Yrd. Doç. Dr. Hande MİMAROĞLU ÖZGEN TODAİE Öğretim Üyesi PROTOKOL YÖNETİMİ Kamusal Yaşamda Protokol ve Davranış Kuralları (Ders Notu) Yrd. Doç. Dr. Hande MİMAROĞLU ÖZGEN TODAİE Öğretim Üyesi

GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI YAŞAM ALANIMIZ ÖZEL ALAN KAMUSAL (RESMİ) ALAN SOSYAL ALAN GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI PROTOKOL KURALLARI SOSYAL ALANDA GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI; KAMUSAL ALANDA PROTOKOL KURALLARI UYGULANIR.

PROTOKOLÜN ANLAM VE ÖNEMİ PROTOKOL; KAMUSAL YAŞAMDA TÖRENSEL VE BİÇİMSEL DAVRANIŞ KURALLARI BÜTÜNÜDÜR. PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARININ AMACI BİREYSEL, KURUMSAL VE ULUSAL ONURU VE SAYGINLIĞI KORUMAKTIR.

BİR YÖNETİCİNİN BAŞARISINI %34 TEMSİL NİTELİĞİ (Protokol) %33 BİLGİ VE BECERİSİ (işi) %33 KİŞİLİĞİ OLUŞTURUR. ** BAŞARI PROTOKOLDE GİZLİDİR.

PROTOKOL KURALLARININ UYGULANDIĞI KAMUSAL YERLER YÖNETİCİLERİN MAKAM ODALARI RESMİ OTOMOBİLLER RESMİ TOPLANTILAR RESMİ TÖRENLER RESMİ DAVET VE ZİYAFETLER

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA PROTOKOL KURALLARININ UYGULANDIĞI ÖNEMLİ KİŞİLER KONUKLAR (Özel, sosyal ve kamusal alanda) YÖNETİCİLER (Kamusal alanda) HANIMLAR (Sosyal alanda)

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA BİR İNSANIN İMAJI, KIYAFETİYLE NEZAKETİ, DAVRANIŞIYLA BİLGİSİ, KONUŞMASIYLA GÖRGÜSÜ, YEMESİ VE İÇMESİYLE ORTAYA ÇIKAR.

SAYGI VE NEZAKET ESASTIR. PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARININ TEMELİ SAYGI VE NEZAKETTİR. KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA; KONUKLARA ÜSTLERE HANIMLARA SAYGI VE NEZAKET ESASTIR.

PROTOKOL KİŞİYE, KURUMA VE DEVLETE HAK ETTİĞİ VE LÂYIK OLDUĞU SAYGI VE İTİBARI GÖSTERMEKTİR. BİR KİŞİNİN PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARINA ÖNEM VERMEMESİ VE BUNLARA UYMAMASI; ÖNCE KENDİSİNİN, SONRA TAŞIDIĞI UNVANIN, ÇALIŞTIĞI KURUMUN VE TEMSİL ETTİĞİ MAKAMIN İTİBARINI DÜŞÜRÜR.

PROTOKOLDE TEMSİL ESASTIR. KAMUSAL YAŞAMDA, KİMSE KENDİNİ TEMSİL ETMEZ. TAŞIDIĞI UNVANI VE ÇALIŞTIĞI KURUMU TEMSİL EDER. ------- KİŞİNİN TEMSİL NİTELİĞİ; KILIK-KIYAFETİ, KONUŞMA VE DAVRANIŞI, YEME-İÇMESİ; PROTOKOL, SAYGI, GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARINA UYMASI İLE ORTAYA ÇIKAR.

DÜZEY EŞİTLİĞİ, DENKLİK KARŞILIKLILIK ESASTIR. KURUMLARARASI İŞ VE İLİŞKİLERDE, GÖRÜŞMELERDE, TELEFONDA KONUŞMADA, YAZIŞMALARDA , İMZALARDA, DAVRANIŞLARDA, KABULLERDE, ZİYARETTE, KARŞILAMADA, AĞIRLAMADA DÜZEY EŞİTLİĞİ, DENKLİK VE KARŞILIKLILIK ESASTIR.

HANIM OLMAK VE / VEYA YAŞÇA BÜYÜK OLMAK SOSYAL YAŞAMDA ÖNEMLİDİR. PROTOKOLDE MAKAM, UNVAN, RÜTBE VE KIDEM ÖNEMLİDİR. MAKAMA VE UNVANA SAYGI ESASTIR. ---- PROTOKOLDE (KAMUSAL YAŞAMDA) AKADEMİK UNVAN SAHİBİ OLMAK, YAŞLI OLMAK VE / VEYA HANIM OLMAK ÖNCELİK SAĞLAMAZ. HANIM OLMAK VE / VEYA YAŞÇA BÜYÜK OLMAK SOSYAL YAŞAMDA ÖNEMLİDİR.

BU KURALLARA UYAN KİŞİLER PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARINI BİLMEK; KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA İNSANA GÜVEN VERİR, ÜSTÜNLÜK VE SAYGINLIK SAĞLAR. BU KURALLARA UYAN KİŞİLER İŞ YAŞAMINDA FARK EDİLİR, TAKDİR EDİLİR TERCİH EDİLİR ve YÜKSELTİLİRLER.

KAMUSAL YAŞAMDA HER DAVRANIŞIN BİR ANLAMI VE YORUMU VARDIR KAMUSAL YAŞAMDA HER DAVRANIŞIN BİR ANLAMI VE YORUMU VARDIR. ZİRA, KAMUSAL YAŞAMDA DAVRANIŞLAR; ÜST’E, AST’A VE EŞİTE KARŞI DAİMA FARKLIDIR. ÜST’E KARŞI SAYGI, AST’A KARŞI ÜSTÜNLÜK, EŞİTE KARŞI KARŞILIKLILIK VE NEZAKET ESASTIR.

1. MAKAMDA, RESMİ ARABADA, TOPLANTI VE TÖRENLERDE, RESMİ DAVET VE ZİYAFETLERDE BÜTÜN DAVRANIŞLAR RESMİDİR. (PROTOKOL KURALLARINA TABİDİR.) 2. KURUM İÇİNDE DAVRANIŞ KURALLARI KURUMSALDIR VE KURUM KÜLTÜRÜRÜNE BAĞLIDIR. 3. AST – ÜST İLİŞKİLERİ, MAKAMDA DA OLSA, BİREBİR OLARAK DAİMA ÖZEL VE KİŞİSELDİR. YAKINLIĞA VE SAMİMİYETE BAĞLIDIR. 4. KAMUSAL (RESMİ) VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI DAİMA ÜÇÜNCÜ (YABANCI) KİŞİNİN YANINDA BAŞLAR.

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA SELAM VERMEK, HİTAP ETMEK, TANITMAK TOKA ETMEK, ÖPMEK/ÖPÜŞMEK AYAKTA DURMAK, OTURMAK, TELEFONDA KONUŞMAK, AYAKKABI VE ÇORAP GİYMEK, SAAT, KEMER VE KRAVAT TAKMAK, ÇAY İÇMEK, ÇORBA İÇMEK, MEYVE YEMEK, HEDİYE ALMAK / VERMEK TEŞEKKÜR ETMEK ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ; ÖZEL, SOSYAL VE KAMUSAL YAŞAMDA FARKLIDIR.

MAKAM PROTOKOLÜ

YÖNETİCİ ZİYARETÇİYE ÇAY/KAHVE İKRAM ETTİĞİNDE… YÖNETİCİNİN ÇAY/KAHVE İÇME SÜRESİ ZİYARETÇİYE AYIRDIĞI SÜREYİ GÖSTERİR.

Bina önünde Bayrak direği 2, 4, veya daha fazla ise Türk Bayrağı bina önyüzüne (binadan çıkana) göre sağ başa çekilir. Ancak Bayrak direği 3 ise, Türk Bayrağı ortadaki direğe çekilir. Kurumsal bayrak çeken kuruluşlarda, bina ön yüzüne göre sağdaki direğe Türk Bayrağı soldaki direğe kurumsal bayrak çekilir.

Uluslararası toplantılarda yabancı turistlerin konakladıkları yerlerde, yabancı devlet bayrakları ancak Türk Bayrağı ile birlikte çekilebilir. Türk Bayrağı, yabancı ülke bayraklarıyla çekildiğinde aynı yükseklikte olmalıdır. Yalnızca kurumsal bayraktan yarım metre yüksek olabilir. Bu durumda Türk Bayrağı binanın ön yüzüne göre sağdaki ilk direğe çekilir. Diğer devletlerin Bayrakları, Türk Bayrağının soluna Türkçe alfabetik sıraya göre çekilir.

TEK BAŞKANLI ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ TOPLANTI PROTOKOLÜ TEK BAŞKANLI VE TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN 2 4 6 8 10 1 3 5 7 9 TEK BAŞKANLI ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN KONUK EVSAHİBİ 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

EŞBAŞKANLI VE ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ İKİ TARAFLI TOPLANTILARDA BAŞKANLARIN DÜZEY OLARAK, ÜYELERİN SAYI OLARAK EŞİTLİĞİ ESASTIR. 5 3 EŞBAŞKAN 1 2 4 4 2 1 EŞBAŞKAN 3 5

İKİ BAŞKANLI TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ ÜSTBŞK. ASTBŞK 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12 14

ÇAĞDAŞ – KATILIMCI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN 1 2 3 3 4 3 5 6 7 8

MAKAM OTOMOBİLİNDE OTURMA DÜZENİ TAŞIT PROTOKOLÜ MAKAM OTOMOBİLİNDE OTURMA DÜZENİ (KSMT: Koruma, sekreter, memur, mihmandar, tercüman) Ş KSMT 2 1 MA-KAM Ş KSMT 2 1 BOŞ

RESMÎ TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ 3 2 1 Ş 4 2 3 1

TAKSİLERDE OTURMA DÜZENİ (Ş: Şoför, H: Hanım, E: Erkek)

OTOMOBİLİ SAHİBİNİN KULLANDIĞI ÖZEL TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ (K: Konuk, KE: Konuk Erkek, KH: Konuk Hanım; EH: Evsahibi Hanım) Ş 1 K BOŞ Ş 1 KE 3 EH 2 KH

HİTAP BİÇİMLERİ Resmi Hitap Biçimleri CUMHURBAŞKANLIĞI YÜCE KATINA BAŞBAKANLIK MAKAMINA/ BAŞBAKANLIĞA MALİYE BAKANLIĞINA GAZİ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE AYDIN VALİLİĞİNE

Yarıresmi Hitap Biçimleri Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan Sayın Mehmet ŞİMŞEK Maliye Bakanı Sayın Başbakan, Sayın Bakan, Sayın Vali, Sayın Genel Müdür Sosyal Hitap Biçimleri Devlet ve Hükümet Adamları İçin: Pek Muhterem Beyefendi, Pek Muhterem Hanımefendi, Muhterem Beyefendi, Muhterem Hanımefendi Yöneticiler İçin: Muhterem Beyefendi, Sayın Beyefendi, Muhterem Hanımefendi, Sayın Hanımefendi

ÜSTLERE VE DENKLERE ARZ; ASTLARA RİCA EDİLİR. * YÖNETİM DİLİNDE “RİCA ETMEK”, EMİR VERMEKTİR. ÜSTLERE VE DENKLERE ARZ; ASTLARA RİCA EDİLİR. * İMZA, KİŞİYİ VE KİŞİLİĞİ TEMSİL EDER. İMZA KİŞİNİN ADINI VE/VEYA SOYADINI ELYAZISIYLA OKUNABİLİR BİÇİMDE YAZMASIDIR. İMZA, METİN İLE İSİM ARASINDAKİ BOŞLUĞA ATILIR. BİR YÖNETİCİNİN DOLMAKALEMİ GÜZEL OLMALIDIR. ARŞİVLİK BELGELER VE YAZILAR LACİVERT MÜREKKEPLİ DOLMAKALEM İLE İMZALANIR.

EŞDÜZEYDE OLDUĞU HALDE, “RİCA EDERİM” İFADESİ KULLANARAK YAZI GÖNDEREN BİR KURULUŞA, KARŞILIKLILIK İLKESİ GEREĞİNCE, “RİCA EDERİM” İFADESİYLE; “ARZ EDERİM” İFADESİYLE YAZI GÖNDEREN EŞDÜZEYDEKİ BİR KURULUŞA DA “ARZ EDERİM” İFADESİYLE CEVAP VERİLİR. TEK KURULUŞA GÖNDERİLEN YAZIDA HİÇBİR ZAMAN “ARZ/RİCA EDERİM” VEYA “ARZ VE RİCA EDERİM” DENMEZ. Sadece “Arz ederim” ya da “Rica ederim” denir. “Arz ve rica ederim” yalnızca DAĞITIMLI yazıda kullanılır. BİR YAZIDA “ARZ” VEYA “RİCA” KONUSUNDA SORUN OLDUĞUNDA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” DEMEK SORUNU ÇÖZER. EŞ VEYA ÜST DÜZEYDE OLDUĞU HALDE, “SAYGILARIMLA” İFADESİNİ KULLANARAK YAZI GÖNDEREN BİR KURULUŞA VERİLEN CEVABİ YAZIDA “SAYGILARIMLA” İFADESİNİ KULLANMAK SAYGI VE NEZAKET GEREĞİDİR.

ADLİ VE ASKERİ KURULUŞLARA DAİMA ARZ EDİLİR. * KURUM OLARAK ŞAHIS VE ÖZEL KURULUŞLARA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” ARZ VE RİCA KONUSUNDA SORUN OLDUĞUNDA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” DEMEK SORUNU ÇÖZER.

KURUMLARARASI YAZIŞMALARDA İMZA KONUSUNDA DÜZEY EŞİTLİĞİ VE DENKLİK ESASTIR. MÜDÜRÜN İMZASIYLA GELEN BİR YAZI MÜDÜRÜN İMZASIYLA; GENEL MÜDÜRÜN İMZASIYLA GELEN BİR YAZI DA GENEL MÜDÜRÜN İMZASIYLA CEVAPLANDIRILIR.

MAKAMA YAZILAN YAZILAR MAKAMIN İMZASIYLA GÖNDERİLİR: MALİYE BAKANLIĞINA İmza: Bakan veya Müsteşar veya Müst.Yrd. VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE İmza: Genel Müdür veya Genel Müdür Yardımcısı ------ BİRİME YÖNELİK YAZILAR BİRİM AMİRİNİN İMZASIYLA GÖNDERİLİR: (Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü) İmza: Gn. Md. / Gn. Md.Yrd. (Personel Dairesi Başkanlığı) İmza: Daire Başkanı veya Şube Müdürü

Ulusal, resmi, kurumsal ve sosyal törenlerde programa saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlanır. Atatürk ve silah arkadaşları ile aziz şehitlerimizin manevi huzurlarında saygı duruşuna davet ediyorum.

HEPİNİZİ SAYGIYLA SELAMLIYORUM HEPİNİZE SAYGILAR SUNARIM KONUKLARI SELAMLAMA Konuşmanın başında topluluk saygıyla selamlanır HEPİNİZİ SAYGIYLA SELAMLIYORUM Konuşmanın sonunda topluluğa saygılar sunulur HEPİNİZE SAYGILAR SUNARIM PLAKET TAKDİMİ Sayın Ayşe Aykul’a plaketini takdim etmek üzere, Milli Eğitim Bakanı Sayın Ömer Dinçer’e davetimi arz ediyorum.

Sahneye, kürsüye ya da platforma çıkanlar, onur konuğunu başlarıyla selamlarlar. Onur konuğunun kalkışında ve yerine geçerken ön sırada oturanların önlerinden geçerken, bu kişilerin ayağa kalkarak selamlamaları gerekir.

TAKDİM HİTAP VE KONUŞMA KURALLARI TÖRENLERDE TAKDİM HİTAP VE KONUŞMA KURALLARI Konuşmacıları takdim sırasında, önce konuşmacının kurumunu ve/veya unvanını, varsa akademik titrini ya da rütbesini, sonra “sayın” sözcüğünü ekleyerek adını ve soyadını söyler. Örnek: - Milli Eğitim Bakanı Sayın Ömer DİNÇER Takdimde, ast konuşmacıları kürsüye davet ederken, “… davet ediyorum”; üst konuşmacıları ve onur konuklarını davet ederken “… teşriflerini arz ediyorum” demek uygundur. Örnek: - Konuşmalarını yapmak üzere, Milli Eğitim Bakanı Sayın Ömer DİNÇER’in teşriflerini arz ediyorum.

TÖRENLERE ÇAĞRILI OLDUĞU HALDE KATILAMAYANLARIN TELGRAFLARINDAN YALNIZCA, TÖRENDEKİ ONUR KONUĞUNUN ÜSTÜNDE OLANLARIN MESAJLARI, AÇILIŞ KONUŞMASINDAN SONRA, PROGRAM SUNUCUSU TARAFINDAN OKUNUR. ONUR KONUĞU İLE EŞDÜZEYDE OLANLARDAN TELGRAF ÇEKENLERİN SADECE ADI, SOYADI VE/VEYA UNVANLARI ZİKREDİLİR. ONUR KONUĞUNUN ALTINDA OLUP TELGRAF ÇEKENLERİN HEPSİNE SADECE TEŞEKKÜR EDİLİR. HİTAPTA; TÖRENE KATILAN TÜM KONUKLAR EN ÜST’TEN ASTLARA DOĞRU ÖNDEGELME SIRASINA GÖRE ZİKREDİLİR: SAYIN BAKAN, SAYIN MÜSTEŞAR, SAYIN GENEL MÜDÜRLER, SAYIN MÜFETTİŞLER, SAYIN MÜHENDİSLER, SAYIN KONUKLAR TÖRENDE EN UYGUN HİTAP YÖNTEMİ, YALNIZCA TÖRENE KATILAN ONUR KONUĞU İLE TÜM KONUKLARI VE VARSA BASIN MENSUPLARINI ZİKRETMEKTİR: “SAYIN BAKAN, SAYIN KONUKLAR”. ONUR KONUĞU (1 NUMARA), KONUŞMASINDA YALNIZCA “SAYIN KONUKLAR” DİYE HİTAP EDER.

TEK SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 9 7 5 3 1 2 4 6 8 İKİ SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 8 6 4 2 1 3 5 7

ÜÇ SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 11 10 9 5 3 1 2 4 6 7 8 EŞLİ OTURMA 5-eşi 3-eşi 1-eşi 2-eşi 4-eşi

ONUR / YABANCI KONUĞU OLAN KURUMSAL TÖRENLERDE EŞLİ OTURMA K&Eşi-OK Eşi- OK-ES-ES Eşi-K&Eşi K&Eşi-YK Eşi-ES-YK-ES Eşi-K&Eşi ONUR KONUĞU OLAN KURUMSAL TÖRENDE EŞSİZ OTURMA 7 5 3 OK(1) ES(2) 4 6 8

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA HANIMLARDA TAKI, AYAKKABI VE ÇANTA GİYİM KİŞİNİN İMAJIDIR. TÖRENLERDE, RESEPSİYONLARDA VE RESMÎ AKŞAM YEMEKLERİNDE, GÖNDERİLEN DAVETİYEDE BELİRTİLEN KIYAFET GİYİLİR. SİVİL OLARAK RESMÎ KIYAFET; HANIMLARDA TAYYÖR; ERKEKLERDE MANŞETLİ DÜZ BEYAZ GÖMLEK VE LÂCİVERT/SİYAH ÜÇ DÜĞMELİ YA DA KRUVAZE TAKIM ELBİSEDİR. ----- KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA HANIMLARDA TAKI, AYAKKABI VE ÇANTA ERKEKLERDE KRAVAT, AYAKKABI VE SAAT KİŞİNİN GÖRGÜSÜNÜ, KÜLTÜRÜNÜ VE STATÜSÜNÜ GÖSTERİR.

GİYİM KURALLARI KURUMA, AMACA, ORTAMA, ZAMANA VE KOŞULLARA UYGUN GİYİNMEK, YAŞA VE VÜCUDA UYGUN GİYİNMEK, ERKEK OLARAK UYUMLU ÜÇ RENKTE GİYİNMEK HANIM OLARAK RESMİ ORTAMDA BİR VEYA İKİ RENK; SOSYAL ORTAMDA UYUMLU ÜÇ RENKTE GİYİNMEK CEPLERE BİR ŞEY KOYMAMAK, EVLİ ÇİFT OLARAK, AYNI TARZ VE RENKTE UYGUN VE UYUMLU GİYİNMEK. HANIM OLARAK RESMİ ORTAMDA İNCİ TAKI KULLANMAK; KIYMETLİ TAKIYI TEK TAKMAK VE PASTEL MAKYAJ YAPMAK ERKEK OLARAK, KRAVATI DOĞRU VE UYGUN TAKMAK. HANIMLARDA TAYYÖR RESMİ; TAKIM PANTOLON-CEKET VE İKİ PARÇA GİYİM YARIRESMİDİR. ERKEKLERDE TAKIM GİYİM RESMİ; İKİ PARÇA GİYİM YARIRESMİ, KRAVATSIZ GİYİM SPORDUR.

KRAVAT TAKMA KURALLARI 1) KRAVAT KALİTELİ İPEK OLMALIDIR. 2) GÖMLEK VEYA CEKET ÇİZGİLİ İSE, KRAVAT SADE VE DÜZ RENK; GÖMLEK VE CEKET DÜZ RENK İSE, KRAVAT DESENLİ VEYA ÇİZGİLİ VEYA NOKTALI OLMALIDIR. 3) ÇİZGİLİ GÖMLEK VE CEKET GİYİLDİĞİNDE ÇİZGİLİ VE DESENLİ KRAVAT TAKILMAMALIDIR. 4) GÖMLEK YA DA CEKET HAFİF ÇİZGİLİ İSE, KRAVAT KOYU VE KALIN ÇİZGİLİ OLMALIDIR. 5) GÖMLEK V YAKA İSE KRAVAT ÜÇGEN; AÇIK (İTALYAN) YAKA İSE DÖRTGEN BAĞLANMALIDIR. 6) GÖMLEĞİN YAKA DÜĞMESİ İLİKLENMİŞ; KRAVATIN BOYUNBAĞI GÖMLEK YAKASINA İLİŞİK OLMALIDIR. 7) KRAVATIN KALIN UCU KEMERİN TOKASINI KAPATMALIDIR. 8) KRAVAT GÖMLEK İLE UYUMLU; GÖMLEĞİN KONTRASTI OLMALIDIR. 9) KRAVAT, GİYİMDE ÜÇÜNCÜ RENK OLMALIDIR. 10) ŞIK BİR KRAVAT ÜÇ RENKLİDİR: 1.GÖMLEK RENGİ, 2. CEKET RENGİ, 3. KIRMIZI. 11) SARI, KAHVERENGİ, BORDO, VİŞNEÇÜRÜĞÜ AYAKKABI GİYİLDİĞİNDE KRAVATTA DA AYNI RENK OLMALIDIR. 12) KRAVAT TEMALI, FİGÜRLÜ, RESİMLİ OLMAMALIDIR. 13) SPOR, YAKASI DÜĞMELİ, KARELİ, KOYU RENKLİ GÖMLEK KRAVAT TAKILMAMALIDIR. 14) KRAVAT TAKINCA, BAĞCIKLI AYAKKABI GİYİLMELİDİR.

KONUK PROTOKOLÜ KONUK; DAVET VEYA KABUL DİLEN; KARŞILANAN, AĞIRLANAN VE UĞURLANAN KİŞİDİR. KONUK, EŞDÜZEY KİŞİDİR. (HERKES DENGİNİN KONUĞUDUR.) ONUR KONUĞU, ÜST VEYA YABANCI KONUKTUR. DAVET EDİLEN VEYA KABUL EDİLEN KİŞİ BİÇİMSEL VE TÖRENSEL OLARAK KARŞILANIR, AĞIRLANIR VE UĞURLANIR. AYRICA, KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA İLK KARŞILAMA İLE SON UĞURLAMA DAİMA RESMİDİR. (Kişi, biçimsel ve törensel olarak karşılanır, ağırlanır ve uğurlanır.) KONUĞA VERİLEN ÖNEM KARŞILAMA OTURTULAN YER SUNULAN İKRAM GÖSTERİLEN İLGİ UĞURLAMA İLE DEĞERLENDİRİLİR.

KONUK KARŞILAMA KURALLARI DAHA ÖNCE ZİYARET GERÇEKLEŞMİŞ İSE, KARŞILAMADA KARŞILIKLILIK ESASTIR. KİŞİ NASIL KARŞILANMIŞ İSE, KONUĞU DA ÖYLE KARŞILAR. DAHA ÖNCE DAVET VE ZİYARET GERÇEKLEŞMEMİŞ İSE; KURUM AMİRİ KENDİSİ DAVET ETTİĞİNDE, HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE KENDİSİ KARŞILAR. KONUK RANDEVU ALIP KABUL EDİLDİĞİNDE, HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE YARDIMCISI KARŞILAR. ÖZEL VEYA SOSYAL OLARAK GELEN BİR KONUK/ZİYARETÇİ KARŞILANMAZ VE AĞIRLANMAZ. ÖZEL KALEM (SEKRETERLİK) ÖZEL OLARAK İLGİLENİR.

ONUR KONUKLARI (YABANCI KONUKLAR, DEVLET VE HÜKÛMET ADAMLARI, MAKAM SAHİBİ ÜST YÖNETİCİLER) GELDİKLERİ VE ARAÇTAN İNDİKLERİ YERDE (HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE) KARŞILANIR VE UĞURLANIRLAR. ZİYARETÇİLER: ÜST ZİYARETÇİLER MAKAM KAPISINDA EŞDÜZEY ZİYARETÇİLER MAKAM ORTASINDA AST ZİYARETÇİLER MAKAM KOLTUĞUNDA AYAĞA KALKARAK VE EL SIKARAK KARŞILANIRLAR.

RESMİ YEMEK DAVETİ DAVETİN RESMİ BİR AMACI OLMALIDIR. DAVET YAZILI OLARAK (DAVETİYE İLE) YAPILMALIDIR. DAVET GİDERİ KURUM BÜTÇESİNDEN ÖDENMELİDİR. RESMİ UNVAN VE MAKAM SAHİBİ KİŞİLER DAVET EDİLMELİDİR. DAVETTE ONUR KONUĞU VEYA YABANCI KONUK BULUNMALIDIR. DAVETLİ SAYISI 8’DEN FAZLA OLMALIDIR. DAVETLİLER KARŞILANMALIDIR. DAVET AKŞAM YEMEĞİ OLARAK DÜZENLENMELİDİR. DAVETTE KOYU RENK KIYAFET (TAKIM ELBİSE) GİYİLMELİDİR. MASA VE OTURMA DÜZENİ PROTOKOLE GÖRE DÜZENLENMELİDİR. MASA ÜSTÜ EN GÜZEL BİÇİMDE DÜZENLENMELİ VE SÜSLENMELİDİR. YEMEK TAKIMLARI KALİTELİ VE AYNI TAKIM OLMALIDIR. İKRAM EDİLEN YEMEK ÇEŞİDİ 5 VEYA 6 OLMALIDIR. (7’DEN FAZLA 5’TEN AZ OLMAMALIDIR.)

KONUK AĞIRLAMA (İKRAM) KURALLARI ZİYAFETTE ÖNEMLİ OLAN ÇOK ÇEŞİTLİ YEMEK DEĞİL, GÜLER YÜZLE İYİ BİR KARŞILAMA, GÜZEL BİR SOFRA DÜZENİ VE DAMAK ZEVKİ VEREN GÜZEL BİR MENÜDÜR. YABANCI KONUKLARA VERİLEN ZİYAFETLERDE ULUSAL NİTELİKTE YEMEKLER; ÖZEL DAVETLERDE İSE, YÖRESEL YEMEKLER SUNULMALIDIR. ZİYAFETTE, ONUR KONUĞU EŞLİ İSE, DAVET DE EŞLİ VERİLMELİDİR. ZİYAFETTE, ONUR KONUĞU İÇKİ ALMIYORSA KONUKLARA DA ALKOLLÜ İÇKİ İKRAM EDİLMEMELİDİR. EVSAHİBİ ALKOLLÜ İÇKİ ALMIYORSA KONUK DA ALMAMALIDIR. YEMEKLER GÖZE VE DAMAĞA HİTAP ETMELİ; SOFRANIN VE SUNULAN YEMEKLERİN SÜSLEMESİNE ÖNEM VERİLMELİDİR. HAFİF YEMEKLER (ZEYTİNYAĞLI SEBZELER, BEYAZ ETLER VE DENİZ ÜRÜNLERİ) ÖNCE; AĞIR YEMEKLER (KIRMIZI SICAK ETLER) DAHA SONRA VERİLMELİDİR. MEYVE, TATLIDAN SONRA SERVİS EDİLMELİDİR. RESMÎ YEMEKLERDE TAVUK İKRAM EDİLMEMELİ; BALIK VE/VEYA HİNDİ, KUZU VEYA DANA ETİ İKRAM EDİLMELİDİR. ZİYAFETLERDE SOĞAN, SARIMSAK, ACI BİBER VE HARDAL SOFRAYA GELMEMELİ; MASAYA KÜL TABLASI VE KÜRDAN KONMAMALIDIR.

İKRAM TÜRÜ VE SIRASI 1) ANTRE: ORDÖVR, ÇORBA VEYA ZEYTİNYAĞLIDIR. (DAVET İÇKİSİZ İSE, ÇORBA VERİLİR. İÇKİLİ İSE ORDÖVR VEYA ZEYTİNYAĞLI VERİLİR.) 2) ARASICAK: ORDÖVRDEN VEYA ZEYTİNYAĞLI YEMEKTEN SONRA ARASICAK VERİLİR. 3) ESAS YEMEK (BALIK VE/VEYA ET): ESAS YEMEK DAİMA SICAK ETTİR. (ET, SEBZE SOTELİ VE TEREYAĞLI BADEMLİ PİLAVLI OLARAK AYNI TABAKTA SUNULABİLİR.) 4) SALATA. SICAK ET YEMEĞİ İLE BİRLİKTE VERİLİR. 5) TATLI VE/VEYA MEYVE: AKŞAM YEMEKLERİNDE MEYVEDEN ÖNCE TATLI İKRAM EDİLİR. ÖĞLE YEMEĞİNDE YALNIZCA BİRİ İKRAM EDİLİR. (HAMUR TATLISI YERİNE MEYVELİ VEYA DONDURMALI SÜTLÜ TATLILAR TERCİH EDİLMELİDİR.) 6) KAHVE: YEMEK MASASINDA VEYA SALONDA KAHVE İKRAM EDİLİR. (İÇKİLİ YEMEKTEN SONRA KAHVE VE LİKÖR İKRAM EDİLİR).

ONUR KONUĞU OLAN VE EŞSİZ VERİLEN RESMİ DAVETTE UZUN MASADA OTURMA DÜZENİ 9 5 1 Evsahibi 3 7 11 Pencere 12 8 4 Onur Konuğu 2 6 10

EŞLİ VERİLEN RESMİ DAVETTE UZUN MASADA OTURMA DÜZENİ Romen rakamı hanımları gösterir V 3 I Evsahibi II 4 VI Pencere 6 IV 2 Evsahibesi 1 III 5

KURUMSAL YEMEK DAVETİ EYY Konuk Evsahibi KYY Yön. Kurum Yön. ESGM Bakan ESGMY Müsteşar Yrd. ESGM Bakan Müsteşar ESGMY

18-32 KİŞİLİK RESMİ KONUKLU-EŞLİ DAVETTE U MASADA OTURMA DÜZENİ (ESİ:EVSAHİBESİ, 0KE: ONURKONUĞU ERKEK, ES: EVSAHİBİ, OKH: ONURKUNUĞU HANIM) 2.KH 1.KE ESİ OKE ES OKH 2.KE 1.KH E H E H

EŞLİ ÖZEL/SOSYAL YA DA KURUMSAL BİR DAVETTE YUVARLAK MASADA OTURMA DÜZENİ II.KONUK ERKEK EVSAHİBİ 1. KONUK HANIM I. KONUK ERKEK EVSAHİBESİ 2. KONUK HANIM KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA EN UYGUN YEMEK MASASI YUVARLAK MASADIR. YUVARLAK MASADA PROTOKOL VE HİYERARŞİ YOKTUR. EŞİTLİK VARDIR. ANCAK EVSAHİPLERİ 1. KONUKLARI SAĞINA ALIRLAR.)

SAMİMİ BİR AİLENİN DAVETLİ OLDUĞU YEMEK (EV/RESTORAN) Evsahibi Erkek – Evsahibi Hanım Pencere Konuk Erkek – Konuk Hanım

MASADA SERVİS TAKIMI VE DÜZENİ Soldan itibaren: Salata tabağı. Antre (veya balık) çatalı, esas yemek çatalı, salata çatalı. Servis tabağı, tabak içinde peçete ve üstünde masa yer kartı (özel yemekte peçete çatalların solunda yer alır). Esas yemek (et) bıçağı, balık bıçağı ve çorba kaşığı. Çorba kaşığı ucunda beyaz ve kırmızı şarap kadehleri; bunların sol ilerisinde su bardağı. Servis tabağı önünde tatlı çatal veya kaşığı. (Resmî yemekte, tatlı veya meyve takımı ayrıca servis edilir).

BEKAR BİR YÖNETİCİ EŞSİZ DAVET VERİR BEKAR BİR YÖNETİCİ EŞSİZ DAVET VERİR. ONUR KONUĞU EŞLİ OLDUĞUNDA DAVET EŞLİ VERİLİR. KARŞILAMADA MAKAM SAHİBİ-EŞİ- 1.YARDIMCISI-EŞİ EVSAHİBİ EŞİ-ONUR KONUĞU EŞİ UĞURLAMADA 1. YARDIMCI-EŞİ (EVSAHİBİ SADECE ONUR KONUĞUNU UĞURLAR)

T.C. İL PROTOKOL LİSTESİ Vali Orgeneral, oramiraller; TBMM üyeleri Mahallin en büyük komutanı, general ve amiraller, garnizon komutanı Belediye başkanı Cumhuriyet Başsavcısı, Adlî Yargı Adalet Komisyonu Başkanı, Bölge İdare Mahkemesi Başkanı Üniversite rektörleri, Baro Başkanı. Rektör yardımcıları, fakülte dekanları Genel ve katma bütçeli kuruluşların genel müdürleri Valilikçe belirlenen sayıda Garnizon Komutanınca tespit edilecek silahlı kuvvetler mensupları Vali yardımcıları, il emniyet müdürü, ilçe kaymakamları ve ilçe belediye başkanları Hakimler, savcılar, noter odası başkanı, İktidar partisi, anamuhalefet partisi ve TBMM’de grubu bulunan diğer partilerin İl/İlçe başkanları (alfabetik) Dekan yardımcıları, enstitü ve yüksek okul müdür yardımcıları ile üniversitelerce belirlenecek diğer öğretim üyeleri Bakanlık Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Sayıştay Denetçileri 14. Bakanlıkların il/ilçe teşkilatındaki bölge ve il/ilçe müdürleri

15. Başkanlık, Genel Müdürlük müfettişleri 16. Resmi banka müdürleri (TCZB Müdürü) KİT ve TRT üst yöneticileri 17. TBMM’de grubu bulunmayan siyasî partilerin il/ilçe başkanları (alfabetik sıraya göre) 18. İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri 19. İldeki/İlçedeki mesleki kuruluşlar ve en fazla üyeye sahip basın kuruluşunun temsilcileri 20. Özel banka müdürleri 21. Kamu yararına çalışan dernek başkanları (Kızılay, THK Başkanı vd).

İLÇE PROTOKOL LİSTESİ KAYMAKAM TBMM Üyeleri, general ve amiraller 2. Garnizon komutanı 3. Belediye başkanı 4. Cumhuriyet Başsavcısı 5. Rektör/Dekan, yüksek okul müdürü 6. Genel müdürler 7. Kaymakamca belirlenen sayıda Garnizon Komutanınca seçilen Silahlı Kuvvetler mensupları 8. İlçe emniyet müdürü / amiri 9. Belde belediye başkanı 10. Hakimler, savcılar 11. İktidar partisi, anamuhalefet partisi ve TBMM’de grubu bulunan diğer partilerin İl/İlçe başkanları 12. Dekan yardımcıları, yüksek okul müdür yardımcıları, üniversite öğretim üyeleri 13. Bakanlık Müfettişleri, Sayıştay Denetçileri 14. Bakanlıkların ilçe teşkilatındaki müdürleri

15. Başkanlık, Genel Müdürlük müfettişleri 16. Resmi banka müdürleri (TCZB Müdürü) KİT ve TRT üst yöneticileri 17. TBMM’de grubu bulunmayan siyasî partilerin il/ilçe başkanları (alfabetik sıraya göre) 18. İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri 19. İldeki/İlçedeki mesleki kuruluşlar ve en fazla üyeye sahip basın kuruluşunun temsilcileri 20. Özel banka müdürleri 21. Kamu yararına çalışan dernek başkanları (Kızılay, THK Başkanı vd).

Kaynak Aytürk, Nihat (2009), Protokol Yönetimi Kamusal Yaşamda Protokol Kuralları, Ankara: TODAİE.