BASİT ORGANİK AZOT BİLEŞİKLERİ
BASİT ORGANİK AZOT BİLEŞİKLERİ Azot tüm bitki ve hayvanların yaşamaları ve nesillerinin devamı için gerekli doğal elementlerden biridir. Amino asitler, nüklek asitler. Ayrıca atmosferin % 79 u azottur. Bitkiler gaz azotu kullanmazlar. Bitkiler azot ihtiyaçlarını değişik organik ve inorganik bileşiklerden sağlarlar. nitrat iyonları (NO3−) amonyum (NH2) üre (NH2)2CO
BASİT ORGANİK AZOT BİLEŞİKLERİ Hayvanlar azot ihtiyacını bu bileşikleri topraktan almış olan bitkileri ya da bu bitkileri yiyen hayvanları yiyerek karşılar. Azot kendisi ve diğer elementlerle birleşerek çok çeşitli bileşikler meydana getirir. Bu bileşiklerden canlıyı meydana getiren yapıların içinde bulunana “Organik Azot” adı verilir.
Azot tutulumu için 3 yol vardır: Havadaki inert azotun atomlarının birbirinden ayrılması oldukça zordur ve enerji gerekir. Biyosferde azot tutulumunun başlıca yolları: Atmosferik tutulum (toplam tutulumun % 5-8) Biyolojik tutulum Endüstriyel tutulum Nitrat (NO3−), nitrit (NO2−), ya da amonyak (NH3) formundaki azot bitkiler tarafından alınarak çeşitli organik moleküllerin sentezinde kullanılır. Doğal olarak devamında diğer canlılar da azot ihtiyacını bu bitkilerden sağlarlar.
Azot döngüsü Biyosferde canlı yaşamı için gerekli azotun sağlanmasında kullanılan yollara kısaca “Azot döngüsü” adı verilir.
Yapısında azot bulunduran başlıca organik bileşikler: Aminler Amitler (Primer amitler, Sekonder amitler) İmitler ve nitriller Proteinler İzosiyanit ve türevleri Nitrozo ve nitro bileşikleri.
Aminler Amonyağın yapısında bulunan hidrojenlerden en az birinin yerine bir karbon gurubunun geçmesi ile oluşan organik bileşiklerdir. primer aminler (R-NH2 ), sekonder aminler (R2- NH) tersiyer aminler (R3-N)
Aminler “Amin” gurubundan başka fonksiyonel gurup bulunmaz ise molekül amin olarak adlandırılır. Eğer başka fonksiyonel gurup da var ise molekül adlandırılırken amino gurubu ek olarak kullanılır.
Aminler Aminler eğer bir başka fonksiyonel gurup daha taşıyorsa molekülün adlandırılmasında amin son eki yerine molekülde bağlı olduğu karbon numarası ile birlikte amino (–NH2) ön eki ile esas moleküle eklenir. H2N-CH2CH2CH2OH,3-amino-1-bütanol. (CH3)2N-CH2CH2CH2COOH 4-N,N-dimetilaminobütanoikasit.
Aminlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri: Kaynama noktaları: Primer > sekonder > tersiyer aminler Suda kolay çözünürler.
Amitler Karboksil ( -COOH) gurubunda bulunan hidroksil (-OH) gurubu yerine amino (-NH2 ) gurubunun geçmesi ile ortaya çıkan karboksilik asit türevi bir gurup bileşiktir. amit gurubu daima molekülün en ucundadır ve 1 numaralı karbon (-NH2 ) gurubunu taşıyan karbondur. Amitlerin genel formülü Cn H2n NO dür.
Amitler Amitler kendi içinde halkalı bir yapı gösterirse moleküle laktam adı verilir. Adlandırma:
Amitlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri: Amitler hidrojen bağları oluşturabildiklerinden kaynama noktaları molekül büyüklüğüne bağlı olarak artmak üzere oldukça yüksektir.
Poliamitler Poliamitler amit bağları ile bir arada tutulan ve tekrarlayan ünitelerden meydana gelmiş moleküllerdir (kondensasyon polimerizasyon). Naylon bir poliamittir. (Naylon 6,6)
Poliamitler Naylon 6 Kevlar (Çelikten 5 kez daha sağlam) (Çelik yelek, tekne, hafif halatlar vs.)
İmitler İmitler molekül yapılarında –CO–NH–CO – gurubu (AZAN) içeren ve diaçilli amonyak ya da anhidritlerin azot anologları olarak tanımlanabilen organik bileşiklerdir.
İmitler
Nitriller Nitriller yapılarında fonksiyonel gurup olarak –CN (siyano) gurubu içeren organik bileşiklerdir. sp tip hibritleşmiş karbon atomunun azota 3 bağla bağlı olduğu bu guruba (-C≡N) nitril gurubu adı da verilir. CN-1 değerlikli bir iyondur. Siyano ön eki adlandırmada sıklıkla kullanılır.
Nitriller IUPAC adlandırma sistemine göre –CN gurubunu taşıyan karbon gurubu genel kurallara göre adlandırıldıktan sonra son ek olarak nitril kelimesi eklenir. Nitrillerin adlandırılmalarında siyanit son eki de sıklıkla ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Gene aynı gurubu taşıyan bileşikler için siyano ön eki de adlandırılmada kullanılmaktadır.
Nitriller