ALÜMİNYUM DÖKÜM POTALARI M.EMİN TAN AHMET DURAN HIZLI FURKAN AYDIN DERS : REFRAKTER MALZEMELER PROF.DR. SUAT YILMAZ

DÖKÜM POTASI NEDİR ? Metal veya alaşımlara şekil vermek üzere, eriterek sıvı hale getirip kalıplara dökme işleminin gerçekleştiği kalıplara döküm potası denir.

DÖKÜM POTALARININ GENEL ÖZELLİKLERİ Isı iletim özelliği iyi olmalıdır. Sıcaklık değişimlerine dayanıklı olmalıdır. Sıvı metal ile tepkimeye girmemeli. Buna önlem olarak uygun koruyucu ile kaplanmalıdır. Önceden ısıtılmış olmalıdır.

DÖKÜM POTA TİPLERİ A-Tip Model No. Yükseklik (H) mm Ağız Çapı (D) mm Taban Çapı (d) mm Kapasite Cu(Kg.) A 100 400 325 240 100,0 A 120 410 345 245 120,0 A 150 450 370 260 150,0 A 200 500 285 200,0 A 250 515 420 295 250,0 A 300 540 440 315 300,0 A 400 600 340 400,0 A 500 650 510 350 500,0 A 600 680 530 380 600,0 A 800 800 560 800,0 A 1100 890 475 1100,0 A-Tip

BU -Tip Model No. Yükseklik (H) mm Ağız Çapı (D) mm Taban Çapı (d) mm Kapasite Al(Kg.) BU 150 492 527 300 150,0 BU 200 600 200,0 BU 250 630 315 615 250,0 BU 300 700 360 300,0 BU 350 800 350,0 BU 400 900 400,0 BU 500 750 775 440 500,0 BU 600 780 600,0 BU 800 1000 870 480 800,0 BU -Tip

BPK Tipi(Uzun Gagalı) Model No. Yükseklik (H) mm Ağız Çapı (D) mm Taban Çapı (d) mm Gaga Uzunluğu (A) mm Kapasite Al(Kg.) BP 600 K 900 780 340 200 600 BP 700 K 1000 700 BP 687 K 830 360 687 BP 690 K 690 BP 750 K 880 870 330 750 BP 800 K 800 BP 900 K 1100 BPK - Tip (Uzun Gagalı)

Pota Kullanma Talimatı

ALÜMİNYUM DÖKÜM POTA ÇEŞİTLERİ Belli başlı alüminyum döküm pota çeşitleri şunlardır ; SiC Potalar Grafit Bazlı Potalar

SiC Potalar Özellikleri : Silisyum karbür kuvvetli kovalent bağ yapısında yapay bir malzeme olup ,yaklaşık %65-90 SiC , %12-27 SiO2 %2-6 Al2O3 içerir. Isı iletim kabiliyeti yüksek olduğundan fırınlarda pota olarak kullanılır. Sıcaklık değişimlerinde etkilenmez. Yumuşama sıcaklığı 2000oC , max. Kullanma sıcaklığı 1600oC ‘ dir.

Ergimiş aliminyum , silisyum karbürü ıslatamaz Ergimiş aliminyum , silisyum karbürü ıslatamaz. Al2O3 ‘ den daha sert ve ısıya dayanıklıdır. Flux tarafından oluşacak kimyasal etkilere karşı dayanıklıdır. SiC potalar mükemmel mekanik dayanıma sahiplerdir. Bu da potaları ağır metaller eritmeye uygun hale getirmektedir.

SİLİSYUM KARBÜR DÖKÜM POTASI TAVLAMA TALİMATI Montajdan sonra yeni SiC potaların ısısı 2 saatde 200oC ‘ye yavaşca çıkarılmalıdır. Potanın ilk kullanımından sonraki ısınmalarda , ısı doğrudan 950oC ‘ ye çıkarılmalıdır. Eğer pota uzun süre kullanılmamış ise ilk ön ısıtma talimatı uygulanmalıdır.

Grafit Potalar Özellikleri: Oksidasyona karşı oldukça dirençlidir. Elektrik iletkenliğinin yüksek olması nedeniyle fırınlarda direnç malzemesi olarak kullanılır. Isı iletim özelliğinin iyi olmasıyla fırınlarda pota olarak kullanılır. Alüminyum ergitme fırınlarında sıkça kullanılır. Amorf yapıdaki karbondan oluşan grafit ; Curufa karşı yüksek dayanımı Yüksek ısı iletimi kabiliyeti Yanma özelliği iyi bir malzemedir .

GRAFİT DÖKÜM POTASI TAVLAMA TALİMATI Montajdan sonra , yeni potaların ısısı 2 saat içinde 200°C’ ye yavaş yavaş çıkarılmalıdır. Bundan sonra düşük güçle  600 ºC’ye yükseltilmelidir. Akabinde tüm güçle 950°C 'ye çıkarılmalıdır. Potanın ilk kullanımından sonraki ısıtmalarda, ısı 2 saat içinde doğrudan 600 ºC 'ye çıkarılmalıdır. Eğer pota uzun süre kullanılmamış ise ilk ön ısıtma talimatı uygulanmalıdır.

Kaynakça http://arsiv.mmo.org.tr/pdf/10989.pdf www.eie.gov.tr/turkce/en_tasarrufu/uetm/san_sek_pro_yar_kitap/kitap_2004/I_doktas_alumin.rtf www.wikipedia.org http://makinecim.com/index.php?page=az_icerik&bilgi_id=1347 http://web.sakarya.edu.tr/~kenyil/aluminyum.pdf http://www.teknolojikarastirmalar.com/e-egitim/yapi_malzemesi/icerik/refrakter.htm www.selenkimya.com.tr www.alibaba.com.tr