SAF MADDELER Kömür, pirinç, tuz, toprak ve cam kavanoz gibi maddeleri katı madde olarak sınıflandırmıştık. Süt, zeytinyağı, gaz yağı, meyve suyu gibi maddeleri ise sıvı olarak adlandırmıştık. Soluduğumuz havanın içindeki oksijenin ve mutfakta kullandığımız doğal gazın birer gaz olduğunu öğrenmiştik.

Maddeler sadece katı, sıvı ve gaz olarak mı sınıflandırılır? Bakır bir teli makasla kesiniz. Kesebildiğiniz en küçük parçaya büyüteçle baktığınızda ne görüyorsunuz? Kestiğiniz tüm parçalar bakır mı? Bakır, tek bir maddeden oluşmuştur. İçinde kendinden başka madde bulunmaz. Bu şekilde oluşan maddeler saf maddelerdir. Bakır Parçaları

Şimdi de bir beton parçasını çekiçle kırarak küçük parçalara ayıralım Şimdi de bir beton parçasını çekiçle kırarak küçük parçalara ayıralım. Betonun içindeki farklı maddeleri ayırt edebildiniz mi? Beton; çimento, kum ve çakıl gibi maddelerin suyla yoğrulması sonucu elde edilmiştir.

Beton; çimento, kum ve çakıl gibi maddelerin suyla yoğrulması sonucu elde edilmiştir. Bakır, tek bir maddeden oluşur, yani saf bir maddedir. Beton ise birden çok maddeden oluştuğu için saf madde değildir. Çünkü, saf maddelerin içinde kendinden başka madde bulunmaz. Saf maddeler tek cins madde içerir.

Karışımlar Deniz, dağ ve toprak gibi görebildiğimiz pek çok şey karışımdır. Benzin, gaz yağı, motorin gibi maddeleri elde ettiğimiz ham petrol de bir karışımdır. Karışımlar, birden çok saf maddenin bir araya gelmesiyle oluşur.

Maddeler bir araya gelerek sayısız karışım oluşturabilir Maddeler bir araya gelerek sayısız karışım oluşturabilir. Bilinen pek çok karışım türü vardır. Katılar hem kendi aralarında hem de sıvı ve gaz hâlinde bulunan maddelerle bir araya gelerek karışım oluşturabilirler. Bu durum sıvı ve gaz hâlinde bulunan maddeler için de geçerlidir.

Örnek olarak; =>Severek içtiğimiz limonata; şeker, su, limon karışımıdır. =>Ayran; yoğurt, su ve tuz ile hazırlanan bir karışımdır. =>Bir miktar gaz yağını suya ekleyerek kabı çalkalarsanız bir süre bekletildikten sonra gaz yağının suyun üstünde yüzdüğünü gözlemlersiniz. Elde edilen, gaz yağı ve su karışımıdır

Çözeltiler ve Çözünme Çay dolu bir bardağa bir kaşık toz şeker atıp karıştırırsak ne gözlemleriz? İçine şeker atılan çayın tadı niçin değişir? İçtiğiniz şekerli çay bir çözeltidir. Çay, şekeri çözmüş; şeker ise çözünmüştür.

Çözeltilerin çoğu sıvıdır, fakat katı ve gaz hâlinde bulunan çözeltiler de vardır. Çözeltilerdeki katı maddeler, çok küçük parçalar hâlinde sıvının içinde dağılır. Çözeltileri hazırlamak için genellikle su kullanılır. SU

Su ve sirke, su ve meyve şekeri, su ve süt, gazoz ve vişne suyu karıştırıldıkları zaman birer çözelti oluşturur. Bir çözelti, karışımlar gibi en az iki maddenin bir araya gelmesiyle oluşur; çünkü çözeltiler de aslında birer karışımdır.

Bazı katı maddeler suyun içinde iyi çözünür Bazı katı maddeler suyun içinde iyi çözünür. Bazıları ise suda ya az çözünür ya da hiç çözünmez. Çorbaya kattığımız tuz çorbanın içinde dağılır ve görünmez olur. Çorba hazırlarken kullandığımız su, tuzu çözmüştür. Suyun tuz için iyi bir çözücü olduğu söylenebilir. TUZLU SU

Bulaşık yıkarken kullanılan deterjanlar, su içinde çözünerek temizliğe yardımcı olur.

Tebeşir tozu suda çözünmeyen bir maddedir, su ile bulanık bir karışım oluşturur. Demek ki bazı maddeler suda çözünür; bazıları ise çözünmez. Çözünmeye sıcaklığın da etkisi vardır. Örneğin tuz sıcak suda, soğuk sudan daha kolay ve daha çok miktarda çözünür.

Bir bardak suya aromalı toz içecek ekleyip karıştırarak gözlemleyiniz Bir bardak suya aromalı toz içecek ekleyip karıştırarak gözlemleyiniz. Toz içeceğin suda çözündüğünü fark etmek şekerin suda çözündüğünü Fark etmekten daha kolaydır. Çünkü toz içecek, suyu renklendirir şeker ise renklendirmez.

Erime ve Çözünme Aynı Şeyler midir? Şeker, su içinde eridi mi, yoksa çözündü mü? deriz. Buz parçası odada beklerken erir mi, çözünür mü? Erime ve çözünme terimlerinin farklı olaylar için kullanıldığını unutmamak gerekir. Erime bir katının ısı alarak sıvı hâle geçmesidir. Çözünme en az iki maddenin birbiri içinde dağılması olayıdır.

BUNU BİLİYOR MUSUNUZ Deniz suyunun neden tuzlu olduğunu hiç düşündünüz mü? Bu kadar su nasıl tuzlu olabiliyor? Yağmur suları ve yer altı suları, toprak ve kayalardan çözdükleri tuzları denize taşır. Bu nedenle deniz suyu tuzlu olur.