CASE FAIR OSTER Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft

26 Para Talebi ve Denge Faiz Oranı BÖLÜM İÇERİĞİ Faiz Oranı ve Tahvil Fiyatları Para Talebi İşlem Güdüsü Spekülasyon Güdüsü Toplam Para Talebi Gelir ve Fiyat Düzeyinin Para Talebi Üzerindeki Etkileri Denge Faiz Oranı Para Piyasasında Arz ve Talep Faiz Oranını Etkilemek için Para Arzının Değiştirilmesi Y’deki artış ve Para Talep Eğrisinde Kayma İleriye Bakış: Federal Rezerv ve Para Ek A: ABD Ekonomisinde Çeşitli Faiz Oranları Ek B: Para Talebi: Sayısal Bir Örnek

Faiz Oranları ve Tahvil Fiyatları Faiz borç alanların borç verenlere fonlarını kullanması karşılığında ödediği ücrettir. Firmalar ve hükümetler tahvil ihraç ederek borçlanırlar ve borç verenlere satın aldıkları tahviller karşılığında faiz öderler. Faiz oranı yükseldiğinde, piyasadaki tahvillerin fiyatları düşer.

Profesör Serebryakov İktisadi Bir Hata Yaptı U Y G U L A M A D A İ K T İ S A T Profesör Serebryakov İktisadi Bir Hata Yaptı Chekhov’un oyunu Vanya Amca’da, emekli bir profesör olan, ama iktisat profesörü olmadığı kesin olan Alexander Vladimirovitch Serebryakov hanehalkını toplar ve aşağıdaki teklifi sunar: …Pansiyonlarımız, ortalama sermaya değeri üzerinden yüzde iki kazandırmıyor. Satmayı teklif ediyorum. Paramızı menkul değerlere yatırırsak, yüzde 4,5 kazanabiliriz, hatta bu durumda Finlandiya’da bir villa almak için birkaç bin Ruble bile ayırabiliriz… Bu fikir hanehalkı, özellikle onu bir süreliğine kaybetmiş olan Vanya Amca tarafından iyi karşılanmadı, ve Bunun için Profesör Serebryakov’u öldürmeye teşebbüs etti. Belki de Vanya Amca iktisada giriş dersi alsaydı ve bunu bilseydi, buna daha az sinirlenecekti.

Para Talebi Para talebi ile ilgili konuştuğumuzda, bu sorularla ilgilenmiyoruz: ne kadar nakite sahip olmayı arzularsınız? Ne kadar gelir elde etmek istersiniz? Ne kadar bir servete sahip olmak istersiniz? Biz bunun yerine finansal varlıklarınızın ne kadarını, faiz getirisi olan tahvil gibi menkul değerler karşısında, faiz getirisi olmayan para şeklinde tutmak tercihiniz ile ilgileniyoruz. İşlem Güdüsü İşlem Güdüsü Kişilerin para tutmasının asıl nedeni satın almada kullanmaktır. Gelir ve Harcamanın Eş zamansızlığı hanehalkının para girişi ile harcamalar neticesindeki para çıkışları arasındaki zamanlama uyumsuzluğu.

Para Talebi İşlem Güdüsü  ŞEKİL 26.1 Gelir ve Harcamanın Eş zamansızlığı Gelir ayda bir elde edilir, ancak harcama sürekli olarak yapılır.

Para Talebi İşlem Güdüsü  ŞEKİL 26.2 Jim’in Aylık Vadesiz Hesap Bakiyesi: 1. Strateji Jim ayın başında maaşının (1.200$) tümünü vadesiz mevduat hesabına yatırabilir ve bakiyesini ay sonu itibariyle sıfır olacak şekilde idare edebilir. Bu durumda, ortalama bakiyesi 600$ olacaktır.

Para Talebi İşlem Güdüsü  ŞEKİL26.3 Jim’in Aylık Vadesiz Mevduat Hesap Bakiyesi: 2. Strateji Jim maaşının yarısını vadesiz mevduatta tutup diğer yarısı ile tahvil almayı da tercih edebilir. Jim tahvili ayın ortasında satar ve ikinci aydaki faturalarını ödemek için 600$’ı vadesiz hesabına yatırır. Bu stratejiyi izlemesi durumunda Jim’in ortalama para tutma miktarı 300$ olacaktır. İşlem Güdüsü

Para Talebi İşlem Güdüsü  ŞEKİL 26.4 Para Talebi Eğrisi Talep edilen para miktarı (Hanehalkı ve firmalar tarafından tutulmak istenen para miktarı) faiz oranının bir fonksiyonudur. Faiz oranı para tutmanın alternatif maliyeti olduğundan, faiz oranındaki artışlar firmalar ve hanehalklarının tutmak istedikleri para miktarını düşürür ve faiz oranındaki düşüşler firmalar ve hanehalklarının tutmak istedikleri para miktarını arttırır.

Para Talebi Spekülasyon Güdüsü Spekülasyon güdüsü Para yerine tahvil tutmanın nedenlerinden biridir: faiz getirili tahvillerin fiyatı faiz oranı ile ters yönlü ilişkili olduğundan, yatırımcılar faiz oranları yüksek olduğunda faiz oranlarında düştüğünde satma beklentisi ile yatırımcılar tahvil tutmayı tercih ederler.

Para Talebi Toplam Para Talebi Ekonomideki toplam para talebi, hanehalkı ve firmaların nakit ve vadesiz mevduat talebinin toplamıdır. Hane halkları ve firmalar günlük işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla para tutsalar da taleplerinin bir sınırı vardır. Hanehalkı ve firmaların her ikisi için, her hangi bir anda talep edilen para miktarı faiz oranı tarafından belirlenen para tutmanın alternatif maliyetine bağlıdır.

U Y G U L A M A D A İ K T İ S A T ATM’ler ve Para Talebi İtalya ATM’lerin yayılmasının para talebi üzerindeki etkilerini araştıran büyük bir örnek olay çalışması yapmıştır. İtalya’da vadesiz hesapların hemen hemen tümüne faiz ödenmektedir. Faiz ödenmeyen tek şey ise nakittir. Bu çalışma nakit talebinin vadesiz hesaba ödenen faiz oranındaki değişmelere duyarlı olduğunu bulmuştur. Faiz oranı arttıkça daha az nakit tutulur. Diğer bir deyişle, vadesiz mevduat faizleri arttığında, kişiler ATM'lere daha sık giderler ve her seferinde daha az para çekerler, bu sayede genel olarak yüksek faiz getirişi sağlayan vadesiz hesaplarda daha fazla para tutarlar.

Para Talebi Gelir ve Fiyat Düzeyinin Para Talebi Üzerindeki Etkileri  ŞEKİL 26.5 Toplam Çıktı (Gelir) (Y)’daki bir artış Para Talep Eğrisini Sağa Kaydırır

Para Talebi Gelir ve Fiyat Düzeyinin Para Talebi Üzerindeki Etkileri Y’deki veya P’deki artışlar para talebi eğrisini sağa kaydırır; Y veya P’deki azalışlar ise para talebi eğrisini sola kaydırır.

Denge Faiz Oranı Artık iktisattaki temel sorulardan birini ele almak için hazırız: Ekonomide faiz oranı nasıl belirlenmektedir? Denge faiz oranı para piyasasında, talep edilen para miktarı ile arz edilen para miktarının bir eşitlendiği noktada belirlenir.

Denge Faiz Oranı Para Piyasasında Arz ve Talep  ŞEKİL 26.6 Para Piyasasında Uyum Süreci Para piyasasındaki denge para arzı para talebine, ve dolayısıyla tahvil arzı tahvil talebine eşit olduğunda sağlanır. r0’da tahvil fiyatları artacaktır (ve dolayısıyla faiz oranı düşer) ve r1’de tahvil fiyatları düşecektir (ve dolayısıyla faiz oranı yükselir

Denge Faiz Oranı Faiz Oranını Etkilemek İçin Para Arzının Değiştirilmesi  ŞEKİL 26.7 Para Arzındaki Artışın Faiz Oranı Üzerindeki Etkisi Para arzının MS0’dan MS1 ’e yükselmesi faiz oranını yüzde 7’den yüzde 4’e düşürür.

Denge Faiz Oranı Y’deki Artış ve Para Talep Eğrisinde Kayma  ŞEKİL 26.8 Gelirdeki Artışın Faiz Oranı Üzerindeki Etkisi Toplam çıktıdaki (Gelir) artış para talebi eğrisinin Md0’den Md1’ye kaymasına faiz oranının yüzde 4’de yüzde 7’ye yükselmesine neden olur

İleriye Bakış: Federal Rezerv ve Para Politikası sıkı para politikası Para arzını daraltarak ve faiz oranlarını yükselterek ekonomiyi baskı altına almayı hedefleyen Fed politikalarıdır. Gevşek para politikası Para arzını arttırarak ve faiz oranlarını düşürerek ekonomiyi canlandırmayı hedefleyen Fed politikalarıdır.

TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME Gevşek para politikası Faiz Gelir ve harcamanın eşzamansızlığı Spekülasyon güdüsü Sıkı para politikası İşlem güdüsü

BÖLÜM 26 EK A ABD EKONOMİSİNDE ÇEŞİTLİ FAİZ ORANLARI FAİZ ORANLARININ VADE YAPISI Faiz oranlarının vade yapısı farklı vadelerdeki menkul kıymetlere ait faiz oranları arasındaki ilişkidir. faiz oranlarının vade yapısının ”beklenti teorisi” olarak adlandırılan teoriye göre 2-yıllık faiz oranı cari 1 yıllık faiz oranı ile cari dönemde birinci yılın sonunda beklenen 1 yıllık faiz oranlarının ortalamasına eşittir. Fed’in davranışları kişilerin kısa vadeli faiz oranı ile ilgili bekleyişlerini doğrudan etkiler, bu da daha sonra uzun dönemli faiz oranlarını etkileyebilir.

BÖLÜM 26 EK A ABD EKONOMİSİNDE ÇEŞİTLİ FAİZ ORANLARI FAİZ ORANI TÜRLERİ 3 aylık hazine bonosu faiz oranı 3 aylık hazine bonosu faiz oranı en fazla takip edilen kısa vadeli faiz oranıdır. Devlet Tahvili There are 1-year bonds, 2-year bonds, and so on, up to 30-year bonds. Bonds of different terms have different interest rates. Federal Funds Rate 1- yıllık, 2 yıllıktan başlamak üzere 30 yıla kadar tahviller bulunmaktadır. Farklı vadelere sahip olan tahviller farklı faiz oranlarına sahiptir. Federal Fonlar Oranı Bankalar sadece Fed’den değil birbirlerinden de borçlanırlar. Bankalardan biri fazla rezerve sahipse, Federal Fonlar Marketi yolu ile bu rezervlerini diğer bankalara ödünç verebilir. Finansman Bonosu Oranı Büyük firmalar kısa dönemli ve belirli bir faiz oranı veren kısa vadeli firma borçlanma senetlerinden olan finasman bonosu ihraç ederek kamudan doğrudan borçlanabilirler. Finansman bonosu faiz oranı firmanın finansal durumuna ve borçlanma senedinin vade tarihine bağlıdır. AAA Şirket Tahvil Oranı Şirketler yatırımlarının önemli bir kısmını kamuya tahvil satarak finanse ederler. Şirket tahvilleri çeşitli tahvil alım satımında aracılık edenler tarafından risklerine göre sınıflandırılmaktadır. En yüksek not AAA’dır, ikinci en yüsek not AA’dır, diğer notlar da buna benzemektedir.

BÖLÜM 26 EK B PARA TALEBİ :RAKAMSAL BİR ÖRNEK