Türkiye’de Tütün Kontrolü ve Yasal Düzenlemeler Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı nbilir@hacettepe.edu.tr 22 Aralık 2010 – Mersin

Sigara mücadelesi zordur ! ! !

20 million

Türkiye’de Tütün Kontrolü İbrahim Efendi; saray başcerrahı IV. Murat yasakları .... 1987: Sağlık Bakanlığı girişimi: “elveda sigara – merhaba hayat” 1991: Tütün Kontrol Yasası – “veto” 1995: SSUK – “United for a Tobacco Free World” 1996: 4207 sayılı Yasa 2004: FCTC imza, TBMM onayı 2007: Ulusal Tütün Kontrol Programı ve Eylem Planı 2008: 5727 sayılı Yasa – 4207 değişikliği 2008: TEKEL’in satışı

Bazı kamusal alanlarda tütün kullanım yasağı Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun, 4207 (26 Kasım 1996) Bazı kamusal alanlarda tütün kullanım yasağı Sağlık ve eğitim tesisleri Kültür ve eğlence yerleri, işyerleri Toplu taşıma araçları Tütün ürünleri reklam ve tanıtımı yasağı Çocuklara sigara satışı yasağı: 18 y. Otomatik satış makineleri (vending machine) TV kanallarında eğitici yayın: 90 dak/ay Uyarı yazısı Ceza maddesi

TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN No: 4733 – 09 Ocak 2002 (15.4.2008-26848 tar. say. R.G.ve 5752 sayılı K. ile değişik) Amaç ve tanımlar MADDE 1- Bu Kanunun amacı; Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün yeniden yapılandırılması ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun kurulmasına, bu Kurumun görev ve yetkilerinin düzenlenmesine ve tütün ve tütün mamullerinin Türkiye'de üretimine, iç ve dış alım ve satımına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

TAPDK Genelgesi 6 Ocak 2005 Resimli Uyarı– Mart 2010 7

Ulusal Tütün Kontrol Programı (2007) sigara içmeyenlerin sıklığı 2010 yılında 15+ yaş grubunda %80 ----15 yaşın altında %100 Başbakanlık Genelgesi, 7 Ekim 2007 A – Tütün ürünlerine olan talebin azaltılmasına yönelik önlemler A.1. Halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim A.2. Sigarayı bırakma A.3. Fiyat ve vergilendirme A.4. Çevresel tütün dumanı A.5. Reklam, promosyon ve sponsorluk A.6. Ürün kontrolü ve tüketicinin bilgilendirilmesi B – Tütün arzının ve tütün ürünlerinin kullanımının azaltılmasına y.ö. B.1. Yasadışı ticaret B.2. Gençlerin ulaşabilirliği B.3. Tütün üretimi ve alternatif politikalar C – Tütün kullanımının ve Ulusal TKP’nın izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması Goals and objectives

Ulusal Tütün Kontrol Programı (2007) A – Ulusal Tütün Kontrol Programı (2007) A – .... talebin azaltılmasına yönelik önlemler A.1. Halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim 2010: toplumun %90 ında sigara karşıtı tutum oluşturmak A.2. Sigarayı bırakma 2010 yılına kadar bırakma oranı %40; sağlık personelinde %50 A.3. Fiyat ve vergilendirme 2010 yılında tütün vergisi %80 üzerine A.4. Çevresel tütün dumanı 2010 yılına kadar kamu hizmet binaları %100 sigarasız A.5. Reklam, promosyon ve sponsorluk 2010 yılına kadar ihlalleri sıfıra indirmek A.6. Ürün kontrolü ve tüketicinin bilgilendirilmesi 2010 yılına kadar paketlere emisyon değerlerinin yazılması Goals and objectives

2012 yılına kadar alternatif ürün kullanımını geliştirmek Ulusal Tütün Kontrol Programı (2007) B – Tütün arzının ve tütün ürünlerinin kullanımının azaltılmasına y.ö. B.1. Yasadışı ticaret 2012 yılına kadar yasa dışı ticareti ortadan kaldırmak B.2. Gençlerin ulaşabilirliği 2012 ye kadar 15 yaş altında sigara kullanımını sıfıra indirmek B.3. Tütün üretimi ve alternatif politikalar 2012 yılına kadar alternatif ürün kullanımını geliştirmek C – Tütün kullanımının ve Ulusal TKP’nın izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması 2010 yılına kadar veri sistemi kurmak Goals and objectives

“TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ ve KONTROLÜ HAKKINDA KANUN” Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (No. 5727) “TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ ve KONTROLÜ HAKKINDA KANUN” Kanun No. 4207 Kabul Tarihi: 3/Ocak/2008 Yürürlük tarihi: 19 Mayıs 2008 --- 19 Temmuz 2009

Amaç Madde 1 – Bu Kanunun amacı; kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından koruyucu tertip ve tedbirleri almak ve herkesin temiz hava soluyabilmesinin sağlanması  yönünde düzenlemeler yapmaktır.

Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) Bazı kamusal alanlarda tütün kullanım yasağı Sağlık ve eğitim tesisleri Kültür ve eğlence yerleri, işyerleri Toplu taşıma araçları Madde 2 “kapalı alanlarda tütün ürünleri tüketilemez” Kamu hizmet binaları, koridorları dahil Okul ve dershanelerin kapalı ve açık alanları Sağlık, eğitim, spor, kültür, ticaret, eğlence, otel, ... Toplu taşıma araçları (gemi, uçak, tren), taksiler Lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane, ... Kapsam dışı yerler: akıl hst, cezaevi, yaşlı bakım yurdu

Tütün ürünleri reklam ve tanıtımı yasağı Madde 3 (1 –7. fıkralar) Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) Tütün ürünleri reklam ve tanıtımı yasağı Madde 3 (1 –7. fıkralar) (1) tütün ürünleri ve üretici firmaların isim marka veya alametleri kullanılarak reklam ve tanıtımı yapılamaz (2) ... kıyafet, takı, aksesuar olarak taşınamaz (3) firmalara ait araçlarda markalar bulunamaz (4) hediye, eşantiyon, ... yardım olarak dağıtılamaz (5) ... isim logo amblem kullanılarak ilan verilemez (6) film dizi kliplerde sigara görüntüsü bulunamaz (7) sağlık, eğitim, kültür ve spor tesislerinde satılamaz

Çocuklara sigara satışı yasağı: 18 y. Madde 3 (8-14. fıkralar) Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) Çocuklara sigara satışı yasağı: 18 y. Madde 3 (8-14. fıkralar) (8) 18 yaşından küçüklere satılamaz (hapis cez.: 6-12 ay) .... ..... (10) paket açılarak tek tek satılamaz (11) Otomatik makinelerle, internet yolu ile satılamaz .... .... (14) sakız şeker çerez oyuncak takı.. benzeri ürünler tütün ürünlerine benzeyecek şekilde üretilemez

Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) TV kanallarında eğitici yayın: 90 dak/ay .... ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyolar, ayda en az 90 dakika tütün ürünleri ve sağlığa zararlı diğer alışkanlıkların zararları konusunda uyarıcı, eğitici mahiyette yayınlar yapacaktır. yayınlar 08:00-22:00 saatleri arasında asgari 30 dakikası 17:00-22:00 saatleri arasında

Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) Uyarı yazısı Türkiye'de üretilen veya ithal edilen tütün ürünleri paketlerinin üzerine, en geniş iki yüzünden, bir yüzüne toplam alanın yüzde kırkından, diğer yüzüne yüzde otuzundan az olmamak üzere özel çerçeve içinde tütün ürünlerinin zararlarını belirten Türkçe yazılı uyarılar veya mesajlar paketlerde ve etiketlende ürünlerin emisyon değerleri

Ceza hükümleri Tütün Mamulerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, 4207 (Ocak 2008) Madde 6: Ceza hükümleri İşletme sahibine 560 – 5600 TL (Belediye, mülki amir) Tütün şirketlerine 50 000 – 250 000 (TAPDK) Radyo-TV: 1000-5000-10 000-100 000 (RTÜK) Kabahatler Kanunu (30.03.2005 tarih No: 5326) M. 39 Yasak yerde sigara içen 70 TL (kolluk kuvvetleri)

Denetim yapısı İTKK – denetim ekipleri RTÜK TAPDK Kolluk kuvvetleri – kişiler Belediye Encümeni – işletmeler RTÜK TV, radyo TAPDK Firmalar

Sağlık Bakanlığı Genelgesi 24.05.2007 – 11083 İllerde İl Tütün Kontrol Kurulu kurulması İl Hıfzıssıhha Meclisi kararı ile Kamu kurum ve kuruluşları, üniversite, STK Geniş katılımlı İldeki tütün kontrolü çalışmalarını planlamak, uygulamak, koordine etmek ve izlemek Sağlık Müdür yardımcısı – kurul sekreteri 3 ayda bir raporlama – TSH Genel Md.

Ankara İTKK Çalışmaları

Denetim Faaliyetleri

Uygulamaların yararı oldu mu?

19 Mayıs Öncesi ve Sonrası Kapalı Ortamda Partikül Ölçümleri-1 Ankara mcg/m3

19 Mayıs Öncesi ve Sonrası Kapalı Ortamda Partikül Ölçümleri-2 Ankara mcg/m3 Alış Veriş Merkezi

AVM CİROLARI 2008 YILINA GÖRE 2009'DA %5,5 ARTIŞ GÖSTERDİ Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) ile Akademetre Research tarafından ortak proje olarak oluşturulan AVM ENDEKSİ’nin Aralık ayı sonuçlarının açıklanması ile 2009 yılı endeks değerlendirmesi yapıldı. 09.02.2010

M – POWER PACKAGE, 2008 “Empower” “K U V V E T”

Knowing is not enough, we must apply; willing is not enough, we must do... Bilmek Yetmez Uygulamamız Lazım. Niyetli Olmak Yetmez Yapmamız Lazım. Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832)