ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI Yrd. Doç. Dr. Necati HIRÇA

BÖLÜM 1: EĞİTİM, ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM

“Eğitim” sözcüğünden ne anlıyorsunuz?

Davranışcı yaklaşıma göre eğitim, bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Selahattin Ertürk

Yapılandırmacı yaklaşıma göre eğitim, yaşantılar, deneyimler, gözlemler ve deneme-yanılma yoluyla bireyin kendi bilişsel şemalarını yapılandırma sürecidir.

Bireyin (insanın) eğitim açısından üç önemli boyutu vardır Bireyin (insanın) eğitim açısından üç önemli boyutu vardır. Bunlar biyolojik, kültürel ve sosyal boyutlarıdır.

Biyolojik boyutu canlı organizma oluşundan kaynaklanır. Kültürel boyutu sosyal yolla iletilen davranış biçimleri, sanat, inanç, gelenek ve insan çalışma ve düşüncelerinin tüm ürünleridir. Sosyal boyutu organize gruplar halinde yaşamasından kaynaklanır.

Yaşantı: Bireyin çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izlenimdir. Kasıt: Bireyde oluşması istenilen davranış değişikliklerinin daha önceden seçilmiş, hedeflenmiş ve tesadüfi olmadığını belirtmek için kullanılmıştır. İstendik: Davranış değişikliklerinin neler olacağının daha önceden tasarlandığını göstermek için kullanılmıştır. Süreç: Bir işi sonuçlandırmakta yerine getirilen eylemler, işler dizisi.

TEKNOLOJİ Teknoloji: Endüstriyel ve ticari hedeflere ulaşmak amacıyla kullanılan bilimsel yöntem ve materyaller. Eğitim Teknolojisi: Genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için ilgili bilgi ve becerilerin işe koşulmasıyla öğrenme yada eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılmasıdır. (Cevat Alkan, 1998).

Öğretim Teknolojisi İletişim ve Öğrenme Arasındaki İlişkiler Öğretim Teknolojisi: Bilimsel yöntem ve materyallerin öğretimsel problemlere uygulanması sürecidir. Öğretim, öğrenmenin gerçekleşmesi için bilginin ve ortamın düzenlenmesi.

Öğrenme, bireyin davranışlarındaki gözlemlenebilir değişimlerdir (davranışçı kuram), dışsal uyarıcıların içsel ya da zihinsel süreçlerle işlenmesi (bilişsel kuram), öğrenenin duyu organları aracılığıyla algıladığı nesne, olay, olgu ya da kavramlara ilişkin zihninde kendi gerçeğini (bilgilerini) yapılandırması ya da önceki deneyimlerine dayalı olarak gerçeği yorumlaması sürecidir (yapılandırmacı yaklaşım)

Öğretim Teknolojisi İletişim ve Öğrenme Arasındaki İlişkiler, devam... Öğrenci, eğitim sırasında yeni davranışlar geliştirmek veya davranış değişikliği oluşturmak üzere öğretmenle ya da eğitimciyle ve onun düzenlediği çevreyle etkileşimde bulunan kişi. İletişim, iki birim arasında konuşma, sinyal, yazı yada davranış gibi yollarla bilgi, mesaj ve düşünce alış-verişi.

Öğretim teknolojisi, öğrenci-öğretmen veya öğrenci-çevre arasında bilgi, mesaj ve düşünce alış-verişinin en etkili biçimde gerçekleştirmek için bilgi ve materyallerin işe koşulmasıdır. İletişim sürecini etkili kılabilme çabası da denilebilir.

İLETİŞİM SÜRECİ KANAL ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ MESAJ YÖNTEM

Kaynak bilgiyi, mesajı ileten birimdir. İLETİŞİM SÜRECİ devam... Kaynak bilgiyi, mesajı ileten birimdir. Alıcı mesajın gönderildiği birimdir. Mesaj iletişimin içeriğidir. Kanal mesajın sunuluş biçimidir. Dönüt alıcının mesaja verdiği tepkidir.

DÖNÜT (GERİ-BİLDİRİM)

Öğretme-Öğrenme Süreci ile İletişim Süreci Arasındaki Benzerlik ÖĞRETMEN (Kaynak) ÖĞRENCİ (Alıcı) İÇERİK (Mesaj) Öğretim Araç ve Yöntemleri (Kanal) Öğrenme Tepkileri (Dönüt)

Eğitimde İletişim Sürecinin Ögeleri Kaynak, hedeflediği kişi yada grupta davranış değişikliği oluşturmak üzere iletişim sürecini başlatan kimse. Mesaj, bir iletişim sürecinde iletişime esas olan haber yada bilgi. Kanal, mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç ve yöntemler. Alıcı, kaynaktan gelen mesajın iletici araç ve yöntemleri takip ederek ulaştığı kişi. Dönüt, kaynaktan gelen mesaja alıcının gösterdiği tepkinin tekrar kaynağa ulaşması surecidir.

İletişim Süreci ve Yaşantı Alanı Yaşantı alanı, bireyin etkileşimde bulunduğu sosyal ve fiziksel çevresi. (İ. Zencirci) Öğrencilere sunulan bir materyal öğrencilerin yaşantı alanlarının kapsama alanı içinde ise, yani öğrenciler sunulan materyal ile ilgili gerekli ön öğrenmelere sahip iseler ve materyal ile sunulan kavramlara yabancı değilseler istenen davranış değişikliği gerçekleşebilir.

Sınıf içinde iletişimin hedeflerine ulaşabilmesi için, “öncelikle alıcının kaynak tarafından iyi tanımlanması, iletilmesi istenen özelliklerin alıcıya uygunluğu ve mesajın alıcı üzerindeki anlamlılığının iyi bir şekilde belirlenmesi gerekir.”

Ortak yaşantı alanı, kaynak ve alıcının yaşantı alanlarının kesiştiği bölüm olarak tanımlanmaktadır. Kaynak Kodlama Kod Çözme Alıcı Mesaj Geri Bildirim

Bir iletişim sürecinin etkililiği; Simgelerin benzer biçimde tanımlanmasına, Dilin anlaşılır bir şekilde kullanılmasına, Çoklu kanal kullanılmasına, Dönüt sisteminin sağlanmasına bağlıdır.

Sağlıklı bir iletişim kurulmasını engelleyen bazı noktalar şunlardır: Psikolojik engeller Semantik engeller: konuşma dili ile ilgili engeller Statü: Kaynak ve alıcının sosyal ve formal statüler Korunma: Savunma mekanizmaları (yükümlülükten kaçma) Alan: İletişim merkezi ile birimler arasındaki uzaklık Hiyerarşi: Katı ve hiyerarşik sınıflamadan dolayı kanalların tıkanıklığı Uyutma: Mesajların ihmali yada önemsiz sayılması Sınırlama: Mesajların iletim sırasında sınırlanması ve gizli tutulması

Sınıf içi iletişimi geliştirmek için, Ders iyi bir şekilde planlanmalı Öğrenci ihtiyaç, yetenek ve ilgileri değerlendirilmeli Öğrencilerin ilgisini dağıtan durumlar ortadan kaldırılmalı Birden fazla duyu organına hitab eden araç-gereçler kullanılmalı Zor ve çok teknik olan öğretim araçları kullanılmamalıdır.