DUYGULARIMIZLA ANLAŞMAK; İLETİŞİMDE FARKINDALIK Yrd. Doç.Dr. Müjde Ker-Dincer

Sizin için hayatta ne önemli? İş yaşamınızda “1” numaraya yükselmek Özel hayatınızda mutlu ve huzurlu deneyimler yaşamak Her ortamda sayılan kriterler çerçevesinde başarılı olmak

Eğer yanıtınız “her ortamda başarı” ise; Doğru yerdesiniz!

Peki bu hedef doğrultusunda en büyük yardımcınız ne olacak? Tabii ki her ortamda sergilediğiniz iletişim becerileriniz...

Çünkü İletişim Becerileriniz Doğru ve etkili kullanılan iletişim becerilerinin gücü hayatınızın her alanına yansır ve sizin için dünyayı “tatlı” bir yere çevirir, üstüne üstlük herkes de vardır ve isteyen herkes becerisini geliştirebilir.

Ayrıca Neden İletişim? Biz insanlar ancak başka insanlarla olan bağlantılarımız içinde yaşayabilir ve gelişebiliriz. Ve biz bu bağlantılarımız içinde BİZ OLURUZ… Var olmak, iletişim içinde olmak demektir.

İLETİŞİM İki ya da daha çok insan arasında anlaşmaya, düşünce ve duygu değiş tokuşuna, paylaşmaya, karşılıklı konuşmaya ve ayrı ayrı ya da birlikte davranmaya dayalı bir ilişkidir.

Neden İletişimde Farkındalık ?

Neden İletişimde Farkındalık ? IQ test sonuçları ve kişilerin kariyerlerindeki başarılar karşılaştırıldığında IQ (Entellektüel Zeka) EQ (Duygusal Zeka) ??? ???

Neden İletişimde Farkındalık ??? IQ test sonuçları ve kişilerin kariyerlerindeki başarılar karşılaştırıldığında IQ (Entellektüel Zeka) EQ (Duygusal Zeka) ??? % 4 - % 25

Neden İletişimde Farkındalık ??? IQ test sonuçları ve kişilerin kariyerlerindeki başarılar karşılaştırıldığında ; IQ (Entellektüel Zeka) EQ (Duygusal Zeka) % 75 - % 96 % 4 - % 25

Sizi hayatta ne başarılı kılar? Entelektüel zekanız (IQ) mı? Yoksa Duygusal zekanız (EQ) mı?

Bu sorunun yanıtı her ikisi de olacak çünkü hayatta başarı ve mutluluk için her ikisine de ihtiyaç  var. Ancak güçlü bir gözlem anlayışı, sezgilerin güçlü oluşu ve karşısındaki insanları hissedebilme yanı sıra, kendini hissettirebilme yeteneği ve doğru davranış kalıpları “duygusal zekası yüksek” yani “duygusal zeki” kişilere ait temel özellikler olarak tanımlanıyor.

EQ+IQ= Bireysel Başarı Önemli olan EQ ve IQ arasında  uygun dengenin sağlanabilmesi ve IQ-EQ'nun sinerji yaratmasıdır. Biri diğerinin yerine asla düşünülemez. Her biri insanlarda farklı oranda vardır.

DUYGUSAL ZEKANIN KISA TARİHÇESİ Platon “"Öğrenmenin temelinde duygusallık hakimdir" Howard Gardner 1980’lede Çoklu Zeka kavramını ortaya koyuyor. Robert Sternberg Wayne Leon Payne (akademik çevrelerde ilk EQ kavramını kullanan kişi) Peter Salovey ve John Mayer (akademik alanda araştırmalar yapıyorlar) Daniel Goleman'ın "Duygusal Zeka" 1995.

DUYGUSAL ZEKA TANIMI Dr. Reuven Bar-On; “bir kişinin çevresel baskılarla ve isteklerle başa çıkmak için başarılı olma yetisinde; duygusal, kişisel ve sosyal yeteneklerin bütünü.” Peter Salovey ve John Mayer; “Bir kişinin kendi ya da başkalarının hislerini ve duygularını yansıtabilme, onları ayırt edebilme ve kişinin düşüncesi ve eyleminde bu bilginin kullanılması.” Daniel Goleman; “kişinin kendi duygularını anlaması, başlarının duygularına empati beslemesi, duygularını yaşamı zenginleştirecek biçimde düzenleyebilmesi yetisi.”

Sonuç olarak EQ’nun “hayatımız”daki tanımı: Gerek iş yaşamında gerekse özel yaşamda başarılı ve mutlu olmak, insanların duygusal zeka becerilerine bağlı ve duygusal zeka ile insanların ortak duyguları, iletişim becerileri, insanlık anlayışları, incelik, zerafet, kibarlık, nezaket vs. gibi yetenekleri tanımlanmakta. Ve sahip olduğumuz duygusal zeka düzeyimiz, kendimizle ve başkalarıyla olan ilişkilerimizi doğrudan etkilemekte, bir başka deyişle duygusal zeka; bir kişinin duygularım eğitebilmesi ve duygusal manada kazanımlarını, kendini en iyi biçimde yönlendirebilecek ve başarıya götürebilecek zeka gelişimi olarak da yorumlanabilir.

Duygusal zeka için gereken yetkinlikler nelerdir? Kendini Tanıma (Öz-bilinç) Kendini Yönetmek Motivasyon Empati (Duygudaşlık) Sosyal Beceriler (Sosyal Yetkinlik) İletişim Becerisi

Kendini Tanıma (Öz-bilinç) Kişinin kendi duygularını, ihtiyaçlarını, hedeflerini tanıması, tercihlerini yapabilmesi ve sahip olduğu şahsi gücünün ve kaynaklarının farkında olması anlamına gelir. Kendini tanımakla insanlar belirli pozisyonlarda nasıl hareket edeceklerini, neye ihtiyaç duyduklarını veya kendilerinde ne gibi değişiklik yapmaları gerektiğini fark ederler.

Kendini Yönetmek Kişinin sahip olduğu duygu ve düşüncelerini kontrol ederek yönlendirmesi olarak tanımlanabilir. Bu beceri ile duygularımızın esiri olmaktan kurtulup onları yönlendirebiliriz. Örneğin: bir olay bizi çok kızdırdığında, kendi kendimizi sakinleştirerek, yanlış bir karar vermekten veya yanlış bir davranışta bulunmaktan kaçınırız.

Motivasyon İnsanın kendini motive edebilmesi, daima başarma isteğine ve heyecanına sahip olması demektir. Bu yetenek özellikle zorlukların çıkmasında veya işlerin istenilenin dışında gelişmesi durumlarında çok faydalı olur. Kendini motive edebilen insan, zorluklar karşısında yılmadan kendinde devam etme gücünü bulur daha metanetli olurlar.

Empati (Duygudaşlık) Kişinin başka insanların duygularını, ihtiyaçlarını, kaygılarını anlayabilmesi, kendini onların yerine koyabilmesi demektir. Söz konusu olan onlar  gibi düşünebilip, davranabilmek , onları oldukları gibi kabullenebilmek ve hal ve hareketlerine saygı göstermektir. Kısaca iletişim içinde olunan kişilerin kalbini dinleyebilmektir.

Sosyal Beceriler (Sosyal Yetkinlik) İnsanların başkalarıyla ilişki kurabilmesi ve bu ilişkilerin uzun süre geçerliliğini koruyabilmesi becerilerini kapsar. İnsanlar arası iyi ilişkilerin yanı sıra bir takım oluşturabilme, takım ruhunu sağlayabilme ve bu takımı yönetme becerisini gösterme de bu yetkinlik ile olur.

İletişim Becerisi Duygusal zeka için, iyi iletişim kurabilme becerisi, vazgeçilmez unsurlarındandır. Bu iki türlü açıklanabilir. Birincisi insanın kendisini açık ve net olarak ifade edebilme becerisi, diğer taraftan da başkalarını dikkatli dinleme ve ne söylediklerini tam ve doğru olarak anlayabilme becerisidir

İletişim Becerileriniz Sözel Becerileriniz (Konuşma ve dinleme) Yazım Becerileriniz (Okuma ve Yazma) Sözsüz İletişim Becerileriniz (Kelimelerin dışında kalan her şey!!!)

Sözsüz İletişim Duyguları, düşünceleri ifade etmede başvurulan, konuşulan ve yazılan kelimelerin dışında kalan tüm vücut hareketlerini, susma, sesin tonu gibi özellikleri, seçilen aksesuarları ve bunların model ve renklerini, mekan kullanımını, kişiler arasında tutulan mesafeyi, zaman kullanımını, fiziksel özellikler ile ilgili tüm uygulamaları içeren bir iletişim türüdür.

SÖZSÜZ İLETİŞİM KANALLARI Kinezik (beden dili) Paralinguistik (vocal unsurlar) Proksemi (kişiler arasındaki mesafe, mekan kullanımı) Haptik (dokunma) Kroksemi (zaman kullanımı) Estetik (müzik, renk ve kokuların kullanımı) Fiziksel görünüş (vücut şekli ve boyutu, koku...) Genel görünüş (kıyafetler, makyaj, aksesuarlar)

Sözsüz İletişim Yaşantımızda Neden Önemlidir? Görsel simgeler kullanılır. Sözel ve sözsüz iletişim arasında dörtlü bir ilişki vardır. Sözsüz iletişimin tarihi eskidir, hatta genlerimizdedir. Duyguların dili sözsüzdür. Sözsüz yalan söylemek zordur (hatta imkansızdır). AMAN DİKKAT! Tek tek yorumlamayınız.

GÖRSEL SİMGELER KULLANILIR. Sözsüz iletişim beden dilinden, renklere uzanan geniş bir yelpaze olduğu için her noktaya dikkat etmek gerekir. Bu konunun uzmanı bir roman kahramanı da olsa Sherlock Holmes’tur. (Çünkü gerçek yaşamda ne kadar tecrübe edinirseniz edinin konuya ilişkin öğrenilecek bir şeyler vardır)

Sözsüz iletişim ve sözel iletişim arasında: Yerine geçme Vurgulama Destekleme Çatışma ilişkisi vardır.

Tarihi Eskidir! Hatta bazı hareketlerimiz genetiktir. (Örneğin oturma yerimizi seçmemiz, kol kenetlememiz ya da uyuma biçimimiz)

Duyguların dili sözsüzdür! Fikirlerin dili sözel, duyguların dili “kalpten” dir. En azından kalpten olduğunda inandırıcıdır.

Yalan konusunda dikkat etmek gerekir Tanıdığımız insanlar karşısında sözsüz olarak yalan söylemek zor hatta imkansızdır! (Bakınız: Eller, ten rengi, burun ama özellikle de gözler)

Aman Dikkat!!! Çok çok önemlidir çünkü günümüz dünyası “görsel” bir dünya... Ancak karakter etiği= kişilik etiği ve bu hiç unutulmamalı!!! Tek tek incelemeye kalkarsanız yanılırsınız. Özellikle beden dili evrensel değildir. Gezerken dikkat edilmelidir. Ne kadar öğrenirseniz öğrenin öğrenilecek bir şeyler daima vardır, çünkü herkes ayrı bir “kitap”tır.

Şimdi herkes bir “kitap”ise haydi okuyalım İletişim Tarzları Kırmızı (Hükmedici, Güçlü kolerik, aslan) Sarı (Hareketli, Popüler optimist, susamuru) Mavi (Düşünceli, Melankolik, golden retriver)  Beyaz (Destekleyici, Barışçıl soğukkanlı, porsuk) 

Kırmızılar Liderler Dinamik ve aktifler Değişime ihtiyaç duyarlar Kararlıdırlar Ellerinden her iş gelir İyi organize olurlar Üretim konusunda ısrar ederler Mantıklı Hırslıdırlar İnsanları zorlarlar Denetimin ellerinde olmasını isterler Cesaret kırıcıdırlar Her ortamda baskın olmak isterler Gergin ve tavizsizdirler Hep haklıdırlar Kötü dinleyicilerdir. Yrd. Doç. Dr. Müjde Ker-Dincer

Maviler Derin ve düşüncelidirler Arka planda kalmak Dahi özelliklidirler Yetenekli ve yaratıcı Dürüst ve vicdan sahibi Fedakar ve idealist Programlı Ekonomik Sorunları gören Duygusal yönü güçlü Arka planda kalmak İçedönük ve karamsar Çabuk kırılırlar Kinci ve şüpheci Mükemmeliyetçi Kendini haklı görme isteği Çabuk sinirlenme “Öğreten adam” psikozu Yrd. Doç. Dr. Müjde Ker-Dincer

Beyazlar Tutarlı hayat anlayışı İyi dinleyici (ÇOK) Sessiz ama esprili karakter Her durumun insanı olma Yöneticilik yeteneği Düzenlilik ve zor şartlarda çalışabilme Mantıklı olma Fazlasıyla edilgen Tembelliğe eğilimli Tartışmalardan kaçınır Kesin tavır koymaktan çekinir Az enerji sahibi Değişime karşıdırlar Ürkek ve üşengeç İş konusunda çekingen Yrd. Doç. Dr. Müjde Ker-Dincer

Sarılar Canayakın kişilik Takipçi değillerdir. Konuşkan, öykücü, teatral yetenekleri olan Renkleri iyi hatırlama Neşeli ve çoşkulu Değişken ruh hali Açıkgöz ve masum Enerjik ve istekli Kolay iletişim kurabilen Duygusal yönü baskın Takipçi değillerdir. Hatasız olduklarını düşünürler Çok konuşma ve abartma Hafızaları gelişmemiştir Vefasız ve ihmalci arkadaşlardır Toy ve düzensizdirler Kötü dinleyici Yrd. Doç. Dr. Müjde Ker-Dincer

Bunu da öğrendikten sonra DZ kavramına geri dönersek…

Duygusal Zekilerin Genel Özellikleri Çalışmaya istekli olmak İyimserlik Değişime istek duymak Kendini yönlendirebilmek Hoşgörülü olmak Alçakgönüllü olmak Olumsuz duygularla başa çıkma Stresle başa çıkma Kararlılık Kendi beden dilini kontrol edebilmek, başkalarının beden diline duyarlı olmak Empati göstermek Uzlaşmaya dayalı sinerjik ilişki kurmak İnsanlarla olumlu ilişkiler içinde olmak Başkalarını hesaba katmak Yüksek duygusal enerji

Duygusal zekanın kendini tanıma boyutu Kendi duyguları ve diğer insanlar üzerindeki etkileri hakkında doğru ve açık konuşur, Öfkeli anlarında bile taşkınlık yapmaz, Kendi zayıf yanlarını bilir bunlarla gerektiğinde dalga bile geçer. Performansının sınırlarının farkındadır. Eleştirilerden çekinmez, yapıcı eleştirileri öğrenmek ister. Kendilerine güveniler Çalışma yaşamlarında risk alabilirler. Güçlü taraflarıyla belirginleşirler.

Kendini Kontrol Edebilmek Kişinin kendini kontrol edebilmesi, kişinin kendisiyle iç sohbeti gibidir ve kişiyi duygularına esir olmaktan alı koyar. Normal olarak herkes kötü bir ruh halinde olabilir ve duygusal dürtülerle karşılaşabilir ancak, bazı insanlar bunları kontrol altına almayı ve elverişli bir şekle dönüştürmeyi başarabilirler. Kendini kontrol edebilme yeteneğine sahip olan kişiler, dürüst ve belirsizlikler karşısında sakin olurlar. Mantıklı ve kontrollü yöneticiler, güven ve adalet ortamı sağlarlar. Böyle bir ortamda, politika ve iç mücadeleler azalır, verimlilik ise artar. Sonuç olarak kendini kontrol edebilme, değişim ve belirsizlik altında rahat davranabilme ve dürüstlük olarak anlaşılmalıdır.

Başarı için motivasyon Duygusal zekası yüksek kişiler "başarı" ile özdeşleşirler. Eğer bir insan dış faktörler yerine başarıya dayalı bir motivasyon içinde ise bunun ilk işareti, kurumuna ve işine bağlılığıdır. Bu tür insanlar yaratıcı fırsatlar ararlar, öğrenmeyi severler ve daha iyi yapmak için sonsuz enerjiye sahiptirler. Başarı ile motive olan kişiler, sürekli olarak performans çıtalarını yükseltmekte ve yüksek skorlara ulaşmaktan mutluluk duymaktadırlar. Çalıştıkları işyerini farklılaştırır ve çalışan herkesi motive ederler. İşlerini sevdiklerinden dolayı çalıştıkları işyerine sadık olurlar. Kendine güvenleri yüksektir. Son derece rekabetçi olurlar. Sonuçlar negatif olsa da iyimserliğini koruyabilmesidir. Yüksek düzeyde motivasyon için bir diğer gösterge de örgüte bağlılıktır.

Empati Sahibi Olmak Karar verirken, başkalarının duygularını da göz önüne almak olarak tanımlanıyor.Duygusal zekayı oluşturan olgulardan belki de en önemlisidir. Özellikle lider konumundaki kişi, karar verirken doğal olarak birçok konuyu irdeleyecek. Ancak, karardan etkilenecek olan diğer kişilerin duygularını ve düşüncelerini de göz önüne almazsa, o kişiler verilecek kararı sahiplenmezler. Duyguların ve endişelerin tartışılması, firmanın işlerine açıklık getirir. Gizli ajandalar ortadan kalkar. Takım oyunu oynanır. Çalışanlar, kendilerini daha huzurlu hissederler ve firmadan ayrılmayı düşünmezler. Farklı düşünen insanlar, firmada barınabilirler. Bu sayede yeni ekonomide en çok ihtiyaç duyulan yaratıcılık gelişir. Empati sahibi olan liderler, müşteri odaklı olurlar. Değişik kültürlere meraklı ve saygılıdırlar.

Sosyal Beceriler İnsanları, kendi istediği yöne yönlendirmek için arkadaşlık kurmak ve sosyalleşmek olarak tanımlanıyor. Sosyal olan liderler, anlamlı hiçbir şeyin tek başına gerçekleşemeyeceğini bilirler. Çok değişik türden insanlardan oluşan bir çevreleri vardır. Zamanı geldiğinde, toplumun her katmanından gelen insanlara ihtiyaç duyacaklarını bilirler. Diğer dört duygusal zeka olgusuna sahiptirler. Zaten bu sayede geniş bir çevre edinmişlerdir. Liderlik yaptıkları takımlar, en zor işlerin bile üstesinden gelirler. Geniş çevrelerinin yanı sıra, yüksek seviyede ikna etme kabiliyetine sahiptirler.

Cinsiyetler arasında EQ farkı var mıdır? Erkekler Salt yüksek IQ’lu erkek; geniş entelektüel ilgi ve yetenek,hırslı, üretken , istikrarlı , kendine sorunları dert etmeyen , eleştirici , tepeden bakan , titiz , duygularına gem vuran , cinsellik ve duygusallık konusunda tutuk, kendisini açmayan, mesafeli,kayıtsız ve soğuk bir görünüm. EQ yüksek erkekler : sosyal açıdan dengeli, dışa dönük , neşeli, korkaklığa veya derin düşünmeye yatkınlıkları yoktur, insanlara ve davalara bağlanma, sorumluluk alma, etik bir görüşe sahiptirler, başkalarına karşı sevecen ve ilgilidirler. Kendileri ve yaşadıkları sosyal dünyayla barışıktırlar.

Cinsiyetler arasında EQ farkı var mıdır? Kadınlar Salt yüksek IQ’lu kadınlar : Kendilerinden beklenen entelektüel güvene sahiptir. Düşüncelerini akıcı biçimde ifade edebilir , geniş bir entelektüel ve estetik ilgi alanına sahiptirler. Öte yandan bu tip kadınlar aynı zamanda kendi kendilerini tahlil edebilen , kaygıya , derin düşünmeye , suçluluk duymaya yatkın , ayrıca öfkelerini açıkça belli etmekten kaçınan kişilerdir. Salt duygusal zekası yüksek kadınlar : salt IQ’su yüksek kadınların aksine kendini ortaya koyabilen , duygularını doğrudan dile getiren , kendi kendine olumlu bakan , hayata bir anlam bulan insanlardır. Ayrıca , duygusal zekası yüksek erkekler gibi kadınlarda dışa dönük , neşeli, duygularını uygun biçimde ifade edebilen insanlardır. Sosyal tavırları , yeni insanlara kolayca ulaşmalarını sağlar.

Duygusal Zeka Geliştirilebilir Mi? Öneri 1: Kendinizi tanıyın. Öneri 2: Duygularınızı ve onları kontrol etmeyi öğrenin. Öneri 3: Kendinizi, kişisel özelliklerinizi başkalarına açık tutunuz. Öneri 4 : İletişim kurma becerinizi geliştiriniz Öneri 5: Problem çözücü olun Öneri 6 : Eleştiriye açık olun Öneri 7: İnsanlar ile İlgilenin

SONSÖZ “Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol” MEVLANA

İletişim Adresleri Yrd. Doç.Dr. Müjde Ker-Dincer Ege Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (EGESEM), AKM, Konak, İzmir 4835364 kedim7@yahoo.com