Merkez Bankasının Rolü Bölüm 3 Merkez Bankasının Rolü

Merkez Bankası Aktiviteleri Bankacılık sistemini denetlemek Hükümete para politikası ile ilgili danışmanlık yapmak Banknot ihracı Diğer bankalara banka gibi hizmet vermek Hükümete banka gibi hizmet vermek Hükümet için fon sağlamak Ülkenin para rezervlerini kontrol etmek ‘Son borç verme merci’ olmak Uluslararası kuruluşlar ile irtibat kurmak

Para Politikası Merkez bankası bağımsız değilse para politikası ile ilgili kararları hükümet verir, eğer bağımsız ise Merkez bankası kendisi verir. Ancak her şartta, Merkez bankası ile hükümet ekonomik politikalar üzerinde birlikte çalışırlar ve Merkez bankası istatistiksel veriler dahilinde, para politikası ve diğer ekonomik meseleler hakkında hükümete danışmanlık yapar. Merkez bankasının bağımsızlığı önemli bir konu haline gelmiştir(Hedef: istikrar mı büyüme mi?! FED için büyüme, ECB için istikrar daha önemli).

Banknotlar Banknotların ihraçları Merkez bankası kontrolünde yapılır. Madeni paraların ihraçları da zorunluluk olmamakla beraber büyük oranda Merkez bankası tarafından yapılır. Bunun yanında, nakit; bankaların nakit para tutmaları kredi yaratılmasının önünde duran bir engel olması sebebiyle önemlidir.

Bütün Bankaların Bankası Merkez bankası bütün bankaların bankası olarak görev yapar ve aynı zamanda Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi kuruluşlarda hesaplar tutar. Bütün bankalar topladıkları mevduatların belirli bir oranını faizsiz veya düşük faizli olarak Merkez bankasında, rezerv olarak tutarlar. Bu rezervler, bankaların karlılığını arttırmanın dışında esas olarak para arzının kontrolü için hizmet eden enstrümanlardır.

Hükümete Bankacılık Merkez bankası normal olarak hükümetin bankası rolünü üstlenir. Vergi ve diğer gelirleri toplar ve hükümet adına ödemeler yapar. Genellikle hükümetlere direkt olarak fon sağlamaz ancak tahvil ve bono satarak hükumetin borçlanmasına yardımcı olur.

Hükümet için Fon Sağlama Hükümetle ilgili konularda Hazine veya Maliye Bakanlığı bazen sorumluluklar alırsa da, bu görevleri genelde Merkez bankasının yürütür. Diğer bankaların ve finansal kuruluşların Merkez bankasında bulundurduğu rezervler üzerinden ödeme ve kontroller yapılır. Zamanla, kamu borcu devamlı (devletin toplam borcu) artarsa veya gerçekte hiç ödenmezse bu önemli midir? Buradaki ilk nokta, bir borcun herhangi bir kimse için ne kadar problem yaratacağı o kimsenin gelirleriyle bağlantılıdır (borcun GSMH’ya oranı, AB ülkelerindeki oranı!!). Önemli faktörlerden biri de enflasyondur (borcu eritir). Ve son olarak, kime borçlanıldığıdır (yerliye mi yabancıya mı)?

Son Borç Alma Merci Görevi Son borç alma merci rolü, Merkez bankasının sadece problemli bankaları periodik olarak kurtarması değil, dönem dönem likidite problemi yaşayan bankalara da yardım etmesidir. 2008 yılında, ABD, İngiltere ve bütün Avrupa Merkez bankaları bankacılık sistemlerini desteklemek amacıyla yaygın bir likidite destek programı uygulamışlardır.

Uluslararası Kuruluşlarla İletişim Merkez Bankaları Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (WB) ve Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) gibi kuruluşlarla da iletişim sağlar. Merkez Bankası aynı zamanda Uluslararası Ödemeler Bankası (IBS) ile de iletişime geçer ve Basel’deki görüşmelerde yer alır. G7, G10 ve G20 ile yapılan genel toplantılara katılır.

Merkez Bankasının bugünkü durumu: Enflasyon, Merkez Bankaları için önemli hedef. Ya büyüme? Kaliteli büyüme: Finansal (sürdürülebilir) sosyal ve çevreci büyüme Sorular: 1. Enflasyonu nasıl ölçeriz? 2. Hesap verebilme, şefaflık ve öngörülebirlik güncel. 3. Merkez bankasına ihtiyaç var mıdır? Borçlanmada son merci, kurtarılacağını bilen banka daha az dikkatli olurmu? ‘Too big to fail’? Adam Smith taraftardı – İskoçya – altına dayalı istikraz? AB Mkz Bankası (ECB)?