Deney No: 2 Yer Değiştirme Reaksiyonlarının İncelenmesi İKİNCİ HAFTA Deney No: 2 Yer Değiştirme Reaksiyonlarının İncelenmesi 1

Yerdeğiştirme Tepkimeleri Deney No:2 Yerdeğiştirme Tepkimeleri Önce, birçok bileşiğin formülü, ismi, fiziksel hali, rengi, kokusu, kristal yapısı ve çözünürlüğü ile ilgili gözlem yapılır. Tepkimeye giren tüm katyonların anyonlarının değişmesi sonucu oluşan tepkimelere metatez tepkimeleri denir. Metatez tepkimelerinin gelişimini sistematik olarak inceleyebilmek için gözlem yapmak ve tepkime denklemlerini yazmamız gerekir. Örnek olarak aşağıdaki denklem verilebilir:

5. Asit-bazlıkta değişim Deney No:2 Çözeltide tepkimeye giren maddeler tepkime başlamadan önce ayrı tüplerde çözücüde çözülür. Maddelerin çözülüp çözülmediğini gözlemlenir. Çözülüyorsa iyonlar çözeltide hidratlaşmış şekilde yazılır. Tepkimenin olduğunu gösteren belirtiler aşağıdaki özellikler gözlemlenerek söylenir. 1. Çökelek oluşumu 2. Gaz çıkışı 3. Isı alış verişi 4. Renk değişimi 5. Asit-bazlıkta değişim Tepkime sonucu çözeltide oluşan ürünlerin formülleri tepkimeye giren maddeler sulu çözeltide araya gelince oluşan ürünlerin formülleri yazılır.

Deney No:2 Çökelek oluşumu alt indis(k), iyonik halde çözeltide kalanlar alt indis (su) şeklinde gösterilir. İyonik denklem: Tepkimeye giren ve tepkime sonucu oluşan maddeler bir araya getirilir ve tepkime denklemi yazılır. Net iyonik denklem: Burada tepkimenin oluşumunda sorumlu olan iyonlar tepkime denkleminde görülür. Diğer iyonlar net tepkime denkleminde görünmez.

Deney tüpleri 1 den 11 e kadar etiketlenir. Tüplere sırayla; Deney No:2 Deneyin Yapılışı: Deney tüpleri 1 den 11 e kadar etiketlenir. Tüplere sırayla; 1.tüpe katı CaCO3 yazılır ve tüpe spatülün ucuyla katı CaCO3 koyulur. 2. tüpe 3M, 2mL NaOH 4. tüpe 0,1M, 2mL FeCl3⋅6H2O 5. tüpe 0,1M, 2mL CoCl2⋅6H2O 6. tüpe katı NH4Cl 7. tüpe 0,1M, 2mL Na2CO3 8. tüpe 0,1M, 2mL NiCl2⋅6H2O 9. tüpe 0,1M, 2mL Na3PO4⋅12H2O 10. tüpe 0,1M, 2mL CuSO4⋅5H2O 11. tüpe 0,1M, 2mL BaCl2⋅2H2O

1. HCl asit çözeltisinin yarısı katı CaCO3 e ilave edilir. Deney No:2 On bir adet metatez tepkimesi incelenecek, tepkimelerin denklemleri, formülleri ve çözeltideki iyonları yazılacaktır. Her kimyasal maddenin kristal özellikleri, renkleri, çözünürlükleri belirtilir. Gözlemler her tepkime için ayrı ayrı kaydedilir. Bu parametreler tepkime olduğunu gösteren renk değişimi, koku, çökelek, ısı değişimi, gaz çıkışı ve benzeri şeylerdir. Yapılacak işlem sırası aşağıdaki gibidir: 1. HCl asit çözeltisinin yarısı katı CaCO3 e ilave edilir. 2. NaOH çözeltisinin 1/3 nü HCl çözeltisine ilave edilir. 3. NaOH çözeltisinin yarısı NH4Cl çözeltisine ilave edilip, tüp elin sıcaklığı ile ısıtılır ve tüpün ağzı koklanır. 4. FeCl3 çözeltisinin yarısı geri kalan NaOH e ilave edilir. 5. CoCl2 çözeltisinin yarısı FeCl3 çözeltisine ilave edilir. 6. CuSO4 çözeltisinin 1/3 ünü Na2CO3 çözeltisine ilave edilir. 7. Geri kalan CuSO4 çözeltisinin yarısı BaCl2 çözeltisine ilave edilir.

8.Na3PO4 çözeltisinin yarısı kalan CuSO4 çözeltisine ilave edilir. Deney No:2 8.Na3PO4 çözeltisinin yarısı kalan CuSO4 çözeltisine ilave edilir. 9.NiCl2 çözeltisinin yarısı kalan Na3PO4 çözeltisine ilave edilir. Bilgi için incelenecek tepkimelerde oluşan bazı maddelerin özellikleri ve kullanım alanları aşağıda verilmiştir. • Fe(OH)3 jelatinimsi çökelek, seramikte, lastikte ve camda pigment olarak, susuz bileşikleri mücevhercilikte parlatmada kullanılır. • CuCO3·Cu(OH)2 tohum iyileştirmede, boyada kullanılır. • NiCO3·Ni(OH)2 seramikte renklendirici olarak kullanılır. • BaSO4 fotoğraf kağıdında, betonda, radyasyon yalıtıcı olarak kullanılır. • Cu(PO4)2 gübre, fosforik asidin paslandırma etkisinin geciktirilmesinde kullanılır. • NH3 nitrik asit üretiminde, gübre, patlayıcı yapımında ve fiberlerde

Ölçüm ve Hesaplamalar CaCO3 + HCl ................................. Deney No:2 Ölçüm ve Hesaplamalar CaCO3 + HCl ................................. HCl + NaOH .................................... NaOH + NH4Cl ............................. FeCl3 + NaOH ........................... CoCl2 + FeCl3 ............................... CuSO4 + BaCl2 ............................... NiCl2 + Na3PO4 ................................ Na3PO4 + CuSO4 ……………………