ERİTROSİTLER, GELİŞMELERİ, SAYIMI Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2007

Eritrositler Eritrositler, ileri derecede özelleşmiş, içerdikleri hemoglobine O2 bağlayarak taşıyan kırmızı renkli kan hücreleridirler.

Eritrositler erişkinlerin kemik iliğinde yapılırlar Eritrositler erişkinlerin kemik iliğinde yapılırlar. Toplam vücut ağırlığının %3-6 kadarını oluşturan kemik iliğinin yaklaşık yarısı eritrosit yapımında görev yapan eritropoietik hücrelerdir.

Eritropoietik hücreler ve dolaşımda bulunan eritrositlerin tümüne eritron adı verilir.

Kemik iliğinde meydana gelen eritroid serinin ana hücresi pronormoblasttır. Pronormoblasttın çapı 14-18 µ kadardır, çekirdeği oldukça büyüktür ince kromatin yapısına sahip ve kırmızı-mor renktedir, sitoplazma koyu bazofilik boyanır ve çekirdeğin etrafını darca saran bir band gibidir.

Pronormoblasttan oluşan bazofilik normoblast (bazofilik eritroblast), daha küçük çaplıdır (10-15 µ), kromatin yapısı kabalaşmaya başlamıştır, çekirdekçik yoktur.

Bazofilik normoblasttan oluşan polikromatik normoblast, 8-14 µ çapındadır. Hücrede hemoglobin yapımı başlamıştır. Buna bağlı olarak sitoplazmanın rengi mavi-griden pembe-gri tonlara değişir. Çekirdek küçülmüştür, kromatin yapısı kaba ve kümelidir.

Polikromatik normoblasttan oluşan ortokromatik normoblast, 7-10 µ çapındadır, rengi pembeleşmiştir. Sitoplazma oranı artmıştır. Çekirdek homojen koyu mavi kromatin kitlesi halinde görülür.

Ortokromatik normoblasttan oluşan retikülosit, genellikle olgun eritrositten daha büyüktür, pembe-gri renge boyanır, çekirdeği yoktur. Ancak retikülosit boyaları ile hücre içinde ince bazofilik boyanan RNA artıklarına rastlanır.

Son olarak retikülositten oluşan normosit (eritrosit), ortalama 6,5-7,5 µ çapındadır, sitoplazması pembe renktedir, çekirdeği yoktur, yuvarlak bikonkav bir hücredir. Boyandığında çökük olan orta kısmı çevreye göre daha açık renktedir ki bu, merkezi solukluk olarak ifade edilir.

Kana geçen retikülositler olgun eritrositlere dönüşür Kana geçen retikülositler olgun eritrositlere dönüşür. Normal kanda yalnız olgun eritrositler bulunur. Olgun eritrositlerin periferik kanda yaşama süresi 120±20 gündür.

Eritrosit sayımı Eritrosit sayımı, bir milimetreküp periferik kandaki eritrositlerin sayısının bulunmasıdır. Anemi durumlarında aneminin tipinin tayin edilmesi ve eritrosit indekslerinin hesaplanmasında yararlıdır. Günümüzde kan sayım cihazları ile eritrosit sayımı yapılmaktadır.

Manuel olarak eritrosit sayımı için ışık mikroskobu, sayma kamarası (Thoma lamı veya Bright-Line lamı), eritrosit pipeti, dilüe edici çözelti (Hayem çözeltisi: 2,5 g sodyum sülfat, 0,5 g sodyum klorür, 0.25 g cıva klorür, distile su ile 100 ml’ye tamamlanarak çözülür; üç hafta dayanır) gerekir.

Manuel olarak eritrosit sayımı: -Venöz kan veya parmak ucundan alınan kan eritrosit pipetinin 0,5 işaretine kadar çekilir. Pipetin dışındaki kan temizlenir. -Pipetin 101 işaretine kadar Hayem çözeltisi çekilir. -Pipet, baş parmak ve işaret parmağı arasına alınarak yarım dakika kadar sallanır. Bu sırada pipetin haznesindeki boncuk serbestçe hareket etmelidir.

-Sayma kamarasının lameli üzerine kapatılır. -Kan örneği bulunan pipetin ucundan ilk damlalar atılır. Bundan sonra sayma kamarasının sayma odacıklarına dikkatle fazla dökülmemesine dikkat ederek kan doldurulur. -Birkaç dakika beklenerek kanın sayma kamarasında dağılımı sağlanır.

-Küçük büyültme ile ortadaki kare mikroskop altına getirilir ve büyük büyültme ile içlerinde 16’şar küçük kare bulunan 5 karedeki eritrositler sayılır. Karenin içindeki, sol ve üst kenardaki eritrositler sayıma dahil edilir. Bright-Line Thoma

-80 küçük karedeki hacim 0. 02 mm3 tür -80 küçük karedeki hacim 0.02 mm3 tür. Bir mm3 için sayı 50 ile ve sonra kan 200 defa dilüe edildiğinden 200 ile de çarpılır. 1 mm3 kandaki eritrosit sayısı = Sayılan eritrosit sayısıx50x200 1 mm3 kandaki eritrosit sayısı = Sayılan eritrosit sayısıx10000 Eritrosit sayısı, çeşitli tip anemilerde azalır; polisitemi, konjenital kalp hastalıklarında ve yüksek yerlerde yaşayanlarda artar.