliferatif ve sekretuar endometriyum Ovulasyon var mı? Gebeliğe hazırlık yeri. Histolojik olarak 2 bölümü var 1) Stroma 2) Glandlar Stroma ve glandlar siklusun 2 döneminde farklıdır.

Proliferatif endometriyum; Selüler stroma, düz ve kıvrıntılı lümenli uzun prizmatik veya pödostratifiye epitelle döşeli epitel Sekretuar endometriyum Ödemli stroma, kıvrıntılı uzun lümenli tek sıralı kübik epitelle döşeli glandlar Menstruel endometriyum PMNL içeren stroma, parçalı glandlar

ENFEKSİYONLARI Asendan enfeksiyon sık sebep 1) Akut Endometrit 2) Kronik Endometrit Akut endometrit; Etiyoloji; Abortus, Küretaj, İUD kullanımı sırasında, Doğum sonrası Histopatoloji; Bol PMNL, mikroabse oluşumu Patojen;Hemolitik streptokok, staf, N gonore

Kronik Endometrit; Abortus, gebelik, IUD, Salfenjit nedeni ile Histopatoloji; Plazma hücre, lenfosit,makrofaj ve az PMN infiltrasyonu. Stroma fibrotiktir. Siklik patern bozuktur. Patojenler; Klamidya ve N gonore en sık neden Spesifik tipler; Mycoplazma, Tuberküloz, Fungal , viral parazitik enfeksiyonlar Endometritler bazen pelvik inflamatuar enfeksiyona eşlik eder.

Disfonksiyonel Uterin Kanamalar Normal Menstruasyon; Ovulatuvar siklusla birlikte olan sekretuar endometrıyumu takip eden 5 gün süren kanamalardır. Ovulatuar Slkusta;14 gün luteal faz, 10-20 gün arası foliküler faz Menarşın erken döneminde sikluslar uzundur ve irregülerdir DUK kilinik terim olup, altında herhangi bir organik patoloji olaksızın oluşan kanamalara verilen tanımdır. Organik lezyonlar ; Myom, Polip, Adenomyozis, Atrofi, Hiperplazi gebelik, malign tümörler

DUK 2 grupta incelenir 1) Ovulasyonun var 2) Ovulasyon yok 1) Ovulasyonun olduğu grup Yetersiz proliferatif veya sekretuar faz, luteal faz yetmezliği ve irregüler shedding Beklenen günün gerisinde morfolojik bulguları olan proliferatif veya sekretuar endometriyum Biyopsi 2 menstruel siklus arka arkaya alınmalı Irregüler shedding; Kanamanın 5 günden fazla sürmesi. Sekretuar endometriyumun dökülmesinde geri kalmayı gösterir. Prolif, Sekr. ve menstruel endometriyum bulguları vardır.

2)Ovulasyonun olmadığı. Anovulatuar siklus Sekretuar faz beklerken proliferatif fazda olmasıdır. En sık endometriyal hiperplazi nedeni ile olur. DUK tedavi edilebilir.Hormonal tedavi ile düzelme olabilir.

ENDOMETRİYAL HİPERPLAZİ Tanım: İregüler şekil ve büyüklükte glandların proliferasyonu ile birlikte endometriyal gland stroma oranında proliferatif endometriyuma kıyasla artışın olduğu patolojik bir durumdur. Nedenleri; Persistan anovulatuar siklus (Karşılanamayan östrojenik uyarılar) Uzun süre östrojen kullnımı Östrojen salgılayan over tümörleri Polikistik over hastalığı

Klinik; Kanama uzun ve fazla . Sınıflama: 1) Basit hiperplazi 2) Kompleks hiperplazi 3) Basit atipik hiperplazi 4) Kompleks atipik hiperplazi

Önemi; Kansere ilerleyebilme potansiyelinin olması Atipi olmayanlar %2 Atipi var ise %23 oranında Ca o.b. Yapısal ve sitolojik atipi arttıkça malignite olma şansı artıyor. Atipili kompleks hiperplazileri iyi diferensiye adenoca dan ayırmak çok zor olabiliyor.

Makroskopi; Sınırları seçilemeyen soluk süngerimsi kıvamda endometriyum kalınlığı artmıştır. Diffuz kalınlaşma veya fokal büyüme o.b. Fokal olan polip gibi büyür. Endometriyumda polipoid gelişme gösteren patolojiler; 1)Endometriyal hiperplazi 2) Polip 3) Myom 4) End Ca

Morfoloji; Basit hiperplazi; Değişik boyutlarda bazıları kistik genişleme gösteren sayıca artmiş glandlar ile birlikte gland stroma 1/1 oranının gland lehinde artmış olması. Gland epiteli psödostratifiyedir. Sitolojik atipi yok Komplex hiperplazi; Gland stroma oranı daha belirgin artar. Glandlarda yapısal bozukluk başlar, irregüler şekillidir. Stratifikasyon artmıştır. Atipi o.b veya olmayabilir.

Ayırıcı tanı 1) Disordered (düzensiz ) proliferatif endometriyum 2) Polip 3)Atrofik endometriyum 4) iyi diferensiye adenoCa Tedavi: Kombine hormon tedavisi, histerektomi veya takip

Atrofik Endometriyum Postmenapozal dönemde en sık kanama nedenidir. Bunu hiperplazi ve kanserler izler. Anovulatuvar siklusla karakterlidir. Östrojen stimulasyonu olduğu sürece hafif hiperplastik değişiklikler olur, Bunu over atrofisi izlerse ve stimulus kaybı olursa kistik dilatasyon kalır epitel yassılaşır. Buna kistik atrofi denir. Hiperplazinin aksine; 1)Endometriyum kalınlığı azdır 2) Glandlar kistik bile olsa yassılaşmış epitelle döşelidir,mitoz yok

Benign Tümörler ENDOMETRİYAL POLİP Yüzeyi çepeçevre epitelle döşeli endometriyal gland ve stromanın yüzeyden kabarık benign lokalize aşırı büyümesi ile karakterlidir. Hiperplaziden köken alabilir. Klinik;%24 oranında görülür. İntermenstruel kanama veya menometroraji İnfertilite nedeni o.b

Makroskopi; Saplı veya sapsız o.b Parlak gri renklidir. Endoservikal kanaldan sarkabilir. Mikroskopi:3tiptir. Hiperplastik Atrofik Fonksiyonel Ayrırıcı Tanı: Hiperplazi, polipoid adenoca, adenofibrom ve adenosarkom Tedavi; Polipektomi veya histerektomi

Malign Tümörler 1) Epitelyal kaynaklı Endometriyal adenokarsinom 2)Mezenkimal kaynaklı Endometriyal stromal tümörler 3)Mixed Tümörler (Epitelyal ve mezenkimal)

Endometriyal Adenokarsinom Kadın genital sisteminin en invaziv tümörlerinden biridir. USA’da 4. En sık tümördür. Her yıl yeni 150000 vaka teşhis edilmekte. Karşılıksız östrojen tedavisinin rolü çok fazla. (2 yıl ve daha fazla) OKS kullanımının riski azalttığı belirtiliyor. Östrojenin ilgisi olmaksızın gelişen adenoca’lar da var.

Risk Faktörleri; 1) Obesite 2) Diabet 3) Hipertansiyon 4) infertilite 5) Ovulasyon yetersizliği 6) Uzun süre östrojen kullanımı 7) erken menarş, geç menapoz.

Hiperplazi ile Ca ilşikisini destekleyen faktörler 1) Obesite ve anovulatuvar siklusla ilişkisi 2) Östrojen replasman tedavisinde risk yüksek 3) Over agenezisi olanlarda risk düşük 4) Menapoz döneminde sık olmaları. Menapozda over orijinli östradiol düzeyleri düşerken over dışında androjenden sentez edilen östron artar. Endometriyum Ca ‘da androjenin östrona dönüşümüde artar. Hiperplazi ile eşlik eden Ca’larda prognoz daha iyi.

Makroskopik bulgular Ekzofitik (çoğunlukla)veya infiltratif Myometriyum invazyonu önemli. Mikroskopik bulgular; Endometrioid Ca denilmesinin nedeni proliferatif tipte endometriyumun histolojik özelliklerini taşıması.

Glandlar psödostratifiye epitelle döşeli, hücreler atipik özellikte, mitoz artmıştır. Glandlar irregüler şekilli olup sırt sırta vermiştir ve gland stroma oranı gland lehine çok artmıştır.

Endometriyal adenokarsinomun sınıflandırılması 1)Endometrioid adenoca a.Villoglandüler b.Sekretuar c.Silyalı hücreli d.Skuamöz diferensiyasyon gösteren 2) Seröz karsinom 3) Berrak hücreli 4) Müsinöz Ca 5) Skuamöz Ca 6) Mixed tip 6) Undiferensiye

Makroskopik bulgular, Ekzofitik (çoğunlukla) veya infiltratif Myometriyum invazyonu önemli Mikroskopik bulgular; Atipik hücrelerle döşeli, stratifikasyonu artmış glandüler yapılar Glandlar sırt sırta ve irregüler şekilli Gland/stroma oranı artmış.

Adenokarsinom özelliğindedir. Prognoz açısından grade verilir. FIGO Grade; Grade 1: çoğunlukla glandlardan oluşur.(%5) Grade 2: %6-50 oranında tümör solid adacıklar yapar. Grade3: %50’den fazla solid alan var

STAGE: IA. Endometriyuma sınırlı IB: Myometriyum invazyonu ½’den az IC: Myometriyum invazyonu ½’den çok II: Serviks invazyonu III: Seroza veya adneksler veya pozitif periton sit. IIIA: vaginal metastaz IVA: Mesane veyabarsak mukozasına invazyon IVB: Uzak met

Prognostik faktörler 1. Histolojik tip 2. Grade 3. Myometriyal invazyon 4. Serviks tutulumu 5. Damar invazyonu 6. Atipik endometriyal hiperplazi varlığı/yokluğu 7. Hormon reseptör durumu 8. Yaş, sosyoekenomik durum,ırk

Endometriyal Stromal Tümörler 2tiptir 1. Endometriyal stromal nodül 2. Endometriyal stromal sarkom A. Low grade SS B. High grade SS. Nadir tümörlerdir. Menoraji şikayeti olur.

Endometriyal stromal nodül Makroskopi Nodül iyi sınırlıdır. Polipoid gelişim gösterir. Bir kısmı myometriyum içinde gelişir. Balık eti kıvamında yumuşak sarı portakal renklidir.

Mikroskopi: Ekspansif, infiltratif olmayan endometriyum ve myometriyumu basıya uğratan nodüldür. İnvazyon YOK. Proliferatif endometriyum hücrelerine benzer özellikte stromal hücreler. Mitoz 0-15, Damardan zengindir. Benign davranışlıdır.

Endometriyal stromal sarkom Myometriyumu invaze eden şeklidir. 2’ye ayrılır. 1. Low grade 2. High grade Diğer uterus kanserlerinden daha genç yaşta olur. LGSS tamoksifen ile ilişkisi olduğu söyleniyor. Mikroskopi: Proliferatif veya hiperplastik endometriyal stromal hücrelere benzer. Lenfatik ve vasküler invazyon tipiktir. Endolenfatik stromal myozis de denir. LGSS ile HSS ayırmak gerekir. HSS da ise nükleer çap, atipi ve mitoz çok fazladır.

Mikst tümörler Epitelyal ve mezenkimal elemanlarla karakterlidir. 1) Adenofibrom Nadirdir. Postmenapoz Lobule polipoid kitle, kistik o.b Papiller yapılar şeklinde epitelle döşelidir. Kolumnar veya küboidal epitel hücreleri papillaların yüzeyini örter. Mezenşimal komponent fibroblastiktir. End stromal hücre de o.b.

2)Adenosarkom Epitelyal komponenti benign Mezenkimal komponent stromal sarkom veya fibrosarkomdur. Periglandüler hiper selülerite tipik özelliğidir. Tedavi; Histerektomi. Rekürens riskleri var