AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ KASIM/2010

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ 5510 sayılı Kanunla getirilen aylık bağlama sistemi 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu durumda; - 2008/Ekim (hariç) öncesi tahsis talebinde bulunan sigortalıların aylıkları bu tarihten önce yürürlükte bulunan gösterge ve 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme veya sigortalılık başlangıç tarihi 2000 yılından sonra olanlar için sadece 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme, - Sigortalılığı 2008/Ekim (dahil) ve bundan sonraki bir tarihte başlayanların aylıkları 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni sisteme, - Sigortalılığı 2008/Ekim (hariç) öncesi başlayıp, 2008/Ekim (dahil) sonrası tahsis talebinde bulunanların aylıkları eski ve yeni sistemin birleşiminden oluşan karma sisteme, göre bağlanır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ 5510 Sayılı Kanunla Getirilen Yeni Sistem Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa Kanuna göre sigortalı olup, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışan veya prim ödeyen sigortalıların; -Yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, sigortalılık süresi içinde en fazla sigortalılığının geçtiği, hizmetlerin eşitliği halinde ise, son tabi oldukları, -Malullük ve ölüm sigortalarına ilişkin aylıklar ise en son tabi oldukları, sigortalılık hali esas alınarak sonuçlandırılır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Güncelleme Katsayısının Hesaplanması En son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının % 100’ü Sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının % 30’u toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değer, Örnek 1: TÜFE %4, GH % 5 4 +(5 X% 30) 4 + 1,5 = % 5,5 0,055 + 1 = 1.055 Örnek 2: TÜFE %10, GH %6 10 +(6 x % 30) 10 + 1,8 = % 11,8 0,118 + 1 = 1.118

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ 5510 sayılı Kanunla getirilen sisteme göre aylık hesabı AYLIK = ORTALAMA AYLIK KAZANÇ (OAK) X AYLIK BAĞLAMA ORANI (ABO) Formülüne göre hesaplanır. Ortalama aylık kazanç; sigortalıların kuruma bildirilen prime esas kazançlarına, Aylık bağlama oranı; prim ödeme gün sayısına, Göre belirlenir.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ ORTALAMA AYLIK KAZANÇ (OAK) HESABI NASIL YAPILIR? 5510 sayılı Kanun ile getirilen sisteme göre, güncelleme katsayısına göre güncellenen tüm sigortalılık süresindeki yıllık prime esas kazançlar toplamının, toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle elde edilen ortalama günlük kazancın 30 katı, aylıkların hesabına esas ortalama aylık kazancı oluşturmaktadır. Yeni sistem, 2008/Ekim (dahil) ve bundan sonraki hizmetlere uygulanacaktır. - 5510 sayılı Kanuna tabi prime esas kazançlar, Kanunun 82 nci maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısına göre tespit olunan prime esas kazanç alt sınırının altında, üst sınırının da üstünde olmayacaktır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ - Tahsis talep veya ölüm yılı ile bundan bir önceki yıl hariç olmak üzere, her takvim yılına ait prime esas kazanç, kazancın ait olduğu takvim yılından sonra tahsis talep veya ölüm tarihine kadar geçen her takvim yılında, her yılın güncelleme katsayısı ile artırılarak güncellenecektir. - Tahsis talep veya ölüm yılı ile bundan bir önceki takvim yılı kazancı da dahil edilerek, güncellenen kazançların toplamı alınacaktır. - Kazançlar toplamı, sigortalılık süresindeki (karma aylık hesaplama yönteminde 2008/Ekim (dahil) sonraki) toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek, ortalama günlük kazanç (OGK) bulunacaktır. (OGK = Güncellenen Kazançlar Toplamı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı)

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Örnek: Sigortalı özel sektörde çalışmakta iken 31/7/2015 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. 2010 yılı prime esas kazançları hangi yılların güncelleme katsayısı ile güncellenir? 2010- kendisi güncel 2011- 2012- 2013- 2014- 2015- Talep yılı güncelleme katsayısı dikkate alınmaz. 2010 yılı 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarının güncelleme katsayısı ile talep tarihine taşınır. Yukarıdaki örnekte 2014 ve 2015 yıllarına ait prime esas kazançlar güncellenmeden dikkate alınır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ AYLIK BAĞLAMA ORANLARI NASIL HESAPLANIR? YAŞLILIK AYLIKLARI İÇİN: Genel Koşullara Göre 1- Aylık bağlama oranı, sigortalının malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanacaktır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacaktır. Örnek: Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 5000 günü olup toplam 7300 prim ödeme gün sayısı olan sigortalının ABO 3’ü; 7300/360 = 20,28 x % 2 = % 40,56 olup, artık günler aylık bağlama oranının tespitinde dikkate alınacaktır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ 2- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oranı esas alınacaktır. Ancak, bu hesaplama şekli 30/04/2008 (dahil) öncesi sigortalı olanlar için uygulanacaktır. Örnek 1: Sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 2100 günü olup, tahsis talep tarihinde toplam 5800 prim gün sayısı bulunmaktadır. Bu sigortalının ABO 3’ü; 3600-2100 = 1500 1500/360 = 4,16 x %3 = %12,48 5800-1500= 4300/360=11,94 x %2 =23,88 ABO 3 = 12,48+ 23,88= %36,36’dır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Özel Koşullara Göre 1- 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 4(a) sigortalıları için 7200, 4(b) sigortalıları için 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 7200 veya 9000 prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60’a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre 4(a) sigortalıları için % 40’ı, 4(b) sigortalıları için % 50’yi geçmemek üzere tespit edilen orandır. Prim ödeme gün sayısı 7200 veya 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenecektir.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Örnek 1: İlk defa 4 (a) kapsamında çalışan ve çalışmaya başladığı tarihte malul olan ve çalışma gücü kaybı oranı %70 olarak tespit edilen sigortalının tahsis talep tarihinde prim ödeme gün sayısı 3700’dür. Sigortalının prim gün sayısı 7200 günden az olduğundan, ABO’ na esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kaybı oranı x 7200 / % 60 = %70 x 7200/ %60 = 8400 ABO : 8400/360 x 2 = 46,66 (5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince %40 ı geçemeyeceğinden, ABO % 40 olarak uygulanır.) Örnek 2: 4/b kapsamında çalışan ve 15/03/2009 tarihinde yaşlılık aylığı tahsis talebinde bulunan sigortalının çalışma gücü kaybı oranı %45 olup, prim ödeme gün sayısı 4800’dür. Sigortalının prim gün sayısı 9000 günden az olduğundan, ABO’na esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kaybı oranı x 9000 / % 60 : %45 x 9000 / %60 = 6750 gün ABO: 6750/360 x 2 = 37,50 ==) % 37,50

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ MALULLÜK VE ÖLÜM AYLIKLARI İÇİN: - 4(a) sigortalıları için % 40, 4(b) sigortalıları için % 50’dir. (7200 veya 9000 günden az prim ödeme gün sayısı olanlar için) 7200 veya 9000 günden fazla her tam yıl için bu oran %2 puan artırılacaktır. Aylık bağlama oranının hesabında, 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacaktır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacaktır. Ancak aylık bağlama oranı % 90'ı geçmeyecektir.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Malullük aylığı için örnekler Örnek 1: 1800 prim ödeme gün sayısı olan ve malullük aylığı talebinde bulunan 4(b) sigortalısının ABO 3 ü; 5510 sayılı Kanunla getirilen sistemde, malullük aylığı bağlama oranı prim ödeme gün sayısı 9000 güne kadar olanlar için % 50 olarak belirlendiğinden, 1800 prim ödeme gün sayısına % 50 oranında aylık bağlanacaktır. Sigortalının bakıma muhtaç olması halinde aylık bağlama oranı 10 puan artırılarak %50 + % 10 = % 60 olarak tespit edilir.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Örnek: 2: 7800 prim ödeme gün sayısı olan ve malullük aylığı talebinde bulunan 4 (a) sigortalısının ABO 3 ü; Prim ödeme gün sayısının 7200 günden fazla olması durumunda her 360 gün için bu oran %2 olarak hesaplanacağından, aylık bağlama oranı; 7800/360= 21,67 puan ==) 21,67 x % 2 = % 43,34 olarak tespit edilir. Bu hesaplamada artık gün sayısı dikkate alınır. Sigortalının bakıma muhtaç olması halinde tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılarak % 43,34 + % 10 = % 53,34 olarak tespit edilir.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ Ölüm aylığı için örnekler Örnek 1: 1000 prim ödeme gün sayısı olan ve çalışırken vefat eden 4 (a) sigortalısının ABO 3 ü; 5510 sayılı Kanunla getirilen sistemde, ölüm aylığı bağlama oranı prim ödeme gün sayısı 7200 güne kadar olanlar için % 40 olarak belirlendiğinden, 1000 prim ödeme gün sayısına % 40 oranında aylık bağlanır. Örnek: 2: 10200 prim ödeme gün sayısı olan ve çalışırken vefat eden 4 (b) sigortalısının ABO 3 ü; Prim ödeme gün sayısının 9000 günden fazla olması durumunda her 360 gün için bu oran %2 olarak hesaplanacağından, aylık bağlama oranı; 10200/360= 28,33 puan ==) 28,33 x % 2 = % 56,66 olarak tespit edilir. Bu hesaplamada artık gün sayısı dikkate alınır.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ ALT SINIR AYLIĞI UYGULAMASI Hesaplanan aylık; 1- Sigortalının çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35’inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40’ından az olamaz. (5510/55 mad.) 2- Malullük ve ölüm aylıklarında diğer bir alt sınır aylığı kontrolü; hesaplanan malullük veya ölüm aylığı tahsis talep veya ölüm yılından önceki yılın son ödeme ayında 4 (a) ve (b) kapsamındaki sigortalılar için ayrı ayrı dosya bazında ödenen en düşük yaşlılık aylığından az olamaz.

AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ HAK SAHİPLERİNE BAĞLANACAK ÖLÜM AYLIKLARINDA ALT SINIR AYLIKLARI 1 Kanunun 4 (a) ve (b) kapsamındaki sigortalıların Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen süreler için hesaplanan ve ölen sigortaların hak sahiplerine bağlanacak aylıklar; hak sahibi bir kişi ise Kanunun 55 inci maddesine göre hesaplanan alt sınır aylığının %80’inden, hak sahibi iki kişi ise % 90'ından az olamaz.