HAZIRLAYAN: HÜSEYİN TÜRK CEMİL MERİÇ’İN HAYATI HAZIRLAYAN: HÜSEYİN TÜRK

YAŞAM KRONOLOJİSİ 12 Aralık 1916’da Hatay Reyhanlı’da doğdu. Asıl adı Hüseyin Cemil’dir. 1928’de ilkokulu bitirir. Eğitiminde Fransız kültürü ağırlıklıdır. Hatay lisesi’ni bitirdi. 1936’da İstanbul’a gelir ama üniversiteye giremez.

1938’de Hatay Reyhanlı’ya dönüp Batı Ayrancı köyünde ilkokul öğretmenliğine başlar. 1939’un Nisan ayında tevkif edilir ve üç yüz kadar kitabına ve dergi koleksiyonlarına el konulur. 1940’da tekrar İstanbul’a gider.

1941’de İstanbul’daki ilk yazısı “İnsan” dergisinde yayımlanır 1941’de İstanbul’daki ilk yazısı “İnsan” dergisinde yayımlanır. “Honore de Balzac” ilk yazısıdır. 29 Ekim 1942’de Elazığ Lisesi’nde Fransızca öğretmenliğine başlar. Aynı yıl coğrafya öğretmeni olan Fevziye Menteşoğlu ile evlenir. 1942-1943 yılları arasında “Ayın Bibliyografyası” adlı dergide tercüme tenkitleri yayımlanır.

1943’te ilk çeviri kitabı yayımlanır. “Altın Gözlü Kız” 1945’te Elazığ’daki stajyer öğretmenlikten gözlerindeki sorundan dolayı istifa eder. Aynı yıl 1 Nisan’da oğlu dünyaya gelir. Oğlunun ismini Mahmut Ali koyar. Aynı yıl Balzac’tan iki çevirisi çıkar. “Otuzundaki Kadın” ve “Onüçlerin Romanı”

1946’da Balzac’tan çevirdiği “Kibar Fahişelerin İhtişam ve Sefaleti” adlı kitabı basılır. 1947 yılında “Yirminci Asır” dergisinde yazar. 1947-1953 yılları arasında makale yazmaya ara vermiştir. 1953’te “Yirminci Asır” dergisinde birkaç makalesi daha yayımlanır.

16 Aralık 1946’da bir kızı gelir dünyaya. Ümit. 1948’de Victor Hugo’nun “Hernani” adlı piyesinin manzum olarak tercümesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kendisine verilir. 1951 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne doktora öğrencisi olarak kaydolur. 1952-1953 yılları arasında İstanbul Işık Lisesi’ne Fransızca öğretmeni olur.

1954’te gözlerini tamamen kaybeder. 1956 Aralık ayında “Hernani” çevirisi, Maarif Vekaleti’nin “Klasikler” dizisi arasında yayımlanır. 1959’da Victor Hugo’nun “Sefiller” adlı eserini Türkçe’ye çevirmesi bakanlıkça uygun görülür.

1964’te bir yıl kadar bastırılamayan “Hint Edebiyatı” , sonunda yayımlanır. 1965’te uzun zamandan sonra ilk kez “Dönem” ve “Çağrı” dergilerinde makaleleri yayımlanır. 1966’da Victor Hugo’dan, Mahmut Sait Kılıçlı ile beraber manzum olarak çevirdiği “Marion de Lorme” basılır.

1966’da Hugo’dan yapmış olduğu “Hernani” çevirisi ikinci kez basılır. 1967’de, makale yazmayı “Yer İnsan” ve “Hisar” dergilerinde sürdürür. Hisar’daki yazıları aralıklarla da olsa on yılı aşkın bir süre devam edecektir. “Saint Simon: İlk sosyolog, İlk sosyalist” 1967’de basılır.

1969’da “Sosyalizm ve Sosyoloji Tarihinde Pierre Joseph Proudhon” adlı bir çalışması Fakülteler Matbaası’nda basılır. 1970’de İ.Ü.E.F. Sosyoloji dergisinde 1968 yılında çıkan “İdeoloji” ile ilgili bir başka çalışması bir kitapçık halinde yayımlanır. 1974’te Bu Ülke yayımlanır.

1974’te Umrandan Uygarlığa eseri de basılır ve Türkiye Milli Kültür Vakfı’ndan “fikir dalında” ödül alır. 1974’te “Türk Edebiyatı” , “Kubbealtı Akademi” ve “Orta Doğu” gazetesinde yazıları çıkmaya başlar. 1976’da “Hint Edebiyatı” adlı eseri, “Hint ve Batı” başlıklı bir bölümünde eklenmesiyle “Bir Dünyanın Eşiğinde” adıyla ikinci kez basılır.

1978’in Mart ayında TRT televizyonunun birinci kanalında roman üzerine bir söyleşisi yayımlanır. 1980’de “Kırk Ambar” basılır. “Kırk Ambar” aynı yıl Türkiye Milli Eğitim Vakfı Ödülü’ne layık görülür.

1980’de Urield Heyd’den “Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliğinin Temelleri” isimli kitabı çevirir. “Milli Eğitim ve Kültür” dergisinde ve “Yeni Devir” gazetesinde makaleleri yayımlanmaktadır. 1981’de “Bir Facianın Hikayesi” Ankara’da bir yayınevi tarafından basılır.

Thornton Wilder’in “Köprüden Düşenler” adlı kitabını Lamia Çataloğlu ile birlikte İngilizce’den Türkçe’ye çevirirler. 1981’de Ankara Yazarlar Birliği Derneği tarafından “yılın yazarı” seçilir. 1982’de Kayseri Sanatçılar Derneği’nden incelme dalında bir ödül alır.

15 Ocak 1982’de Nişantaşı Akademi Kitabevi’nde bir imza günü düzenlenir. İlk kez okuyucusuyla buluşur. 30 Ocak 1982’de “Cemil Meriç’le Türk kültüründeki değişmeler hakkında bir söyleşi” başlığını taşıyan bir televizyon programına katılır.

1983’te Maksime Rodinson’un “Batıyı Büyüleyen İslam” adlı eserini dilimize kazandırır. 1983’te İletişim Yayınları’nın çıkardığı “Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi’ne” makaleler yazar.

7 Mart 1983 yılı 41 yıllık bir beraberlikten sonra eşini kaybeder. Aynı yıl TÜYAP Kitap Fuarı’nda kitaplarını imzalar. 1984 yılında “Işık Doğudan Gelir” adlı kitabı yayımlanır.

1984 yılının Ağustos ayında bir beyin kanaması geçirir. Sol tarafına felç iner. Cerrahpaşa Hastanesi’nde üç ay süren bir tedaviden sonra taburcu olur.

1985 yılında “Kültürden İrfana” adlı eseri İnsan Yayınları arasında çıkar. 1986’da İletişim Yayınları’nın bu kez de Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi’nde makaleleri yer alır.

13 Haziran 1987 günü, kendisini yatağa mahkum eden uzunca bir hastalıktan sonra,71 yaşında öldü. Karacaahmet mezarlığı’na eşinin yanına defnedilir.

BAŞLICA ESERLERİ

İNCELEME KİTAPLARI Hint Edebiyatı (1964) Saint Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist (1967) Bu Ülke (1974) Umrandan Uygarlığa (1974) Bir Dünyanın Eşiğinde (1976)

Işık Doğudan Gelir (1984) Kültürden İrfana (1985)

DENEME KİTAPLARI Mağaradakiler (1978) Bu Ülke (1985)

GÜNLÜK Jurnal (1992)

DİĞER KİTAPLARI Kırk Ambar (1980) Bir Facianın Hikayesi (1981) Sosyoloji Notları ve Konferanslar (1993)

ÖDÜLLERİ Umrandan Uygarlığa,1974, Türkiye Milli Kültür Vakfı Ödülü Kırk Ambar,1983, Türkiye Milli Kültür Vakfı Ödülü Kırk Ambar,1983, Ankara Yazarlar Birliği Derneği’nin Yılın Yazarı Ödülü Kültürden İrfana, Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Fikir Eserleri Ödülü