SİVAS DEVLET HASTANESİ 2010 ACİL SERVİSLERDE, ADLİ VAKALARDA HEMŞİRENİN YASAL SORUMLULUKLARI KONUŞMACI: HEMŞ. YASİN KAPLAN SİVAS DEVLET HASTANESİ 2010

İnsan gençliğinde öğrenir, yaşlandığında anlar. E.Eschenbach

Hayat merdivenlerini çıkarken insanlara iyi davranalım Hayat merdivenlerini çıkarken insanlara iyi davranalım.Çünkü inerken gene aynı insanlara rastlayacağız. Cenap Şahabettin

KONULAR 1) Acil Bakım Hemşiresinin Yetkileri, 2) Acil Bakım Hemşiresinin Sorumlulukları, 3) Acil Bakım Hemşiresinin Yasal Zorunlulukları,

Acil Bakım Hemşiresi; Teşhis konmamış ve acil girişime gereksinimi olan her yaştaki hasta/yaralı bireye gerekli hemşirelik bakımının uygulayıcısıdır. Acil bakım, hemen uygulanmadığında bireyin yaşamı ya da hayati fonksiyonları tehlikeye girer.

1) ACİL BAKIM HEMŞİRESİNİN YETKİLERİ Tüm uygulama ve girişimleri etik kurallara uyarak yapma Acil birimde güvenli çevre oluşturulmasını sağlar. Aseptik tekniklere uyar ve uyulmasını sağlar. Hasta haklarını dikkate alır, hastanın mahremiyetini korur.

Acil ilaçların güvenle saklanmasını sağlar. Acil malzemelerin kullanıma hazır durumda bulunmasını sağlar. Acil malzeme dışındaki araç gerecin kullanımdan önce temiz ve fonksiyonel olmasını sağlar. Sorumlu hemşirenin verdiği görevleri yerine getirir. Hizmet içi eğitim programlarına katılır.

ACİL SERVİSLERDE HEMŞİRENİN SORUMLULUĞU, 4 ANA BAŞLIK HALİNDE İNCELENEBİLİR. Mesleki Sorumluluk; İdari Sorumluluk ; Cezai Sorumluluğu; Hukuki (Tazminat) Sorumluluğu.

2) ACİL BAKIM HEMŞİRESİNİN SORUMLULUKLARI Aynı anda acil birimde bulunan olgular arasında öncelikleri belirleme, Hekimin olmadığı durumlarda yaşam kurtarıcı girişimlerde bulunma, Hasta/yaralıya hemşirelik süreci ve  standartlar doğrultusunda acil    bakım hizmeti verme, Eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerine önem verme,

Aileye hastanın genel durumu, yapılan uygulamalar hakkında bilgi verme, Yapılan tüm işlevleri kayıt etme, Birimin işleyiş koşullarını iyileştirmek amacı ile klinik ve teknik olası sorunları önleme, Yönetim, kurumun diğer birimleri ve diğer kuruluşlar ile iletişimi sağlama,

HEKİM / HEMŞİRE HASTASINI HANGİ KONULARDA AYDINLATMALIDIR? Önerilen tedavi yönteminin türü; Amaçlanan tedavi yönteminin hastanın sağlığı üzerindeki riskleri; Verilen ilacın kullanış şekli ve olası olumsuz etkileri; Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar; Yapılacak tıbbi yada cerrahi girişimde ne kadar deneyimli olduğu;

HEKİM / HEMŞİRE HANGİ DURUMLARI AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNDE DEĞİLDİR. * Hasta tarafından anlaşılamayacak teknik bilgileri vermek zorunda değildir * Hasta tarafından bilinen ve belirgin olan riskleri söylemek zorunda değildir. * Hastayı yanlış ya da kötü yöne sevk edecek bilgilerin verilmesinde zorunlu değildir.

3) ACİL BAKIM HEMŞİRESİNİN YASAL ZORUNLULUKLARI Son yıllarda basın - yayında giderek artan oranlarda tıbbi uygulamalar sonucu oluşan, kişisel zararlar gündeme gelmekte ve toplumun ilgisini çekmektedir. Sağlık personelinin, insan sağlığına yararlı olduğu zaman taktir edilmesine karşın , zarar verdiği anda sorumlulukla karşı karşıya kalmaktadır. Yeni TCK çalışmaları 1987 yılında başlamış, yaklaşık 18 yıl üzerinde çalışılmış ve 5237 sayılı yeni TCK 1 Haziran 2005’de yürürlüğe girdi.

KANUNUN BAĞLAYICILIĞI (M4) Hukuk devleti ilkesinin gereği olarak hemşire mesleki uygulamasından yasalar önünde sorumludur. Kişi fiilinin hukuken kabul görmez bir davranış içinde olduğunu bilmelidir. Hemşirelerin kendileri ile ilgili yasaları bilmemeleri onları sorumluluktan kurtarmamaktadır. Hata söz konusu ise bilgi düzeyi, eğitim düzeyi, çevre koşulları dikkate alınır. 5237 sayılı Türk ceza kanununun 4. maddesine göre kanunu bilmemek mazeret değildir.

ACİLE GELEN ADLİ VAKA TÜRLERİ Şüpheli intihar, kazalar ve kazalara bağlı ölüm, ateşli silah yaralanması, kesici ve delici alet yaralanması, darp, ırza tecavüz Zehirlenme Trafik kazaları Travmalar Şiddet ve istismar(çocuk ve yetişkin) olguları, Düşme, YASAL OLARAK BİLDİRİMİ ZORUNLU DURUMLARDIR VE CUMHURİYET SAVCILIĞI'NA İHBAR EDİLMELİDİR.

TCK’nın 97. maddesinde Koruma, Gözetim, Yardım, Bildirim yükümlülüğünün, ihlali kapsamında düzenlenen, yaşı veya hastalığı dolayısıyla kendini idare edemeyecek durumda olan ve bu nedenle koruma ve gözetim yükümlülüğü altında bulunan bir kimseyi kendi haline terk etmek hapisle cezalandırılmıştır. Sağlık personelinin, yaşı veya hastalığı dolayısıyla kendini idare edemeyecek durumda olan hastalara karşı koruma ve gözetim yükümlüğünü yerine getirirken bunları kendi halinde bırakmaması gerekmektedir.

ACİL BAKIM HEMŞİRESİNİN YASAL ZORUNLULUKLARI 1) Acil bakım hemşiresi, hastaya zarar verecek hatalı uygulamalar konusunda dikkatli olmalıdır. 2) Araçların seçimi ve kullanımında hata, uygulama sorumluluğu olan kişidedir.

3) Hemşire, Görevi gereği yapılması gereken bir hareket yapılmamışsa ve nedenleri açıklanmamışsa ya da dikkatsizce, beceriksizce yapılmışsa kasıt unsuru bulunmasa da ihmal olarak nitelendirilir. 4) İhmal, hastayı bulunduğu durumdan daha kötü hale getirmişse hemşire, mahkeme tarafından ihmalkarlıkla suçlanır ve cezai yaptırım uygulanabilir.(Yanlış bölgeye uygulanan IM enjeksiyon gibi).

ACİL BAKIM HEMŞİRESİNİN YASAL ZORUNLULUKLARI Sosyal güvenlik kurumları ne olursa olsun hastalar, acil durumlar ve doğum için hastaneye kabul edilir. Yapılan her türlü işlem doğru, tam ve anlaşılır bir şekilde, tarih ve saati belirtilerek yazılmalıdır. Kayıtlar yazılı kanıttır ve 2-4 yıl saklanmalıdır. Yapılanlar yazılmamışsa yasalar tarafından yapılmamış kabul edilir. Eksik ve düzensiz kayıt yetersiz tedavinin göstergesidir.

Acil bakım hemşiresi, yaptığı her türlü tedavi ve bakım hakkında hastalara bilgi vermeli ve yaptığı işlemleri açıklamalıdır. Hasta tedaviyi reddediyor, hiçbir şekilde ikna edilemiyorsa tedaviyi kabul etmediğine dair imzası alınmalıdır. Bazı acil yada hastanın bilincinin yerinde olmadığı yada ameliyatın genişletilmesi durumlarında hastanın rızasının alınmasının mümkün olmadığı ortamlarda , farazi(muhtemel) rıza söz konusudur.

Kişinin rızası olmaksızın gerçekleştirilen bir tıbbî müdahalenin kamu sağlığını korumayı hedeflemiş olması halinde, müdahale hukuka aykırı değildir. Bu durumda, tıbbî müdahalenin hukuka uygun sayılma nedeni, müdahalenin yapılmasında "üstün kamu yararı" bulunması ya da "kanunun verdiği bir yetki"nin kullanılmış olmasıdır.

ACİL DURUMLAR; Sağlık personeli ve hasta açısından özel bir durum doğurur. Hemşireler, sorumluluk korkusu ile gereken yardım ve girişimlerden çekinirlerse bundan hastalar zarar görebilir. Bir eylemin yapılmasının suç oluşturabileceği gibi yapılmamasının da suç unsuru olabileceği unutulmamalıdır.

Acil durumlarda Türk Ceza Kanununun 98. maddesi ve Tıbbi Deontoloji Tüzüğünün 3. maddesine göre acil durumlarda sağlık personeli, gerekli girişimleri yapmakla yükümlüdür.

TÜRK CEZA KANUNDA YENİLENEN KANUNLAR Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlal edilmesi, (m.175) Yardım ve bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, (m.98) suç olarak tanımlamıştır

suç olarak tanımlamıştır YENİ TÜRK CEZA KANUNU Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (m.133) Özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi (m.134) Kişisel verilerin kaydedilmesi (m.135) Verileri, hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme (m.136) suç olarak tanımlamıştır

YENİ TÜRK CEZA KANUNU suç olarak tanımlamıştır. Mühürde sahtecilik (m.202) Resmi belgede sahtecilik (m.204) Görevi kötüye kullanma (m.257) Göreve ilişkin sırrın açıklanması (m.258) suç olarak tanımlamıştır.

YENİ TÜRK CEZA KANUNU suç olarak tanımlamıştır Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi (m.280). Suç delillerini yok etme,gizleme veya değiştirme (m.281) suç olarak tanımlamıştır

TÜRK CEZA KANUNUNDA AĞIRLAŞTIRICI HALLER Suç unsuru fiil, beden veya ruh sağlığı bakımından bir zarara uğranmasına neden olmuşsa, *** Suçun neticesi sebebiyle ağırlaşmış haller düzenlenmiştir. (99m,102m, 103m) Hemşire, hizmeti esnasında hastanın gördüğü zararı, delilleri izlemeli kayıt etmelidir. *** Adli bir vaka olmasa dahi yazılı kaynaklar delil teşkil edeceği için kayıtlar önemlidir.

TÜRK CEZA KANUNUNDA AĞIRLAŞTIRICI HALLER Çocuk olması, Yaşlı olması, Hastalığı olması, Malullüğü, Ruhi veya fiziki güçsüzlüğü, Nedeniyle kendini korumaktan aciz bir kimseye karşı fiilin işlenmesi..... Gerek faildeki ahlaki kötülüğün çokluğu Gerek fiilin icrasındaki kolaylığı dolayısı ile bu fiilin nitelikli şeklini tanımlar. (TCK. 82m, 84m, 86m, 94m, 96m, 99m, 102m, 109m, 149m, 278m.)

HUKUKA UYGUNLUK Kamu yetkisinin kullanılması (üstün kamu yararı) (MK.m.24/ıı) Özel hukuktan doğan bir hakkın kullanılması (MK.m.24/ıı) Mağdurun rızası (MK.m.24/ıı ) Vekaletsiz iş görme (BK.m.411) Meşru savunma (BK.m.52/ı) Zaruret hali (BK.m.52/ıı) Kendi hakkını korumak için kuvvet kullanma (BK.m.52/ııı)

YENİ TCK SAĞLIK PERSONELİNİ İLGİLENDİREN ÖNEMLİ BAZI SUÇLAR İntihar, (Madde 84) Algılama yeteneğinin olmaması veya hastalıktan kaynaklanan ıstırabın etkisi ile kişide hayatına son vermeye yönelik bir eğilim ortaya çıkabilir. Bunu irade açıklaması ile ortaya koysa bile bunun hukuki geçerliliği yoktur. Bakmakla hukuki yükümlülüğü olan kişilerin ihmal davranışları da intihara yardım olarak nitelendirilir.

SUÇ DELİLLERİNİ YOK ETME, GİZLEME VEYA DEĞİŞTİRME (MADDE: 281) İşlenmiş olan bir suçla ilgili delil ve eserlerin yok edilmesi, silinmesi, değiştirilmesi , bozulması sureti ile işlenir. Fail , gerçeğin meydana çıkarılmasını engellemek amacı ile hareket etmiş olmalıdır. Kamu görevlisi tarafından görevi ile bağlantılı olarak işlenmesi ağırlaştırıcı sebeptir.

KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI; (MADDE 133) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, cezalandırılır. Yazılı fiillerden biri işlenerek elde edildiği bilinen bilgilerden yarar sağlayan veya bunları başkalarına veren veya diğer kişilerin bilgi edinmelerini temin eden kişi, cezalandırılır.

KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ; (Madde 135) Gerçek kişi ile ilgili her türlü bilgi, kişisel veri olarak kabul edilir. Hukuka uygun olarak elde edilen bilgilerin, amaçları dışında kullanılması ve herhangi bir şekilde üçüncü şahısların eline geçerek hukuka aykırı olarak yararlanılmasına sebep olunması kişilerle ilgili bilgilerin hukuka aykırı olarak kayıt edilmesi, suç olarak tanımlanmıştır

KAYITLARIN MUHAFAZA SORUMLULUĞU Sağlık personeli tıbbi hizmeti, bir sağlık kurum ve kuruluşunda veriyorsa sağlık kurumuna aittir. Mesleki ilişki sebebi ile öğrenilen bilgiler, gizli olduğundan tıbbi amaçlı olsun veya olmasın hastanın yazılı izni olmadan kullanılamaz.

HASTANIN HİZMET VERİLİRKEN ALINAN BİLGİLERİ ÖZELDİR. Toplantı ve yayınlarda veya başka sebeplerle açıklanamaz. ANCAK… Tıbbi kayıtlardaki hastanın, kimlik bilgileri hiçbir surette anlaşılmayacak şekilde bilimsel amaçlı kullanılabilir. Adli vakalarda yetkililer bilgilendirilir. Bildirimi zorunlu hastalıklar gibi sebepler sadece yetkililere bilgi verilir.

KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ; (MADDE 135) Kişilerin siyasî, felsefî veya dinî görüşlerine, ırkî kökenlerine, ahlâkî eğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikal bağlantılarına ilişkin bilgileri hukuka aykırı şekilde kişisel veri olarak kaydeden, yetkisiz kişilere veren ve yayan kimse cezalandırılır.

ZOR KULLANMA YETKİSİNE İLİŞKİN SINIRIN AŞILMASI; (Madde 256) Zor kullanma yetkisine sahip kamu görevlisinin, görevini yaptığı sırada, kişilere karşı görevinin gerektirdiği ölçünün dışında kuvvet kullanması hâlinde, kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

SAĞLIK MESLEĞİ MENSUPLARININ SUÇU BİLDİRMEMESİ; (Madde 280) Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren sağlık mesleği mensubu, cezalandırılır.

DAVA AÇILDIĞINDA VEYA ŞİKAYETLERDE DEĞERLENDİRMELER Hastane ve diğer sağlık kuruluşlarındaki kayıtlar ile konuyla ilgili düzenlenmiş; Hekim, Bilirkişi, Adli Tıp Kurumu Raporları, Grafiler, Laboratuvar Sonuçları, ESAS ALINMAKTADIR.

ÇÖZÜM İyi eğitim almış nitelikli profesyonel hemşireler, Yeterli insan gücünün sağlanması, Rol ve sorumlulukların tanımlanması, Yasal düzenlemeler, Sürekli eğitim, Bilişim teknolojilerinin kullanılması, Kayıt sistemlerinin geliştirilmesi,

ÇÖZÜM -II Fiziksel altyapı yetersizliklerinin giderilmesi, Ekip anlayışının benimsenmesi, İletişim, Kalite güvenliği – bakım standartlarının geliştirilmesi, Tedavi protokollerinin oluşturulması, Bireyin/toplumun bilinçlendirilmesi ve sorumluluk almasının sağlanması

KENDİMİZİ NASIL KORUYABİLİRİZ? Hastalara karşı saygılı olmak , Görev ve sorumluluklarımız bilmek, Verilen talimatların , kanunla çelişip çelişmediğine karar verebilmek için , İlgili yasa ve yönetmelikleri iyi bilmek, Kurumun politika ve prosedürlerini bilmek, İlaç referans kaynaklarına ulaşmak, Hastanın bakımında yararlanılabilecek kişi ve kaynakları bilmek, Kendimizi, bilgilerimizi sürekli geliştirmek, Verilen görevle ilgili yeterli olmadığımız durumda yardım almak,

KENDİMİZİ NASIL KORUYABİLİRİZ? Nitelikli kayıt tutmak. (doğru, açıklayıcı, zamanında, tutarlı, hatasız) Kayıtlarda, kurumun onayladığı formları kullanmak. Hastaya bilgi vermek ve onam almak. Hastayı tehlikeye atacak her türlü olayı rapor etmek. Sağlık personeline, görev verirken onun eğitimine ve kurumun politikalarına göre görev dağılımını yapmak.

SONUÇ Sadece yasaların varlığı hataları önlemede yeterli değildir. Beraberinde diğer önlemlerinde alınması gerekir. Aksi halde; Yanlışları yapmak ortak kültür haline gelebilir. Suçluluktan ve suça ortak olmaktan doğan gizli/sessiz ittifak devam eder.

Bu sorumluluk başlıkları ne yazık ki mesleki eğitimimiz süresince bizlere verilmemektedir. Ancak başımıza istenmeyen bir durum geldiği zaman sorumlu olduğumuz kanun–tüzük ve yönetmelikleri öğrenmeye çalışmaktayız. Yasalarda hemşirelerin, hangi eylemlerinin hukuka aykırı olduğu ve suç oluşturduğu belirlenmemiştir. Hemşirelerin, hem hukuki (tazmin) hem de cezai sorumluluklarında, özel düzenlemeler yerine, genel hukuki kurallara dayanılması yolu tercih edilmektedir.” BU DA…

ve iyi bir ekip çalışmasıyla gerçekleşir…

Dinlediğiniz İçin Teşekkürler