ARABULUCULUK Prof. Dr. İbrahim Kaya İstanbul Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk ABD kayai@hotmail.com

Uyuşmazlık Arabuluculuk: Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Uyuşmazlık??? Türk hukuk lügati: Niza, İhtilaf, Çekişme Anlaşmazlık = Uyuşmazlık Süreç: 1. Anlaşmazlığın oluşumu 2. Anlaşmazlığın açıklanması 3. Talep 4. Uyuşmazlık 5. Çözüm

Hangi Yöntem Kültür Menfaat Anlaşmazlığın türü/konusu Yöntemin türü: aleni/özel Hangisi: En UYGUNU!

YÖNTEMLER 1. SAKINMA/KAÇINMA NE ZAMAN? Taraflar bunu uygun buldukları zaman.

2. İŞBİRLİĞİNE DAYALI YÖNTEMLER 2.1 Müzakere 2.2. Arabuluculuk (Geliştirilmiş müzakere) İçerik: Anlaşma, Pazarlık, Taviz, Geri adım

3. YÜKSEK OTORİTEYE MÜRACAAT 3.1 İÇ OTORİTE İdari yapı içinde çözüm 3.2 DIŞ OTORİTE Tahkim Mahkeme yargısı 3.3 YASAMA

4. TEK TARAFLI GÜÇ UYGULAMASI HUKUK ÖTESİ YÖNTEM (EXTRALEGAL) 4.1 ŞİDDET İÇERMEYEN (SİVİL İTAATSİZLİK) 4.2 ŞİDDET (HUKUK DIŞI)

DEĞERLENDİRME: EN YAYGIN: MÜZAKERE KAZAN/KAYBET KAYBET/KAYBET KAZAN/KAZAN

AUÇ ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ MAHKEME EN SON ÇARE OLMALI: 1. Vakit alır 2. Pahalı 3. Kararın icrası ? 4. Hakimler uzman mı ? (bilir kişi, uzmanlık mahkemeleri)

Alternatif: Yargıya alternatif, yargı dışındakiler Yargı (mahkeme) öncesi yada yargı sonuçlanmadan önce olabilir Özel Ucuz Hızlı Kontrollü İnsani

Başlıca AUÇ yolları 1. Vakıa tespiti 2. Kısa duruşmalar 3. Tarafsız ön değerlendirme 4. Kısa jüri yargılaması 5. Arabuluculuk-Tahkim (ARA-TAH)

AUÇ: ELEŞTİRİLER SCIMECCA/MAX WEBER eleştirileri: AUÇ şunlara dayanır/öngörür bunlar yanlıştır: Teorik bir temelden yoksun Anlaşmazlıkğın kökeninde bireysel sorumluluk vardır (toplumsal eşitsizlik var) AUÇ herşeyi çözer (hayır bireysel uyuşmazlıkları çözer, siyasal/toplumsal olanları çözemez) Üçüncü kişi tarafsızdır (hayır, eşitsizlik olduğu için güçlüden yanadır) AUÇ artık temel amacını kaybetmiştir-para kazanmak amaç olmuştur (Weberci teori zayıfa adalete erişim için yardım edilmeli der) İDEOLOJİK ELEŞTİRİLER: 1.NEO LİBERALİZMİN (KÜRESELLEŞMENİN ARACI) 2. ETNİK/DİNSEL BÖLÜCÜ BİR YÖNTEM

ARABULUCULUK İLKELERİ 1. ALTERNATİF YÖNTEM OLMASI 2. ÜÇÜNCÜ BİR KİŞİNİN VARLIĞI 3. TARAFSIZLIK HUAK m. 9, m. 3 Tarafsızlık v. Adalet 4. BAĞLAYICI KARAR VEREMEME 5. GÖNÜLLÜLÜK/TARAFLARIN RIZASI m. 3, m. 11, Yönetmelik m. 14 6. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KISITLAMAMASI m. 16 7. GİZLİLİK m. 4 Yönetmelik m. 6 Beyan ve belgelerin kullanılamaması m. 5 m. 33

KAYNAKÇA: HUAK HUAKY Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, Elif Kısmet Kekeç, 2. baskı, ADALET YAYINEVİ, 2014