Ölçme ve Değerlendirme Doç.Dr. Mehmet KURUDAYIOĞLU Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü mkurudayi@hotmail.com

Sistem Şeması: (Eğitim bir sistemdir.) Amaçlar / Kazanımlar Girdi (Eğitime başlayan birey) Süreç (Okul hayatı) Çıktı (Mezun birey) Tutarlı Tutarlı değil Kontrol (Ölçme değerlendirme)

Ölçme ve değerlendirmenin işlevleri Hedef ve davranışların ne düzeyde gerçekleştiğinin anlaşılmasını sağlar. Öğrenme sürecinin etkinliğinin arttırılmasını sağlar. Öğrencinin gelişimi hakkında bilgi verir. Öğretmen performans düzeyi belirlenir Eğitim programının ne kadar başarılı olduğu belirlenir. Başarılı öğrencileri motive eder. Öğrenci hakkında verilecek kararlara dayanak oluşturur.

Neyi Ölçer Neyi Değerlendiririz?

Ölçme nedir? Ölçme bir betimleme işlemidir. Geniş anlamda ölçme; belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe/değişkene sahip olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin gözlenip gözlem sonuçlarının sayı ve sembollerle ifade edilmesidir. Ölçme, nesnelerin gözlemlenip, gözlem sonuçlarının sayı ve ya sembollerle ifade edilmesidir. Niteliklerin nicelenmesidir.

Ölçme örnekleri 6/F sınıfındaki öğrenciler sayılmış, 38 kişi bulunmuştur. Sami’nin boyu 152 cm dir . Bu sabah okul bahçesindeki termometre 16 C gösteriyor. Nermin tıp fakültesine 18. sırada girdi.

Ölçme işleminin yapılabilmesi için; Ölçülecek özelliğin tanımlanması Ölçülecek özelliğe uygun sayı ve semboller kümesinin belirlenmesi Ölçülecek özelliğe hangi sayı ve sembollerin verileceğini gösteren kuralın belirlenmesi gerekir

Ölçme Kuralı Nedir? Ölçme işlemi yaparken, ölçmeye konu olan özelliğin hangi miktarına ne değer verileceğinin belirlenmesidir. Örnek: 10 soru üzerinden sınav yapan bir öğretmenin her bir soruya 10 puan vereceğini söylemesi

ÖLÇME TÜRLERİ NELERDİR? 1- DOĞRUDAN (TEMEL) ÖLÇME 2- DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME

1- DOĞRUDAN (TEMEL) ÖLÇME Doğrudan ölçme, ölçme konusu olan özelliğin aynı bir ölçekle ölçülmesidir. Örneğin boy, kilo gibi özelliklerin ölçülmesini ele alalım. Uzunluğu ve ağırlığı kendileriyle aynı türden bir araçla, birimle ölçüyoruz. Gözleyebildiğimiz özellikleri de doğrudan ölçebiliriz. UZUNLUK, AĞIRLIK VE RENK gibi özellikler doğrudan ölçülebilen özelliklerdir.

2- DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME Doğrudan ölçülemeyen özelliklerin, onlarla ilgili olduğu bilinen ya da ilgili olduğu sanılan başka bir özellikle ölçülmesidir. Örneğin: sıcaklık, zeka, akademik başarı dolaylı olarak ölçülür.

2- DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME Sıcaklık termometre denen araçla ölçülür. Aslında sıcaklık ölçerken, gözlenen, tüp içindeki cıvanın alçalıp yükselişidir. Biz sıcaklıkla, civanın yükselip düşüşü arasında kurulu bir ilişki bulmuşuz. Sıcaklık artıkça cıva yükselecek, sıcaklık düştükçe cıva sütunu da düşecektir.

2- DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME Zeka ve başarının ölçülmesi de aynı biçimdedir. Zeka ve başarıyı ölçmek için bireyin tepkide bulunabileceği birtakım durumlar ya da koşullar oluşturuyoruz. Birey, ne denli çok soruya doğru cevap verirse o denli zeki, ya da başarılı sayılıyor. Bir bakıma termometre içindeki civanın sıcaklığın ölçülmesinde oynadığı rolün aynısını, testteki sorular, zeka ya da başarının ölçülmesinde oynuyor .

DOLAYLI (GÖSTERGEYLE) ÖLÇME ÖRNEKLER sıcaklık akademik başarı tutumlar ilgi kişilik zeka

Dolaylı ölçmenin sınırlılığı Eğitimdeki ölçmelerin genellikle dolaylı olması, eğitimdeki ölçme sonuçlarına daha çok hata karışması olasılığını artırır. Çünkü dolaylı ölçmelerde, doğrudan ölçmeler için söz konusu olan hata kaynaklarından (ölçücü, ölçme aracı, ölçülen özellik) başka, asıl ölçme konusu davranış ile gerçekte gözlenen davranış arasında kurulan ilişki de bir hata kaynağı olabilir.

Ölçek nedir? Ölçek; nesnelerdeki özellikleri ve farkları ortaya çıkarmaya çalışan araçlardır. Ölçek incelenen özelliğin niteliğini ve ya niceliğini belirlemek için kullanılan araçlardır.

Ölçmede Birim Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacığa “birim” denir. cm, mm, km ,kilo , gram vb. gibi Not : birim ölçmede işlemin objektif olmasını ve ölçmenin standart olmasını sağlar

Birimlerde aranan özellikler Eşitlik: Metreyi oluşturan her cm birbirine eşit, herkesin karışı farklı… Genellik: Kg dünyanın her yerinde kullanılan genel birim iken, okka herkes tarafından kullanılmadığı için genel bir birim değildir Kullanışlılık: Altını gramla, yol uzunluğunun km ile ifade edilmesi

Ölçüt nedir? Ölçme sonuçlarıyla karşılaştırılan ve değerlendirmeye dayanak olan değere ölçüt denir. Diğer ifade ile Ölçme sonuçlarını karşılaştırdığımız yada kıyasladığımız sabit değere ölçüt (kriter) denir. • Manken olmak için 172 cm boy gereklidir. • Öğretmen olmak için KPSS ’den en az 75 puan almak şart gibi

Değerlendirmede (not vermede ) kullanılan ölçütler Programın hedef – davranışları Öğrencinin programa girişteki başarısı Öğrencinin yeteneği Ülke çapındaki normlar Sınıftaki diğer öğrencilerin başarısı Öğretmenin kanısı

DEĞERLENDİRME NEDİR ? Değerlendirme ise bir yargılama işidir ve iki şeyin karşılaştırılmasına dayanır. Değerlendirme, ölçümlerden bir anlam çıkarmak ve ölçülen nesneler hakkında bir değer yargısına ulaşmaktır. Yani ölçme sonuçlarını bir ölçütle kıyaslayarak nesne hakkında karar vermeye, yargıda bulunmaya denir. Ölçme bir betimle işidir, yargı barındırmaz.

Değerlendirme Türleri 1) Öğrenci başarısının değerlendirilmesi, 2) Öğrenme eksikliklerinin değerlendirilmesi, 3) Eğitim programının değerlendirilmesi, 4) Hazır bulunuşluk düzeyinin değerlendirilmesi, 5) Rehberlik amacıyla yapılan değerlendirme, 6) Öğretmenin değerlendirilmesi.

Değerlendirme Süreci

Değerlendirmenin Temel Unsurları Değerlendirme yapılabilmesi için kesinlikle 3 unsurun bulunması gerekir. 1. Mutlaka bir ölçme sonucu 2. Mutlaka bir ölçüt 3. Karşılaştırma ve yargıya varma işi bulunması gerekir

ÖRNEK Örneğin; Bir öğrenci sınavdan 85 alsın. Öğrencinin 85 aldığının belirlenmesi bir ölçme işlemidir. Sınıf geçme notu 70 olsun. Buradaki 70 bizim ölçütümüzdür. Öğrencinin aldığı puanı ölçütle kıyaslayarak öğrenci hakkında karar verirsek, geçme notu 70 iken 80 alan öğrenci sınıfı geçmiştir, dersek bir değerlendirme yapmış oluruz.

ÖLÇME Ölçmede gözlem yapılır Ölçme işlemi nicelik belirlemeyi ifade eder. Her zaman objektif olmalı Ölçme, değerlendirmenin temelidir. Ölçme bir betimleme işidir. DEĞERLENDİRME Değerlendirmede yorum ve yargıya varılır Değerlendirme nitelik belirlemedir Sübjektiftir. Ölçme işlemini de kapsayan bir süreçtir Bütün değerlendirmeler ölçme sonuçlarına dayanmalıdır.

Ölçmede Hata Hatasız ölçme olmaz Ölçülen bir özelliğin gerçek değeri ile ölçülen değeri arasındaki farka hata denir. Ölçme hatası (+) ya da (-) yönde olabilir. Ölçme işleminde hatayı tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Önemli olan ölçme işlemi sonucunda gerçeğe en yakın değerleri elde etmektir.

Hatanın Kaynakları 1.Ölçenden 2.Ölçme aracından 3.Ölçülen özellikten 4.Ortamdan 5.Ölçülen kişiden kaynaklanabilir

Hata ölçmeyi yapan kişiden kaynaklanabilir. Taraflılığı, Dikkatsizliği, Yaşı, Motivasyonu, Bilgi düzeyi Eğitim seviyesi Psikolojik durumu Duyu organlarının yeterlik düzeyi vb. HATA DURUMUNU ETKİLER

Hata ölçme aracından kaynaklanabilir. Soruların zor olması, Anlaşılmaması, Okunmaması Ölçme aracının hatalı üretilmesi Duyarlı olmaması Kullanımının zor ve karmaşık olması vb.

Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanabilir. Isı, Işık, havalandırma, gürültü, rahatsız edici ortam vb.

Ölçülecek özellikten kaynaklanabilir. Soyut Somut Uzunluk, ağırlık, başarı, tutum, kişilik gibi bir durumun ölçülecek olmasından vb.

Ölçülen kişiden kaynaklanabilir. Tutumu, Yorgunluğu, İsteksizliği Zeka Hazır bulunuşluluk vb.

Hata nasıl azaltılabilir? Teknolojiden yararlanılarak geliştirilen ölçme araçlarının kullanılması Ölçme işlemini yapan kişinin yeterli bilgi ve donanıma sahip olması Uygun zamanda ölçüm yapma gibi durumlar ölçme işlemindeki hataları azaltmaya yardımcı olur.

ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

1. Geçerlilik Geçerlik, bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği başka herhangi bir özellikle karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir. Başka bir deyimle, bir ölçme aracının geliştirilmiş bulunduğu konuda amaca hizmet etmesidir. Amaca uygun olmasıdır. Örnek: Konuşma becerici yazılı sınavla ölçülemez…

2. Güvenirlik Bir ölçme aracının, ölçme sonuçlarına hata karıştırmadan ölçme yapabilmesi güvenirliktir. Objektiflik olarak da adlandırılan güvenirlik, ölçümler arasındaki tutarlılıktır. Yani farklı ölçümlerde aynı sonucun alınmasıdır.

3. Kullanışlılık Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için; Ekonomik olması Puanlamasının pratik olması Uygulama süresinin kısa olması Uygun bir yönergesinin olması Ölçme işlemini yapan kişiden istenen becerinin az olması Hazırlanması, uygulanması ve puanlamasının kolay olması Puanlarının yorumlanmasının kolay olması gerekir.

Eğitimde Kullanılan Ölçme Değerlendirme Araç ve Yöntemlerine İlişkin İkili Sınıflandırmalar… Klasik Otantik Geleneksel Çoklu Alternatif Diğer

1 Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri Geleneksel Ölçme Araçları Sözlü Testler Çoktan Seçmeli Testler O B J E K T İ F S L R Doğru-Yanlış Testleri Tamamlamalı Testler Eşleştirmeli Testler Y A Z I Uzun Cevaplı Testler Kısa Cevaplı Testler Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri Çoklu Değerlendirme Araçları Proje Ödevleri Performans Ödevleri Öğrenci Ürün Dosyaları Anekdot Kayıtları Akran ve Öz Değerlendirme Görüşme (Mülakat) Dereceleme Ölçekleri P M N D Ğ Sözlü Sunum Sergileme Gözlemler 1

Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri 2 A. Geleneksel Ölçme Araç ve Yöntemleri 1. Yazılı Yoklamalar 2. Kısa Cevaplı Testler 3. Doğru-Yanlış testleri 4. Ödev ve Projeler 5. Sözlü sınavlar 6. Çoktan Seçmeli Testler B. Diğer Ölçme Araç ve Yöntemleri 1. Portfolyolar (Öğrenci gelişim dosyası) 2. Öz değerlendirme 3. Gözlem Formları 4. Performans değerlendirme çizelgeleri (kontrol listeleri veya dereceleme ölçekleri) 5. Tutum ölçekleri 6. Kavram haritaları 7. Gösteriler, Anektodlar, Tartışmalar, Sergiler, Görüşme (Mülâkat), Projeler, Araştırma Kâğıtları vb.

Değerlendirme Türleri 3 Değerlendirme Türleri Değerlendirme Türleri Araçları Kullanma Amaçları Geleneksel Standardize edilmiş testler, yazılı yoklamalar, dikte Ürüne yönelik Alternatif (Authentic) performans değerlendirme, Akran/öz değerlendirme Ürün dosyaları (portfolyolar), Gözlem formları Dereceli puanlama anahtarı Sürece yönelik This matrix crosses SETTING with TYPE Consider pros & cons for each “cell” from quiz to C-TAP: quality, feasibility (time, $) OPT is the criterion-referenced Ohio Proficiency Test, to be replaced by Ohio Graduation Test MAT7 is the norm-referenced Metropolitan Achievement Test, 7th edition as used by some districts TRADITIONAL = CHOICE ALTERNATIVE = ABSTRACT CONSTRUCTION AUTHENTIC = REAL-WORLD CONSTRUCTION C-TAP represents large scale authentic assessment (Rabinowitz, 1995)