YAZI TÜRLERİ

*Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır. ROMAN YAZI TÜRÜ İnsanların yaşadıkları ya da yaşayabilecekleri olayları, yere, zamana ve şahsa bağlayarak anlatan eserlere roman denir. *Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır. *Ana olay etrafında olaycıklar vardır. *Şahıs kadrosu geniştir.Karakter çözümlemeleri yapılır. *Zaman olarak geri dönüşler olur. Romanlar çeşitli türlere ayrılır; - Tarihi Roman: Konusunu tarihten alır. - Töre Romanı: Toplumun yaşayış tarzını, geleneklerini, adetlerini işleyen romandır. - Psikolojik Roman: Ruh çözümlemelerinin yapıldığı romanlardır. - Egzotik Roman: Uzak ve yabancı ülkelerin doğa ve insanlarını anlatan romandır. - Tezli Roman: Bir görüş veya düşünceyi savunan romandır. - Polisiye Roman: Dedektif hikayelerini anlatan romandır.

*Tek bir olay vardır.Olaycıklar yoktur. HİKAYE YAZI TÜRÜ HİKAYE      Olmuş ya da olması mümkün olan olayları anlatan  kısa sanat eserleridir. *Tek bir olay vardır.Olaycıklar yoktur. *Şahıs kadrosu romana göre dardır. *Kişiler çoğu zaman hayatlarının belli bir anı içinde anlatılır. *İki tür hikaye görülür; a)Olay Hikayesi: Maupassant tarzı da denir. Olay esastır.Bizdeki temsilcisi, Ömer Seyfettindir. b)Durum Hikayesi: Çehov tarzı da denir. Olaydan çok insanın belli bir zaman dilimindeki durumu anlatılır.Bizdeki temsilcisi, Sait Faik Abasıyanıktır

DENEME YAZI TÜRÜ   Bir gerçeği açıklamak, bir konuda görüş ve düşünceler  öne sürmek ya da bir tezi savunmak, desteklemek için yazılan yazılara makale denir. *Anlatım yalın ve yoğundur, nesnel bir nitelik taşır. *Öne sürülen düşünce ve tez kanıtlanır. *Söz oyunlarına baş vurulmaz, süslü anlatımdan uzak durulur. *Her konuda makale yazılabilir. *Gazete ve dergilerde yayımlanır.

DENEME YAZI TÜRÜ Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, kesin kurallara varmadan, kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya zorlamadan anlattığı yazı türüdür. *Yazar, kendisiyle konuşuyormuş gibi bir hava sezdirir. *Samimi bir dil kullanılır. *Yazar, öne sürdüğü görüşleri ispatlamak zorunda değildir. *Yazarın kesin bir sonuca varma zorunluluğu yoktur. *Nurullah Ataç "Deneme, ben ülkesidir" der. *Yazar anlatımda ve konu seçiminde özgürdür. *Türün ünlüleri, Ahmet Haşim, Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Ahmet Hamdi Tanpınar, Selahattin Eyyüboğlu.

FIKRAYAZI TÜRÜ    Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, kanıtlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır. *Gazete yazısıdır. *Yazar düşüncelerini kanıtlama yoluna gitmez. *Dil tabiidir.Günlük deyimlere, yer yer nükteli sözlere yer verilir. *Okuyucuyla sohbet ediyormuş gibi bir hava sezdirilir. *Türün ünlüleri, Ahmet Rasim, Falih Rıfkı, Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Peyami Safa.

*Herkesi ilgilendiren konular seçilir. SOHBET YAZI TÜRÜ Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılara sohbet denir.. *Herkesi ilgilendiren konular seçilir. *Cümleler çoğu zaman konuşmadaki gibi devriktir. *Yazar, sorulu-cevaplı  cümlelerle konuşuyormuş hissi verir. *İçtenlik, samimilik,doğallık sohbetin özelliklerindendir. *Türün ünlüleri, Ahmet Rasim, Şevket Rado, Atilla İlhan.

ELEŞTİRİ YAZI TÜRÜ Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılara sohbet denir.. *Herkesi ilgilendiren konular seçilir. *Cümleler çoğu zaman konuşmadaki gibi devriktir. *Yazar, sorulu-cevaplı  cümlelerle konuşuyormuş hissi verir. *İçtenlik, samimilik,doğallık sohbetin özelliklerindendir. *Türün ünlüleri, Ahmet Rasim, Şevket Rado, Atilla İlhan.

GÜNLÜK(GÜNCE)YAZI TÜRÜ      Yaşanan olayların, izlenimlerin, tarih atılarak, günü gününe yazılması ile oluşan türe günlük denir. *Kısa yazılardır. *Olayı yaşayan kişi tarafından yazılır. *Yazarın hayatından izler taşır. *İçten ve sevecendir. *Ruzname de denir. *Türün ünlüleri, Oktay Akbal, Suut Kemal Yetkin, Seyit Kemal Karaalioğlu

HATIRA YAZI TÜRÜ HATIRA (ANI)      Bir yazarın kendisini yaşadığı ya da tanık olduğu olayları, sanat değeri taşıyan bir üslupla anlattığı yazılardır. *Geçmişteki olay üzerine yazılır. *Yazar, olayları kendi bakış açısından anlatır. *Anılar, yaşandığı dönem hakkında bilgi verir. *Anılarda, yazarın kişisel bakışı söz konusudur. *Türün ünlüleri, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Rasim, Halit Ziya, Hüseyin Cahit, Falih Rıfkı.  

OTOBİYOGRAFİ-BİYOGRAFİYAZITÜRLERİ      Ünlü kişilerin hayatını anlatan yazı türüdür. *Kişiyi tüm yönleriyle tanıtır. *Açık, sade bir dil kullanılır. *Divan edebiyatında şairleri anlatan bu eserlere, "Tezkire" denirdi. *Türün ünlüleri; Mithat Cemal Kuntay, Şevket Süreyya Aydemir.   OTOBİYOGRAFİ      Bir kimsenin kendi yaşam olaylarını anlattığı eserlerdir. *Çoğu zaman bunlarda, sanatçı kendisiyle beraber aile büyüklerinden, çevreden, aile içi durumlardan da söz eder.

GEZİ YAZI TÜRÜ Gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazılardır. *Gezi yazısında yazar daima, gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, yanlış bilgiler vermemelidir. *Yazar gördüklerini, okuyucusunun daha iyi algılaması için, karşılaştırma yapar.Okur sanki o yerleri sanatçıyla gezer gibi olur.

SORULAR SORULAR SORULAR

1) Gazetelerin ya da dergilerin belli sütunlarında gündelik konuları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan yazlılardır. Bu türde, yazar ele aldığı konuyu kanıtlamak zorunda değildir; okuyucu da yazarın görüşlerine inanıp inanmamakta serbesttir. Yukarıdaki parçada bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Deneme      B) Fıkra           C) Makale       D) Eleştiri          

CEVAP B’DİR

2) I. Günlük olaylarla ilgili yazılardır. II. Yazar inandığı düşünceleri ispatlamak zorunda değildir. III. Gündelik bir dil kullanılır. IV. Geniş yorumlara ve bilimsel açıklamalara girişilmez.   Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale       B) Anı       C) Mülakat (Görüşme) D) Fıkra

CEVAP D’DİR

3) Bu yazılarda amaç okuyucunun bilgisini değil, yaşantısını zenginleştirmektir. Bu tür eserlerde de öğretici öğeler az da olsa vardır; ancak bunları sanatsal bir tat almak amacıyla okumak gerekir. Bu tür yazılarda düş gücü ve imgeleme önemli yer tutar.  Bu tür yazılar “yaratıcı yazılar”dır.     Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yaratıcı yazılar grubuna girmez? A) Tiyatro        B) Masal          C) Makale       D) Hikaye       

CEVAP C’DİR

4) I. Okurları bilgilendirmeyi ve ona bazı gerçekleri öğretmeyi amaçlar. II. Uzman kişilerce yazılır. III. Yazının merkezi doğrudan doğruya yazarın kendisidir. IV. Kesin sonuçlara varmaz. V. Güncel konularda veya güncellikle ilgisi olmayan bilimsel konularda yazılabilir.   Yukarıdaki verilen özelliklerden hangisi veya hangileri “makalenin” özelliklerinden değildir? A) Yalnız III          B) I-II-IV          C) IV-V D) III-IV                      

Cevap D

5) I. Bugün, diğerlerinden daha farklı bir gün benim için. II. Pencerem bir tuvalin çerçevesi gibi, ve bana bu tablo şimdi sonbaharı anlatıyor. III. Bana böyle davranmış olması aramıza bir soğukluk girdiğinin göstergesi gibi. IV.Aradan yıllar geçmiş olmasına karşın o üç sözcük aynı ses tonuyla çınlıyor kulaklarımda.   Yukarıda verilen tümcelerden hangisi bir “günlük”ten alınmış olamaz?   A) I                 B) II                C) III               D) IV                

Cevap D

6) Özgür kişi, köle olmayan, tutsak olmayan kişidir. Kimsenin kölesi, kimsenin tutsağı değildir. Kendi kendisinin, duygularının, tutkularının, çıkarının da kölesi, tutsağı değildir. “Böyle işime geldiğinden böyle düşünüyorum, böyle söylüyorum.” diyen kimseyi gerçekten özgür sayabilir miyiz? Özgür kişinin düşünceleriyle duyguları, tutkuları, çıkarı arasında ille bir çarpışma, bir karşıtlık olması gerektir, demiyorum; uzlaştıkları zorla değil, kendileriyle uzlaştıkları da olur.  Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Anı      B) Deneme      C) Röportaj     D) Gezi      

Cevap B

7) Yedi yaşımda bile yoktum. Arabaya binmekten, evden uzaklaşıp değişik yerler görmekten inanılmaz ölçüde hoşnut olurdum. Bir gün motora bindirdi babam beni, eski model bir motora. Yine uzaklaştık evden, değişik değişik yerler gezdik. Ama bir yer vardı, bir köprü, bir tren köprüsü. Bu köprünün altından geçerken sımsıkı sarıldım babama, bu anı hiç unutmayacağım dedim içimden, öyle de oldu, ne zaman bir köprünün altından geçsem bu anı hatırlarım. Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Günlük                    B) Deneme      C)Anı              D) Gezi             

CEVAP C’DİR

8) II. * Gazeteciliğin önemli bir dalıdır, soru-cevap yoluyla hazırlanır.      * Bir sorunu, olayı, gerçeği araştırma ve inceleme yoluyla anlatan yazılardır.   Yukarıda verilen bilgiler sırasıyla hangi iki edebi türün özelliğini yansıtırlar? A) Anı-Deneme                       B) Biyografi-röportaj               C) Gezi-eleştiri                         D) Makale-otobiyografi                      

Cevap B

9) ………. Burası bir köyden çok şehirleşmeye başlamış bir kasabaya benziyordu. Etrafta bir tek eski veya topraktan ev görünmüyordu. Otlamaya çıkarılacak hayvanlar için özel bir yol yapılmış ve diğer yolların hemen hepsi asfaltla döşenmişti. Ama bir evin içine girecek olsanız bir yemek sofrası dahi göremezsiniz. Yemekler yerde yenir burada. İnsanlar ütü nedir bilmez. Geze geze de bitiremezsiniz asfalt yollarını! Yukarıda verilen parça hangi edebi türe örnektir? A) Deneme      B) Makale       C) Gezi                        D) Anı           

  Cevap C

10) I. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. II. Derin karakter tahlilleri yoktur.    III. Romana göre daha kısa bir türdür. IV. Hikayede kişi kadrosu geniştir.  Yukarıda hikaye (öykü) hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I          B) II                C) III          D)IV              

Cevap D

11) Gazetelerin ya da dergilerin belli sütunlarında gün 11) Gazetelerin ya da dergilerin belli sütunlarında gün****k konuları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan yazlılardır. Bu türde, yazar ele aldığı konuyu kanıtlamak zorunda değildir; okuyucu da yazarın görüşlerine inanıp inanmamakta serbesttir. Yukarıdaki parçada bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Deneme B) Fıkra C) Makale D) Eleştiri E) Röportaj

Cevap B

12) I. Günlük olaylarla ilgili yazılardır. II 12) I. Günlük olaylarla ilgili yazılardır. II. Yazar inandığı düşünceleri ispatlamak zorunda değildir. III. Gün****k bir dil kullanılır. IV. Geniş yorumlara ve bilimsel açıklamalara girişilmez. Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale B) Anı C) Biyografi d) Fıkra

Cevap d

13) “Yazarın nesnel olması, kişisel görüşlerini yazıya karıştırmaması makalenin en önemli özelliğidir.” I) Tanzimat dönemi edebiyatı Türk edebiyatının batıya açıldığı dönemdir. II) Türk şiiri gerek biçim gerek içerik bakımından değişime uğramıştır. III) Bu dönem, dünyada Fransız edebiyatının geçerli olduğu bir dönemdir. IV) Bizim yazar ve şairlerimiz bence taklitçilikten öteye geçememişlerdir. V) Türk yazar ve şairleri de Fransız edebiyatından etkilenmişlerdir. Verilen bilgiden yola çıkarak yukarıdaki makale parçasından kaç numaralı cümle çıkarılmalıdır? A) V B) IV C) III D) II

Cevap B

14) Toplum yaşamında birtakım olaylarla birbirine bağlanmış olan çeşitli insanların başlarından geçen maceraları bütün ayrıntılarıyla anlatan edebi eserdir. Olmuş ya da olabilir olayları yer, zaman ve kişilere bağlı olarak anlatır. Olaylar ana bir olay etrafında gelişir ve olay örgüsü geniştir. Kahramanları çoktur. Yukarıda bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikaye B) Masal C) Roman D) Fabl

Cevap C

15) I. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. II 15) I. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. II. Derin karakter tahlilleri yoktur. III. Romana göre daha kısa bir türdür. IV. Hikayede kişi kadrosu geniştir. Yukarıda hikaye (öykü) hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV

Cevap D

16) Bir yazarın seçtiği herhangi bir konu üzerindeki görüş ve düşüncelerini dile getirdiği yazılardır. Yazar kesin bir sonuca varmak zorunda değildir. Bilgi verme amacını taşımaz. İnsanı düşünmeye, yorum yapmaya sevk eder. Yazar samimi bir üslup kullanır. Yukarıda bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Fıkra B) Deneme C) eleştiri D) Makale

Cevap B

17) I. Makale II. Fıkra III. Deneme IV 17) I. Makale II. Fıkra III. Deneme IV. Günce (Günlük) Yukarıdakilerden hangisi fikir (düşünce) yazısı değildir? A) I B) II C) III D) IV

Cevap D

18) I. Olaylar, bir ana olay etrafında gelişir. II 18) I. Olaylar, bir ana olay etrafında gelişir. II. Kişi kadrosu geniştir. III. Kişiler ve olaylar ayrıntılarıyla ele alınır. IV. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. V. Olaylar geniş bir zamana yayılarak anlatılır. Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikaye B) Deneme C) Roman D) Masal E) Fabl

Cevap C

19) I. Biyografi II. Anı III. Günlük IV. Masal V 19) I. Biyografi II. Anı III. Günlük IV. Masal V. Otobiyografi Yukarıdaki edebi türlerden hangisi gerçek yaşamdan kaynaklanan yazı türlerine girmez? A) V B) IV C) III D) II E) I

Cevap B

10) I. Olağanüstü olayları kendine özgü bir dille anlatan bir türdür 10) I. Olağanüstü olayları kendine özgü bir dille anlatan bir türdür. II. Yer ve zaman belli değildir. III. Kahramanlar olağanüstü kişiler veya varlıklardır. IV. Genellikle bir tekerleme ile başlar. Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikaye B) Fabl C) Roman D) Masal E) Günlük Cevap D

Cevap E

11) Bu yazılarda amaç okuyucunun bilgisini değil, yaşantısını zenginleştirmektir. Bu tür eserlerde de öğretici öğeler az da olsa vardır; ancak bunları sanatsal bir tat almak amacıyla okumak gerekir. Bu tür yazılarda düş gücü ve imgeleme önemli yer tutar. Bu tür yazılar “yaratıcı yazılar”dır. Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yaratıcı yazılar grubuna girmez? A) Tiyatro B) Masal C) Makale D) Hikaye E) Roman

Cevap C

12) I. Okurları bilgilendirmeyi ve ona bazı gerçekleri öğretmeyi amaçlar. II. Uzman kişilerce yazılır. III. Yazının merkezi doğrudan doğruya yazarın kendisidir. IV. Kesin sonuçlara varmaz. V. Güncel konularda veya güncellikle ilgisi olmayan bilimsel konularda yazılabilir. Yukarıdaki verilen özelliklerden hangisi veya hangileri “makalenin” özelliklerinden değildir? A) Yalnız III B) I-II-IV C) IV-V D) III-IV

Cevap D

13) I. Bugün, diğerlerinden daha farklı bir gün benim için. II 13) I. Bugün, diğerlerinden daha farklı bir gün benim için. II. Pencerem bir tuvalin çerçevesi gibi, ve bana bu tablo şimdi sonbaharı anlatıyor. III. Bana böyle davranmış olması aramıza bir soğukluk girdiğinin göstergesi gibi. IV.Aradan yıllar geçmiş olmasına karşın o üç sözcük aynı ses tonuyla çınlıyor kulaklarımda. Yukarıda verilen tümcelerden hangisi bir “günlük”ten alınmış olamaz? A) I B) II C) III D) IV

Cevap d

14) Divan edebiyatı dendiği zaman akla öncelikle süslü, kafiyeli ve vezinli şiirler gelir. Bu dönemin düz yazısı (nesir) da süslüdür. Dilinin günlük yaşamdan kopuk oluşu okuyucusunun az olmasına neden olmuştur. Bu edebiyat ürünlerinin sözcük dağarcığı sınırlıdır. Belirli hayal kalıplarının dışına genellikle çıkılamamıştır. Bu şiirlerin çoğu belirli mazmunlar etrafında döner, değişik bir konudan hemen hemen hiç söz edilmez. Bu nedenledir ki bu edebiyatı günümüzde de yaşatma çabası boşunadır. Bu şairin şiirlerinde görülen öğeleri bir amaç olarak değerlendirmiyorum. Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Fıkra B) Deneme C) Eleştiri D) Biyografi E) Anı

Cevap C

15) Özgür kişi, köle olmayan, tutsak olmayan kişidir 15) Özgür kişi, köle olmayan, tutsak olmayan kişidir. Kimsenin kölesi, kimsenin tutsağı değildir. Kendi kendisinin, duygularının, tutkularının, çıkarının da kölesi, tutsağı değildir. “Böyle işime geldiğinden böyle düşünüyorum, böyle söylüyorum.” diyen kimseyi gerçekten özgür sayabilir miyiz? Özgür kişinin düşünceleriyle duyguları, tutkuları, çıkarı arasında ille bir çarpışma, bir karşıtlık olması gerektir, demiyorum; uzlaştıkları zorla değil, kendileriyle uzlaştıkları da olur. Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Anı B) Deneme C) Röportaj D) Gezi

Cevap B

17) Deneme; yazarın herhangi bir konu üzerine, kesin sonuçlara varmadan kişisel görüş ve düşüncelerini anlattığı yazılardır. İnsanı ve toplumu ilgilendiren her şey denemenin konusu olabilir. I. Kesinlik ve bilimsellik önemli öğelerdir. II. Gazeteciliğin önemli bir dalıdır. III. Yazar, doğruluğuna inandığı fikirleri, görüşleri okuyucuya kabul ettirme çabasındadır. IV. Tarih, coğrafya, toplumbilim, hukuk ve folklor için yardımcı kaynak niteliğindedir. V. Belgelere, kanıtlara dayanan bir yazı türü değildir. Yukarıdakilerden hangisi denemenin özelliklerinden biridir? A) I B) II C) III D) IV E)V

Cevap E

18) I. Kişilerin hayatını anlatan yazılardır 18) I. *Kişilerin hayatını anlatan yazılardır. * İnsanlığa katkıları ve yaşayışlarıyla ilgi çeken kişilerin yaşam öykülerini kaynaklara, belgelere dayanarak sergilerler. II. * Gazeteciliğin önemli bir dalıdır, soru-cevap yoluyla hazırlanır. * Bir sorunu, olayı, gerçeği araştırma ve inceleme yoluyla anlatan yazılardır. Yukarıda verilen bilgiler sırasıyla hangi iki edebi türün özelliğini yansıtırlar? A) Anı-Deneme B) Biyografi-röportaj C) Gezi-eleştiri D) Makale-otobiyografi

Cevap B

19 ………. Burası bir köyden çok şehirleşmeye başlamış bir kasabaya benziyordu. Etrafta bir tek eski veya topraktan ev görünmüyordu. Otlamaya çıkarılacak hayvanlar için özel bir yol yapılmış ve diğer yolların hemen hepsi asfaltla döşenmişti. Ama bir evin içine girecek olsanız bir yemek sofrası dahi göremezsiniz. Yemekler yerde yenir burada. İnsanlar ütü nedir bilmez. Geze geze de bitiremezsiniz asfalt yollarını! Yukarıda verilen parça hangi edebi türe örnektir? A) Deneme B) Makale C) Gezi D) Anı

Cevap C

20) I. Olmuş ya da olabilecek olaylar anlatılır. II 20) I. Olmuş ya da olabilecek olaylar anlatılır. II. Yaratıcı yazılardır. III. Olay, zaman ve mekan; öğelerinden bazılarıdır. IV. Kişiler, geniş bir zaman çerçevesinde ve karakterlerinin hemen tüm özellikleri üzerinde durularak işlenir. V. Olaylar oldukça geniş yer tutar. Yukarıda verilen özelliklerin hangisi ya da hangileri roman ve öykünün ortak özellikleri arasında yer almaz? A)Yalnız IV B) II ve IV C) Yalnız V D) II-IV-V E) IV ve V