Bilimsel Devrim, 18. ve 19. yüzyılları aydınlatmıştır Bilimsel Devrim, 18. ve 19. yüzyılları aydınlatmıştır. Özellikle Aydınlanma Çağı olarak bilinen dönemde, 18. yüzyılda Avrupa’da bilim ve teknolojiye bakış tamamen sekülerleşmiştir. Hatta yeni deneysel yöntemlerle yeni bilim dalları yaratılmasına çabalıyorlar. 18. yüzyılda yerkürenin yapısı, maddenin temel unsurları, canlıların nasıl ortaya çıktığı ve çeşitlendiği gibi konular ön plana çıkmıştır. 18. yüzyıl aynı zamanda, tüm bilgilerin, bilimlerin, tekniklerin sınıflandırıldığı ansiklopedik bir çağ olmuştur. Önceki iki yüzyılda bilim, astronomi, fizik ve matematik alanında gelişmiştir. 18. yüzyılda, Aydınlanma Çağında jeoloji, biyoloji, kimya alanlarında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Mühendislik, tıp ve tarımda da bu yüzyılda sıçrama yaşanmıştır. C. Darwin (1809–1882), 1832 yılında yaptığı dünya seyahati sonucunda, evrim alanındaki çalışmalarını yeni bir boyuta taşımış ve dünyayı değiştiren evrim teorisini 1859 yılında yayımlanan Türlerin Kökeni [The Origin of Species] adlı eserinde ortaya koymuştur.

18. ve 19. yüzyıllarda çok önemli matematikçiler ortaya çıkmaya devam etmiştir. Bernoulli (1700–1782), De Maupertuis (1698–1759), Euler (1707–1783), Lagrange (1736–1813) ve Gauss (1777–1855) öncelikle akla gelenlerdir Toplumsal bilimlerdeki gelişmeler fazlasıyla gecikmelidir. Modern zamanların ilk laik siyaset bilimcisi Machiavelli (1459–1527) bir Rönesans aydınıdır. Asıl olarak siyaset bilimi ve iktisat teorisi ya da daha kapsayıcı bir tanımlamayla ekonomi politik, piyasaların genişlemesi, ulus devletlerin ve kapitalizmin doğuşu ile ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Ardından tarih, sosyoloji, antropoloji, arkeoloji, paleoantropoloji, prehistorya vd. 18. yüzyılında doğmuş ve 19. yüzyılda gelişme kaydetmiştir. Sanayi Devrimi döneminde toplum bilimleri alanında gerçek bir ilerleme ekonomi politik, dilbilim ve istatistikte görülmüştür.

BİLİM VE TEKNOLOJİK GELİŞME Doğaya egemen olma anlayışı İlerlemecilik → Teknolojik İlerleme emek-yoğun olandan sermaye-yoğun olana İcat → Yenilik Yeni makine, yeni teçhizat, yeni ürün, yeni kaynak, yeni üretim tekniği, yeni pazar, yeni bir organizasyon Teknolojik gelişme → Sermaye birikimi Verimlilik ve üretim artışı üzerindeki etkisi

SANAYİ DEVRİMİNDE TEKNOLOJİK GELİŞME Bilimsel Devrim. Rasyonalizm ve sekülerizm Newtoncu – Mekanik paradigma Evrimsel bir birikimin sonucu Yenilik: Ekonomik değeri olan icatlar Yenilikçi – girişimcinin önemi Başarı ve verimlilik tutkusu Buhar gücü Dairesel hareket ve tekerlek Tekstil, demir ve kömür sektöründeki yenilikler Fabrika sistemi

Newcomen’in Buhar Makinesi James Watt’ın İlk Modeli (1775)

J. Watt’ın Gelişmiş Modeli (1784)

Trevithick'in Lokomotifi (1804) Stephenson’un İlk Buharlı Lokomotifi (1825)

Stephenson’un Lokomotifi: Roket (1829) Buharlı Gemi: “Great Eastern”

Pamuk İpliğinde Teknik İlerleme: 1780–1830 100 libre pamuk ipliğinin maliyeti 100 libre pamuk ipliğini eğirmek için gereken süre (endeks değeri) Pound olarak Endeks 1780 2,10 100 1790 1,07 49 - 1795 0,57 23 15 1810 0,21 5 1830 0,13 4 7 Pamuk İpliği Üretiminde İşgücü Verimliliği (O.H.P) Hintli el işçisi 18. yüzyıl 50.000 Crompton’un Katırı 1780 2.000 100 iğlik makine 1790 1.000 İlk makineli tezgâh 1795 300 Robert’in otomatik tezgâhı 1825 135 Günümüzün en verimli makinesi 1990 40

Sanayi Devrimi ve İngiliz Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm Yıllık Büyüme Oranları (%) 1700–1760 1761–1801 1801–1831 Pamuklu Dokuma Sektörü 1,4 9,0 6,0 Demir Sektörü 0,6 5,0 4,5 İnşaat Sektörü (Kanallar) 0,7 (1,0) 3,2 (6,0) 2,9 (3,0) Tüm Sanayi Sektörü 1,0 2,0 2,8 İngiliz Sanayi Sektörlerinde Katma Değer (milyon Sterlin, cari) 1770 1801 1831 Pamuklu Dokuma 0,6 9,2 25,3 Yünlü Dokuma 7,0 10,1 15,9 İnşaat 2,4 9,3 26,5 Demir 1,5 4,0 7,6 Kömür 0,9 2,7 7,9

İngiltere'de Sanayi Devriminin Belirleyenleri Tarım Devrimi Bilimsel Devrim (Paradigmal Sıçrama) Doğal Kaynaklar - Demir, kömür vb. Coğrafî Avantajlar - Ada ülkesi - Nehirler - Engebesiz arazi Nüfus Artışı Sanayileşme Süreci Mekânsal Yapılanma - Kentleşme (yığılma, yoğunlaşma) Kurumsal Yapılanma - Devlet, ulus-devlet - Hukuk sistemi - Finans sistemi - Piyasa sistemi Teknolojik Gelişme Pazarın Genişlemesi - Ulusal pazar - Dış ticaret/sömürgeler - Ulaşım ağları

Sanayi Devriminin Temel Özellikleri ve Bilimin Etkisi Modern bilim ve uygulamalı bilginin pazar için üretim sürecinde sistematik olarak uygulanması. İktisadî faaliyetin, aile içi veya yerel kullanımdan ülke çapında ve uluslararası pazarlar için üretime doğru bir uzmanlaşmaya yönelmesi. Nüfusun kırsal bölgelerden kentlere göç etmesi. Manifaktür üretim biçiminden fabrika sistemine geçilmesi. İşgücünün temel mallar üretiminden mamul mallar ve hizmetler üretimine kayması. Sermaye malları üretiminin başlaması. Sermayenin emeğin yerini alması veya onu tamamlayıcı olarak daha yaygın ve yoğun şekilde kullanılması. Sermaye mülkiyetinin veya sermaye ile olan ilişkinin belirlediği yeni toplumsal ve meslekî sınıfların ortaya çıkması.

Geleneksel Toplumdan Bilgi Çağına Toplumsal Gelişme

Bilimlerin Sınıflandırılması Formal Bilimler (Matematik, Mantık, İstatistik, Bilgi Teorisi, Bilgisayar Bilimi) Fiziksel Bilimler (Fizik, Kimya, Biyoloji, Astronomi, Yerbilim) Yaşam Bilimleri (Anatomi, Botanik, Genetik, Tıp, Farmakoloji, Psikoloji, Zooloji vb.) Sosyal Bilimler (Tarih, İktisat, Sosyoloji, Antropoloji, Siyaset Bilimi vb.) Uygulamalı Bilimler (Mühendislik)

Fiziksel Bilimler (Doğa Bilimleri) Fizik (Mekanik, Optik, Akustik, Elektrik…) Kimya Biyoloji (Ekoloji, Doğa Tarihi) Astronomi Yerbilim (Jeofizik, Hidroloji, Meteoroloji, Coğrafya, Oşinografi, Pedoloji, Speleoloji, Klimatoloji, Jeomorfoloji) Astrofizik, Biyokimya, Fizikokimya, Elektrokimya Mekanik, Elektrodinamik, Termodinamik

Yaşam Bilimleri Beşeri Bilimler Tıp bilimleri Duyuşsal Nöroloji Mikrobiyoloji Anatomi Onkoloji Biyomedikal Patoloji Botanik Parazitoloji Bilişsel Nörobilim Zooloji Çevre Bilimi Psikoloji Ekoloji Spor bilimleri Etoloji Fizyoloji Genetik Nüfus bilimleri Gıda bilimi

Sosyal Bilimler Tarih İnsanî Coğrafya İktisat Hukuk Sosyoloji Dil Bilimleri Antropoloji Eğitim Bilimleri Siyaset Bilimi İletişim Bilimleri Psikoloji Yönetim Bilimi Arkeoloji Davranış Bilimleri Demografi

Uygulamalı Bilimler Tarım Medya ve iletişim Mimarlık ve Tasarım Hukuk Mühendislik Sosyal Hizmetler İşletme Kamu Yönetimi İlahiyat Savaş Bilimleri Eğitim Eğlence ve fiziksel performans Çevre Taşımacılık Aile ve tüketici Kütüphanecilik ve müzecilik Sağlık Bilimleri

İktisat Mikro iktisat Çalışma ekonomisi Makro iktisat Davranışsal iktisat Uluslararası iktisat Oyun teorisi Kalkınma ve büyüme Maliye Çevre ekonomisi Kaynak ekonomisi Enerji ekonomisi Yönetim ekonomisi Bilgi, sanayi, tarım Menkul kıymetler Parasal iktisat Ekonometri Refah iktisadı İktisadî sistemler