Ders Kodu: EET264 Ders Adı: Bilgisayar Donanımına Giriş Ders Hocası: Dr. MUSTAFA İLKAN

CHAPTER 11 TARAYICILAR VE DİJİTAL KAMERALAR

11.1 Tarayıcılar Şekil 1 Çeşitli tarayıcılar

 Flatbed Scanners (Masaüstü Tarayıcılar): Piyasada en çok kullanılan bu tür tarayıcılar A4 boyutundaki sayfaları tarayabilirler.  Sheet-fed Scanners(Sayfanın yandan beslendiği tarayıcılar): Küçük bir yazıcı gibi görünen bu tarayıcılarda kafa sabittir ve kağıt yandan beslenerek taranır.

 Handheld scanners (Elde tutulan taşınabilir tarayıcılar): El hareketi ile bir sayfanın taranması için kullanılan bu tarayıcılar taşınabilir olmalarından dolayı kullanışlıdırlar.  Drum scanners (Matbaalarda kullanılan profosyenel tarayıcılar): Çok detaylı resimlerin taranmasında kullanılan bu tarayıcılar oldukça pahalıdırlar ve taranacak resim cam bir silindirin üstüne yerleştirilmesi ile taranır.

Tarayıcıların temel çalışma prensibi istenilen resmin ya da yazı parçasının taranarak bilgisayarda kullanılmasını sağlayacak bilgiye dönüştürmektir. Tipik bir tarayıcı aşağıdaki bileşenlerden oluşur:  Algılayıcı göz dizisi (Charge-coupled device (CCD) array )  Aynalar  Tarayıcı kafa (Scan head )  Cam tabaka  Lamba

 Lens  Kapak  Filtreler  Stepper motor  Sabitleyici bar  Kolan  Güç kaynağı  Arabirim yuvaları  Kontrol Devresi

Şekil 2 Tarayıcının içi

Şekil 3 Algılayıcı gözlerin bulunduğu kafa (CCD Array)

Şekil 4 Taranacak sayfayı aydınlatmak için kullanılan lamba

Çalışma Prensibi Taranacak olan döküman cam tabakanın üzerine konur ve kapak kapatılır. Kalın bir kitap tarancaksa kapak çıkartılabilir. Yukarıda şekil 4’de görünen bir lamba dökümanı aydınlatmak amacı ile tarama sırasında yanar. Aynalar, lens, filtre ve algılayıcı gözler tarayıcı kafayı oluştururlar ve resmin taranması sırasında yavaşça bir uçtan diğer uca kadar hareket ederler. Bu hareket bir stepper motor sayesinde yapılmaktadır.

Dökümandan yansıyan ışıklar aynalar vasıtası ile bir lense ve oradan da bir filtreden geçtikten sonra başka bir ayna vasıtası ile algılayıcı gözlerin bulunduğu kısıma iletilirler. Bir tarayıcının performansı ayrıca aşağıdakiler tarfından da belirlenir:  Çözünürlük (resolution): Taranan resmin çözünürlüğü o resimin ne kadar detaylı tarandığının bir göstergesidir.

Çözünürlük özellikle taranan resim büyütüldüğü zaman kendini gösterir. Eğer taranan resim iyi bir çözünürlüğe sahip değilse büyütüldüğü zaman kalitesi düşer ve niteliği kaybolur. Genelde 600 dpi (inç kareye düşen nokta) çözünürlüğe sahip olan normal tarayıcılar ile kaliteli resimler elde etmek mümkündür.

Şekil 5 Çözünürlüğü düşük bir resim

Şekil 6 Çözünürlüğü yüksek olan bir resim

 Bit derinliği (bit depth): Bir resim tarandığı zaman sayısal formata dönüştürülür yani resim noktalardan oluşur. Bit derinliği tarayıcının resmi tararken her noktayı (pixel) kaç bit olarak algılamasını belirler. Örneğin 1-bit olan bir tarayıcı yalnızca siyah ve beyaz olarak tarayabilir. Günümüzde modern tarayıcılar 24-bit olarak gelirler ve 16 milyon değişik renk tonunu algılayabilirler. Bu da resmin orijinaline en yakın şekilde taranmasına olanak verir.

11.2 Dijital Kameralar Şekil 7 Modern bir dijital kamera

Bilgisayarda gördüğünüz resimler dijital resim formatındadır. Herhangi bir resmin bilgisayarda görünebilmesi için o resmin ya normal bir kamera ile çekildikten sonra bir tarayıcı ile taranıp bilgisayara aktarılması ya da dijital bir kamera ile çekilip doğrudan bilgisayara aktarılması gerekmektedir.

Şekil 8 Çekilen bir resmin dijital formata dönüştürülmesi

Doğrudan dijital kamera ile resimlerin çekilerek bilgisayara bir şekilde aktarılması en uygun metoddur. Normal bir fotoğraf makinesi ile karşılaştırıldığı zaman dijital kameraların en önemli farkları herhangi bir fotoğraf filmi içermemeleri ve içlerinde bulunan bir optik algılayıcının ışığı elektronik sinyallere dönüştürmesidir. Bu da çekilen resmin doğrudan dijital formatında olması demektir.

Dijital bir kamera ile resim çekildiği zaman kısa bir süre içerisinde çekilen resim dijital formata dönüştürülmüş şekilde hazır olur. Genelde kameraların arkasındaki küçük bir LCD (Likid kristal ekran olark bilinir) ekranda çekilen resim gösterilmektedir. Dijital kameralarda tekrar şarj edilebilir piller kullanılmaktadır. Bu pillerin ne kadar süre dayandığı kamera modeline, flaş kullanılıp kullanılmadığına ve benzeri diğer parametrelere bağlıdır.

Çekilen resim eğer beğenildiyse kaydedilir. Bu kayıt kamera içerisindeki dahili bir kalıcı bellekte yapılmaktadır ve ne kadar resim kaydedilebileceği belleğin kapasitesine bağlıdır. İlk çıkan dijital kameralarda bellek kapasitesi 2 MB gibi düşük bir seviyedeydi ve 640X480 çözünürlükte 30 normal kalitede resim kaydedebiliyorlardı. Modern dijital kameralarda kullanılan değiştirilebilir bellekler sayesinde çok daha yüksek kapasitelere ulaşılmış ve çeşitli olanaklar kullanıcıya sunulmuştur.

Genelde dijital kameralarda CompactFlash ve SmartMedia olarak bilinen iki çeşit dıştan takılabilir kalıcı bellekler kullanılmaktadır ve bunların kapasitelerinde yüksek seviyelere ulaşılmıştır. Daha gelişmiş dijital kameralarda ayrıca PCMCIA standardında olan sabit disk kartlar da kullanılmakta ve bunlar çok daha yüksek kapasiteler sunmaktadırlar. Çekilip kaydedilmiş resimler bilgisayara çeşitli metodlarla aktarılırlar.

Genelde standard dijital kameralar USB yuvası vasıtası ile bir kablo sayesinde resimleri bilgisayara aktarırlar. Ancak, resimlerin bilgisayara aktarılması için çok çeşitli standardlar da mevcuttur. Örneğin bazı modellerde bulunan Video Out yuvası sayesinde çekilen resimler doğrudan bir TV’ye ya da projeksiyon cihazına aktarılabilirler.

Şekil 9 Dijital kamera özellikleri

Dijital kameralar aşağıdaki özelliklere göre değerlendirilirler:  Çözünürlük  Algılayıcı Göz teknolojisi  Kaydedici ortam  Resim sıkıştırma formatları  LCD ekran  Resim çekme penceresi

 Lens  Arabirim  Resim çekme kontrolları  Odaklama  Yakından resim çekebilme özelliği  Film kaydedebilme  Piller  Flash  Yazılım

Çözünürlük Dijital kameralarda genelde çözünürlükler bulunur: 256x x x x1200 Yüksek çözünürlük demek toplamda daha az resmin kaydedilmesi demektir. Işık Algılayıcısı Teknolojisi Piyasada iki çeşit algılayıcı teknolojisi dijital kameralarda kullanılmaktadır:  CCD algılayıcılar  CMOS algılayıcılar

Resimlerin Kaydedildiği Kalıcı Bellek Dahili Bellek SmartMedia kartlar: 4, 8, 16, 32 ve 64 megabyte (MB) kapsitede bulunurlar, ancak kapasiteler devamlı artmaktadır. CompactFlash kartlar: 128 MB’a kadar kapasitelerde bulunurlar, ancak kapasiteler devamlı artmaktır. Memory Stick: Sony kameralar tarafından kullanılan bellek çeşididir

Floppy Disk: Bazı kameralarda bilgisayarlarda kullanılan floppy diske kayıt yapmak mümkündür. 1.4MB kapasitede ve 30 adet 640x480 çözünürlükte resim kaydedilebilir. PCMCIA Sabit Disk: Gelişmiş model kameralarda kullanılırlar. CD ve DVD yazıcı: En son model kameralarda bulunan CD ya da DVD yazıcı sayesinde 650MB kapasitede CD’ye ya da 5.6GB kapasitede DVD’ye kayıt yapmak mümkündür.

Sıkıştırma Formatları Genelde kameralar JPEG sıkıştırma formatını kullanmaktadır. Bazı modellerde TIFF formatı da bulunur. LCD Çekilen resimlerin göründüğü ekranlarda bazı modellerde çeşitli opsiyonlarda mümkündür.

Lens Dijital kameralarda aşağıdaki çeşitlerde lensler bulunabilir:  Fixed-focus, fixed-zoom lenses(sabit odaklı ve sabit zoom’lu lensler)  Optical-zoom lenses with automatic focus (optik zoom ve otomatik odaklama)  Digital-zoom lenses (Dijital Zoom’lu lensler)  Replaceable lens systems (Lenslerin değişebildiği sistemler)

Arabirim Resimlerin bilgisayara akatarılabilmesi için kamera ile bilgisayar arasında aşağıdaki çeşitlerde arabirimler mümkündür: USB Bağlantısı Serial Bağlanti Floppy disk CD ya da DVD Flash Bellek Yuvaları

Macro (Yakın Çekim Özelliği) Film Çekme Bazı kameralar “MPEG” formatında kısa zamanlar için film çekebilme özelliği sunmaktadırlar. Piller Modelden modele değişen tekrar şarj edilebilir piller kullanılmaktadır. Yazılım Bilgisayara resimleri aktarmak ve çeşitli amaçlar için kameralar ile birlikte yazılımlar gelmektedir.