Bölüm 5 Tüketici Tercihi ve Talep David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

Tüketici tercihinde etkili dört bileşen Tüketici Geliri Malların Fiyatları Tüketicilerin tercih sıralaması Tüketicilerin faydalarını maksimize ettikleri varsayımı See Section 5-1 in the main text.

Bütçe Doğrusu Yemek ve Film için harcayabileceği £50’u olan bir öğrenciyi ele alalım A B C D E F G Yemeğin fiyatı £5; Filmin fiyatı £10. Bütçe doğrusu, tüketicinin belirli bütçesi ile piyasa fiyatlarından satın alabileceği sınırlı miktardaki mal bileşimlerini gösterir. Bütçe doğrusunun eğimi fiyatların oranına eşittir. Fiyatlar sabitken, gelirin artması sonucu bütçe doğrusu eğimi değişmeden sağa kayar. See Section 5-1 in the main text

Tüketici Tercihlerinin Modellenmesi Yemek miktarı Film miktarı a b c Tüketicinin herzaman çoğu aza tercih ettiğini varsayalım. a noktası ile karşılaştırdığımızda: Tüketici c noktasında olmayı tercih edecektir. Ancak b noktasına göre a’yı tercih edecektir. See Section 5-1 in the main text

Tüketici Tercihlerinin Modellenmesi (2) Yemek miktarı Film miktarı a b c Tercih edilen bölge Domine edilmiş e d a noktası domine edilmiş bölgedeki her noktaya tercih edilir. Ancak tüketici tercih edilen bölgedeki herhangi bir noktayı a’ya tercih eder. d ve e noktaları a’ya göre bir maldan daha az ötekinden daha fazla olan mal bileşimlerini gösterir. See Section 5-1 in the main text

Tüketici Tercihlerinin Modellenmesi (3) U2U2 kayıtsızlık eğrisi tüketicinin aynı faydayı sağladığı değişik mal bileşimlerini gösterir. Kayıtsızlık eğrileri varsayımlarımız gereği negatif eğimlidir. Eğim sağa yaklaştıkça azalır. Kayıtsızlık eğrileri kesişmezler Yemek miktarı Film miktarı U2 See Section 5-1 in the main text

Marjinal İkame Oranı Fayda düzeyi aynı kalmak koşuluyla, bir malın tüketiminde azaltılan miktarın, diğerinin tüketimindeki artış miktarına oranı Kayıtsızlık eğrisinin eğimine eşittir. Azalan Marjinal İkame Oranı fayda düzeyi sabitken, bir maldan daha fazla tüketmek için tüketicinin diğer maldan vazgeçeceği miktar giderek düşer. Tüketici tercihini belirlerken etkili olan kavram azalan marjinal ikame oranıdır.

Tüketici Seçimi Faydanın maksimize olduğu nokta, kayıtsızlık eğrisi U ile bütçe doğrusu BL’ nin teğet olduğu noktadır. U3 Yemek miktarı Film miktarı U2 U1 BL C E B Faydanın maksimize olduğu dolayısıyla seçim C noktasıdır. C noktasında bütçe doğrusu kayıtsızlık eğrisine teğet olmaktadır. B ve E noktaları da bütçe doğrusu üzerinde olmaları nedeniyle tüketici tarafından alınabilir. Fakat daha aşağıdaki kayıtsızlık eğrisi üzerinde olmalarından dolayı daha düşük fayda düzeyini temsil ederler. Tüketici C noktasında faydasını maksimize eder. See Section 5-1 and Figure 5-6 in the main text.

Gelirdeki artışa tüketicinin cevabı Tüketicinin gelirindeki değişim bütçe doğrusunu sağa ya da sola kaydırır. Fiyatlar aynı kaldığı müddetçe bütçe doğrusunun eğimi değişmez. Tüketicinin tercihleri, yani tercih ettiği mal bileşimleri, malların niteliğine (normal, düşük) bağlı olarak değişir. See Section 5-2 in the main text.

Normal mallar U2 U1 Yemek Film BL0 BL1 C C' Her iki mal da NORMALse, gelirdeki artış sonucu tercih C’ noktasına taşınır. Her ik maldan talep edilen miktar artar. See Section 5-2 and Figure 5-8 in the main text.

Düşük (Tutulmayan) mal ve Normal mal yemek film BL0 BL1 U2 U1 C C' “Yemek” düşük bir malsa gelir artışı tercihi C’ noktasına taşır. Talep edilen yemek miktarı düşer, film miktarı ise artar. See Section 5-2 and Figure 5-9 in the main text.

Fiyat Değişiminin Etkisi Bir malın fiyatının artması bütçe doğrusunun konumunu değiştirir. Fiyat değiştiğinden eğim de değişir. Eğim göreli fiyatlara eşittir. Bütçe Doğrusu Eğimi = - pyemek/pfilm See Section 5-3 and Figure 5-10 in the main text.

Yemek fiyatı arttığında (1) Yemek fiyatının artması bütçe doğrusunun BL0 dan BL1 e kaydırır. yemek film BL0 BL1 See Section 5-3 and Figure 5-10 in the main text. Herhangi bir malın fiyatındaki artış alım gücünü düşürür.

Yemek fiyatı arttığında (2) U1 E Yemek fiyatı arttığında tüketici tercihi C noktasından E noktasına kayar. film Toplam Etki: C’den E’ye kadardır Fiyat artışından dolayı talep edilen yemek miktarı düşer Filmin fiyatı sabit bile kalsa, yemek fiyatının artması bütçede film için ayrılan kısmı küçülteceğinden, film talebi de düşer C U2 See Section 5-3 and Figure 5-10 in the main text. H BL1 BL0 yemek Değişik fiyatlarda tüketicinin tercih ettiği bu tür noktaları bularak yemek için talep doğrusuna ulaşırız.

Fiyat değişikliğine tüketicinin cevabı Fiyat değişimine verilen cevap iki etkiden oluşur: İKAME ETKİSİ Gerçek gelir değişmemiş gibi varsayılıp, göreli fiyatlardaki değişimden ötürü talep edilen mal bileşimindeki değişikliği gösterir. GELİR ETKİSİ Göreli fiyatlar değişmemiş varsayılıp, gerçek gelirdeki değişimden ötürü tercihlerde yapılan değişimi gösterir. See Section 5-3 and Figure 5-11 in the main text.

İkame etkisi Gelirin, yemek fiyatının artışından kaynaklanan alımgücü düşüşünü giderecek kadar arttığını varsayalım. Bu durumda tüketici aynı fayda düzeyinde kalacaktır. H D Varsayımsal bütçe doğrusu HH YENİ göreli fiyatı gösteren eğime sahiptir ve ESKİ kayıtsızlık eğrisine D noktasında teğet olur. film U2 U1 İKAME ETKİSİ U2U2 eğrisi üzerinde C noktasından D noktasına kadardır. C E See Section 5-3 and Figure 5-11 in the main text. U2 Herzaman negatiftir. Fiyatın artması o mala olan talebi düşürür. Aynı fayda düzeyinde kalınsa bile tüketici daha az yemek daha fazla film seçecektir. U1 BL1 BL0 yemek

Gelir Etkisi GELİR ETKİSİ D’den E’ye olan değişimi gösterir. yemek BL0 BL1 U2 U1 C E H D film Sabit göreli fiyatlar altında gerçek gelirdeki azalmayı yansıtır. Bu etki malın normal ya da düşük olmasına bağlı olarak pozitif ya da negatif olabilir. See Section 5-3 and Figure 5-11 in the main text.

Düşük mal için ikame ve gelir etkisi (1) İkame etkisi, C’den D’ye GELİR ETKİSİ D’den E’yedir. H Gerçek gelir, fiyat artışıyla düştüğü için, düşük mala olan talep artar. Bu durumda etki pozitiftir. Ve talep üzerindeki ikame ve gelir etkileri terstir. Ancak ikame etkisi daha büyüktür, dolayısıyla toplam etki talebin düşmesine yol açar. film D C See Section 5-3 in the main text. U2 E H U1 BL1 BL0 yemek

Düşük mal için ikame ve gelir etkisi (2) İkame etkisi, C’den D’ye Gelir Etkisi D’den E’yedir. Film (normal mal) Gerçek gelir, fiyat artışıyla düştüğü için, düşük mala olan talep artar. Bu durumda etki pozitiftir. gelir ve ikame etkisi dolayısıyla talep üzerinde birbirine ters yönde etki eder. Ancak ikame etkisi daha küçük olduğundan toplam etki talebin artmasına yolaçar. H D C U2 See Section 5-3 and Figure 5-12 in the main text. E U1 H BL1 BL0 Yemek (düşük mal)

Nakdi mi yoksa ayni transfer mi? 10 F A  AF başlangıçtaki bütçe doğrusunu temsil eder. Birey e0 noktasındadır. QF Yemekten x kadar fazla tüketebilecek kadar nakdi transfer yapıldığında, bütçe doğrusu A'e1F‘ haline gelir A'  e0  Ayni olarak x birim yemek verildiğinde e2  Tüketici e2 noktasında e1 noktasına göre daha fazla fayda elde eder. 14 e1 F'  Ae1F' yeni bütçe kısıtı haline gelir.  A'e1F’ i veri kabul edersek, bireyin faydasını maksimize ettiği nokta e1. film See Section 5-6 and Figure 5-16 in the main text. QM yemek

Piyasa talep eğrisi nasıl bulunur? Piyasa talep eğrisi bireysel talep eğrilerinin yatay olarak toplanmasıyla elde edilir. Tüketici1 5 11 Tüketici 1, fiyat £5 iken, 11 birim talep ediyorsa Piyasa 24 £5 fiyat düzeyinde piyasa talebi 24 birim olacaktır. Fiyat Tüketici 2 13 Ve tüketici 2, 13 birim talep ediyorsa See Section 5-4 in the main text. Miktar