ZARFLARIN YAPISI

1. BASİT ZARFLAR: Yapım eki almamış zarflardır: az, çok, iyi, dün, hep, en, yarın, pek, demin, hemen ...

2. TÜREMİŞ ZARFLAR: Yapım eki almış zarflardır. İsim ve fiil kök ya da gövdelerine gelen yapım ekleriyle oluşur: şimdi-lik, sabah-leyin, ön-ce, mert-çe, er-ken, son-ra, saatler-ce, insan-ca ...

3. BİRLEŞİK ZARFLAR: En az iki sözcüğün birleşmesiyle oluşan zarflardır: sözgelimi, ilkönce, bugün, birçok, yalınayak, biraz ...

4. ÖBEKLEŞMİŞ ZARFLAR: En az iki sözcüğün biçimce ayrı yazılmasına karşın anlamca birleşerek gruplaşmasıyla oluşan zarflardır: biraz önce, acele acele, hemen hemen, zaman zaman, az çok, aşağı yukarı, ara sıra, arada bir, öteden beri, ikide bir, er geç, gece gündüz ...

ZARFLARIN CÜMLEDEKİ GÖREVİ Zarflar, cümlede sadece zarf tümleci görevinde bulunur: ÖRNEKLER: Kitaplarını yukarı taşıdı. (Yer-yön zarfı) Bu gün açız yine evlatlarım, dedi peder. (Zaman zarfı) Çocuklar gülerek geldi. (Durum zarfı) Bu kitapları ne zaman okuyacaksın? (Soru zarfı)

ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "güzel" kelimesi ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır? Yaz kış yeşilliğini yitirmeyen çam korusu penceremden ne güzel görünür. Uzaklardan gelen o tatlı, o güzel sesin etkisiyle bir an durakladı. Güldüğü zaman, ışıltıyla parlayan güzel dişleri ortaya çıkıyordu. Sarışın, mavi gözlü çocuğun güzel bir yüzü vardı. İyi insanlar, o güzel atlara bindiler, çekip gittiler. 1987 ÖSS

ÇÖZÜM: "güzel" sözcüğü; A seçeneğinde "görünür" fiilinin durumunu bildirdiği için zarftır. "Nasıl görünür?" sorusuyla da zarf olduğunu görebilirsiniz. Diğer seçeneklerde ise; kendisinden sonra gelen sözcüklerle "sıfat tamlaması" kurmuştur: "... güzel ses", "... güzel dişler", "... güzel bir yüz", "... güzel atlar" Cevap; A

ÖRNEK SORU "Sabaha kadar mışıl mışıl uyumuştu." cümlesindeki "mışıl mışıl" ikilemesiyle görev yönünden özdeş olan öğe, aşağıdakilerden hangisinde vardır? Radyoda adım adım Anadolu'yu tanıtan bir program izledik. Masaya saçak saçak bir örtü örtmüşlerdi. Onlarla sesimizi hiç yükseltmeden ağır ağır konuştuk. İç cebinden deste deste paraları çıkarıp attı. Değişik renklerden demet demet güller hazırladı. 1984 ÖYS

ÇÖZÜM: "mışıl mışıl" ikilemesi, uyumanın durumunu belirleyen bir sözcüktür. "Nasıl uyudu?" sorusuyla da "mışıl mışıl" ikilemesinin cümlede "zarf tümleci" görevinde bulunduğunu görebiliriz. "Nasıl?" sorusuna C seçeneğindeki "konuştuk" yüklemi "ağır ağır" ikilemesiyle cevap verdiği için, Cevap; C

ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci, cümleye "yaklaşık olarak" anlamı katmaktadır? Çatıyı er geç onartacaktık. Yolu hemen hemen yarıladık. Akşamları ara sıra dışarı çıkıyorum. Elektrik ikide bir kesiliyor. Buradan zaman zaman geçerler. 1988 ÖYS

ÇÖZÜM: "yaklaşık olarak" sözü; “tam değil, tam olmaya yakın” anlamındadır. Seçeneklere baktığımızda, böyle bir sayısal ölçü bildirme anlamının "Yolu hemen hemen yarıladık." cümlesinde bulunduğunu görürüz: "Yolu tam yarılamadık, ama yarılamaya çok yaklaştık." Cevap; B

ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme, zarf olarak kullanılmıştır? Onun en çok dikkat çeken yönü bakışları ve özellikle iri iri gözleriydi. Yarım yamalak İngilizcesiyle düşüncelerini anlatmaya çalıştı. Filmdeki korkunç sahneleri soğuk soğuk terler dökerek izledi. Tatil haberini duyan öğrenciler güle oynaya evlerine gittiler. Konuşmacıya böyle saçma sapan sorular yöneltmesi herkesi şaşırttı. 1995 ÖYS

ÇÖZÜM: D seçeneğindeki cümleden, "Öğrenciler evlerine nasıl gittiler?" sorusuna alınan "güle oynaya" ikilemesi cümlenin zarf tümlecidir. Cevap; D

KONU TESTİ (ZARFLAR)

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili 1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi faklı bir türdedir? Pikniğe sizinle gitmek istiyoruz. Bütün parasını bu işe yatırdı. Söyleyecek sözü olan insanlardandı. Yarına kadar bitireceği ödevleri vardı. Adını iş dünyasında şimdiden duyuruyor.

2. "açık" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin 2. "açık" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir türde kullanılmıştır? Böyle söylemekle bize açık kapı bırakmıyorsun. Gazetenin yazdığı açık mektubu okumuş muydun? Otelimizde akşamları açık büfe vardır. Ne demek istediğini bize açık söyle! Açık havada biraz dolaşmaya ne dersin?

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yer- yön zarfı kullanılmıştır? Çocuklar birazdan aşağı inerler. Yukarıya çıktıktan iki dakika sonra sesler kesildi. Buradan aşağıyı görmek zor oluyor. İleride polis kontrolü var. İki adım öne çıkıp kendini gösterdi.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf yoktur? Kitapların dünyasına yaptığımız yolculuk ilginçti. Bu şiir kitabının yeni baskısı yakında piyasaya çıkacak. Böyle konuşmaya devam edersen belki sana inanır. Okuyucu beklentilerini her zaman eserde arar. Yaz mevsimi beklenenden erken geldi.

5. "böyle" sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin 5. "böyle" sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir türde kullanılmıştır? Onunla böyle konuşmamalıydın. Bir çocuğun yaramazlığı böyle olamaz. Yemek yerken böyle davranmamalıydın. Onu şimdiye dek böyle mutlu görmedim. Beni böyle havalar mahvetti.

6. Cümlelerde geçen soru sözcüklerinden hangisi 6. Cümlelerde geçen soru sözcüklerinden hangisi tür bakımından ötekilerden farklıdır? Bu işte kimin parmağı vardı? Bu durumda neler yapılabilir? Yeni elbisemi nasıl buldunuz? Sınav stresinin öğrenci üzerindeki etkisi nedir? Bu sanatçılardan hangisini tanıyorsunuz?

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman bildiren sözcük ad olarak kullanılmıştır? Çayımızı yemekten sonra içelim. Onunla yarın görüşelim. Kına gecesinde kavga çıkarmışlar. Araba yola aniden çıktı. Eskiden bize güzel yemekler yapardın.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer-yön 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer-yön bildiren sözcük zarf görevindedir? Biletleri ilerideki gişeden alabilirsiniz. Kitaplarınızı sınıfa bıraktıktan sonra dışarı çıkınız. Otobüsteki yolcular aşağıya indi. Kardeşim iki sokak ötede oturuyor. Dilekçenizin altına adınızı yazınız.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zarfla sağlanmıştır? Bize bugün ne pişireceksin? Siz kaçıncı katta oturuyorsunuz? Çocuğa ne bağırıp duruyorsun? Hâlâ o kitabı bitiremedin mi? Onun söylediklerine kim inanır?

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklemi 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklemi durum yönünden belirten bir söz vardır? Zaman, geçerken kendisine bağlı olan her şeyi de sürükler. Gerçek sanatçı, yapıtlarının arkasında insanı arar. Yemek bitinceye kadar konuştu. Eve dönünce çocuklar etrafını sardılar. En sıradan fıkraları bile ustalıkla anlatıyor.

11. “akşam” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad olarak kullanılmıştır? Akşam okuduğum kitapta unutamayacağım bir söz vardı. Akşam çayını bizim evde içelim. Çocukları gezmeye akşam götürebilirsin. Sizinle yarın akşam görüşebilecek miyiz? Planınızı akşam hazırlarsınız.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük tür bakımından diğerlerinden farklıdır? Ona ilk kez bu bahçede rastlamıştım. Bugünkü olayları kimseye anlatmadı. Otelin en güzel odasını onlar tutmuştu. Çalışanların hepsinin adı ezberindedir. Onun bu yönünü herkes çok beğenmişti.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklemi durum yönünden belirten bir sözcük vardır? Sokaktan geçenlere sevinçle bakıyordu. Beklemekten vazgeçmek üzereyken arabanın sesi duyuldu. Okuyacak bir şeyleri olup olmadığını sordum. Gençler, yeni çıkan kitapları daha iyi biliyor. Günlük tutmaya çocukken başlamış.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf vardır? Ziyaretçi listesinde adınızı göremedim. Onun düşüncesi sizi yanıltmasın. Yazdığı şiiri geçenlerde bize de okumuştu. Tuttuğu balıkları eve getirdi. Bu topraklar verimli değildir.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme zarf görevinde değildir? Gazetedeki makaleyi okuyunca derin derin düşündü. Çocuklar oyunlarını güzel güzel oynadılar. Merdivenleri ikişer ikişer indi. Bize karşı tavrı yavaş yavaş değişti. Adamın küçük küçük gözleri vardı.

CEVAP ANAHTARI 1-E 2-D 3-D 4-A 5-E 6-C 7-C 8-B 9-C 10-E 11-B 12-E 13-D 14-C 15-E