YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Neyi Niçin Yiyoruz?

Beslenme; sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir davranıştır.  Besin öğeleri vücudun gereksinmesi düzeyinde alınamadığında YETERSİZ BESLENME oluşur. Kişilerin fiziksel ve ruhsal olarak günlük ihtiyacını karşılayacak protein , karbonhidrat , yağ , vitamin , mineral ve lifin doğru ve yeterli alınmasına yeterli ve dengeli beslenme denir.

 Dengesiz ve yetersiz beslenme şekliyle gelişen beslenme bozukluğu bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalıklara karşı savunmasızlığa sebep olur En fazla tüketilmesi gereken besin grubu 1. grup yani tahıllardır. Bundan sonra sebze ve meyveler gelir. Bu grubu, süt ve süt ürünleri ile et grubu besinler takip eder. En az tüketilmesi gerekenler yağ ve şeker grubudur.

YETERLİ ve DENGELİ BESLENME NEDİR? Büyüme, gelişme, sağlıklı ve verimli olarak uzun süre yaşamak için gerekli olan besin ögelerinin her birini yeterli miktarda almaktır. Çocuklar yetersiz ve dengesiz beslendiklerinde; büyüme ve gelişmeleri yavaşlar ya da durur, sağlıkları bozulur, yorgun ve isteksiz olurlar, okul başarıları düşer.

BESİN GRUPLARI Süt ve Süt Ürünleri Et, Yumurta ve Kuru baklagiller Taze Sebze ve Meyveler Tahıllar ve Tahıl Ürünleri

1. GRUP: SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ PROTEİN, KALSİYUM, FOSFOR, B12 İÇERİR. Süt, yoğurt, peynir, çökelek, süt ile yapılan tatlılar. ÖNEMİ * BÜYÜME VE GELİŞME * DOKULARIN ONARIMI * KEMİK GELİŞİMİ VE SAĞLIĞI * SİNİR VE KASLARIN DÜZENLİ ÇALIŞMASI * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR.

2.GRUP: ET, YUMURTA ve BAKLAGİLLER PROTEİN, DEMİR, ÇİNKO, FOSFOR, MAGNEZYUM, B6, B12, A VİTAMİNİ İÇERİR. Sığır, koyun, kümes hayvanları, balıklar, kuru baklagiller, fındık, fıstık ve ceviz. ÖNEMİ BÜYÜME VE GELİŞME HÜCRELERİN YENİLENMESİ VE DOKU ONARIMI KAN YAPIMI SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ SAĞLIĞI HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

3. GRUP TAZE SEBZE VE MEYVELER C VİTAMİNİ, KAROTEN(A VİTAMİNİ ÖNCÜSÜ), FOLİK ASİT, B2 VİTAMİN, DEMİR, MAGNEZYUM, POSA İÇERİR. Patates, karnabahar, kereviz, pırasa, patlıcan, enginar, pancar, kabak, domates, salatalık, biber, yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, havuç ve mevsim meyveleri. ÖNEMİ * BÜYÜME VE GELİŞME * HÜCRE YENİLENMESİ, DOKU ONARIMI * KAN YAPIMI * DİŞ VE DİŞETİ SAĞLIĞI * DERİ SAĞLIĞI, GÖZ SAĞLIĞI * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

4. GRUP TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ TEMEL ENERJİ KAYNAĞIDIR, B1 VİTAMİNİ VE PROTEİN İÇERİR. Ekmek ve buğday, mısır, pirinç, makarna, bulgur, börek, un, kuskus. ÖNEMİ * VÜCUDUN TEMEL ENERJİ KAYNAĞIDIR. * SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ SAĞLIĞI İÇİN GEREKLİDİR. * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR.

Beslenme piramidi 5 ana besin grubunu içerir Beslenme piramidi 5 ana besin grubunu içerir. Piramit en altta yer alan ve sıklıkla tüketilmesi gereken karbonhidratlarla başlar ve daha az tüketilmesi gereken gıdalara doğru gider. Bu besin grupları karbonhidratlar, mineraller, proteinler, yağ ve şekerdir.

Yeterli ve Dengeli Beslenen Çocuklar Sağlam ve sağlıklı bir görünüştedir. Hareketli ve esnek bir bedene, Güzel bir cilde, canlı ve parlak saçlara ve gözlere, Kuvvetli, gelişimi normal kaslara, Çalışmaya istekli kişiliğe, Yeterli boy uzunluğuna uygun vücut ağırlığına, Normal zihinsel gelişme, Sık sık hasta olmayan bir yapıya sahiptir.

Yetersiz ve Dengesiz Beslenenler ise Hareketleri ağır ve isteksiz Sağlıksız genel görünüşte (aşırı zayıf veya şişman) Pürüzlü, kuru, sağlıksız cilt yapısına, Şişman veya zayıf vücut yapısına, Sık sık baş ağrısından şikayet eden İştahsız, yorgun, isteksiz bir yapıya sahiptir.

ÖNERİLER Çocuğunuzun günde iki bardak süt içme alışkanlığı edinmesini sağlayın. Her gün çocuğun kahvaltı etmesini sağlayın. SABAH KAHVALTISI ÇOK ÖNEMLİ! Çocuk kahvaltı yapmadan okula geldiğinde okul için gereken enerjiyi sağlayamadığı için derslere karşı olan istek ve motivasyonu olmayacaktır. Çocuğun günde üç öğün yemesini sağlayın. Öğün atlamamasına dikkat edin.

Çocuğun öğün aralarında şekerli besinleri tüketmemesine dikkat edin. Çocuğunuzu fiziksel aktiviteye ve sportif aktivitelere teşvik edin.

Vücudumuzu oluşturan hücrelerin düzenli ve dengeli çalışması için besin öğelerinden yani yağlar, karbonhidratlar, proteinler, vitaminler ve minerallerden yeterli miktarda almalıyız. Vücudumuzun tüm besin maddelerine ihtiyacı vardır. Tek taraflı beslenmek yani sadece protein veya karbonhidratla beslenmek yanlıştır. Dengeli beslenerek vitaminler, mineraller ve lifler gibi önemli besin maddelerinden de almış oluruz.

BESLENME VE YEME BOZUKLUKLARI

OBEZİTE İnsan vücudunda yağ hücrelerinde depolanan doğal enerji rezervlerinin ciddî risk oluşturacak düzeyde artması ve sonuçta ölüm oranlarının kaçınılmaz olarak yükselmesi ile karakterize bir hastalıktır. Yağ dokusu rezervlerindeki bu artış kişinin biyolojik özellikleri, psikolojik yapısı ve çevresel faktörlerin henüz aydınlatılamamış kompleks ilişkisi sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Vücut ağırlığındaki fazlalığın Koroner kalp hastalıkları, Tip 2 Diyabet, İnme (beyin damarlarının tıkanması sonucunda gelişen felç), Uyku Apnesi, Osteoartrit ve Sosyal İzolasyon gibi ciddî hastalıklarla olan ilişkisi bilimsel çalışmalarla ispatlanmıştır. Obezite geleneksel yöntemler ile tedavi edilebilen basit bir fazla kilo sorunu değildir, yüksek sağlık riskleri taşıyan ciddî bir klinik hastalık ve tehlikeli bir toplumsal sağlık sorunudur.

OBEZİTEYİ HAZIRLAYICI FAKTÖRLER Ailevi alışkanlıklar Annenin hamilelikte aşırı beslenmesi Anne sütü yerine mama ile besleme Erken süt çocukluğunda aşırı şekerli besinler Hazır yiyecekler (yağlı, lif oranı düşük) Su dışındaki sıvı tüketimi (özellikle şekerli içecek) Reklamlar (tüketim zorlaması)

OBEZİTEYİ HAZIRLAYICI FAKTÖRLER Aktivite Azlığı Okul servisleri TV, bilgisayar Asansör ve yürüyen merdiven kullanımı Sınav hazırlıkları Teknolojik araçlar Yetersiz spor Oyun alanı eksikliği Durağan aktivitelerde artış

OBEZİTEYİ HAZIRLAYICI FAKTÖRLER Psikososyal Faktörler Büyük aile Parçalanmış aile Yaşlı anne Tek çocuk Aile içi geçimsizlik Ergenlik dönemi sorunları

OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR Endokrin sistem:Adet düzensizliği, İmpotans (iktidarsızlık), Hipogonadism (cinsiyet hormon seviyesindeki azalma), Diyabet. Kardiovasküler Sistem: Konjestif Kalp Yetmezliği, Kardiomegali (kalp büyümesi), Aritmi (Ritim Bozukluğu), Sağ Kalp Yetmezliği, Varis, yüksek oranda ölümcül olan Pulmoner Emboli (akciğer damarlarının kan pıhtısı nedeniyle tıkanması).

Üriner sistem:İdrar Kaçırma, Glomerülopati (böbrek süzme sistemlerinin hasarlanması), Diabete Sekonder Böbrek Yetmezliği. Gastrointestinal Sistem:Karaciğer Yağlanması, Hepatosteatoz ve Siroz, Safra Kesesi Taşları, Gastroözefageal Reflü, Barsak Kanseri. Sinir Sistemi: İnme sonucu Felç ve Ölüm, Parestezi (hissizleşme ya da duyuda azalma- artma), Kronik Başağrısı, Karpal Tünel Sendromu, Demans (bunama).

Cilt: Ciltte çizgilenme ve çatlaklar, Lenföden, Pişikler, Selülit, Katlantı yerlerinde koyulaşma. Solunum Sistemi:Dispne (nefes darlığı), Obstrüktif Uyku Apnesi, Hipoventilasyon (yetersiz havalanma), Astım, Pickwick Sendromu, Pulmoner hipertansiyon. Kas-İskelet Sistemi: Gut hastalığı, İmmobilite (hareket etmede zorlanma), Osteoartrit (eklem iltihaplaması ve ağrıları), Bel Fıtığı - Bel Ağrısı. Psikolojik Bozukluklar: Depresyon, Self (Ben) İmajı Bozukluğu, Kendine Güvensizlik, Vücut İmaj Bozukluğu, Sosyal İzolasyon ve Alay konusu olma.

ANOREKSİYA NERVOZA Özellikle genç kadınlarda görülebilen, yemek yememek, çok az uyumak, buna rağmen çok aktif olmakla beliren psikolojik bozukluk. Bu hastalık genellikle ergenlik döneminde, nadiren de erişkin çağında başlar. Çok genel olarak denebilir ki, aşırı zayıflama tutkunu her bireyde oluşabilir. Bu durum genellikle kişinin çok şişmanladığı kanısı ile mübalağalı bir şekilde rejim uygulaması ile başlar, önceleri kontrol edilebilen iştah bir süre sonra yok olur ve zayıflama normal ölçüleri aşar.

Çağın hastalığı olarak adlandırılan yeme bozukluğu sendromu olan 'Anorexia Nervosa', sadece genç kızlarda değil, artık erkeklerde de görülüyor. Tedavisi zor olan vakalarda hayati tehlike söz konusudur.

Tanı ölçütleri: Kişinin normal kilosunu kabul etmemesi Kilo almaktan ve şişmanlamaktan aşırı korku duyma Beden algısında bozukluk gözlenmesi En az 3 ay menstürasyon görmemesi

BULİMİA NERVOZA Bir tür yeme bozukluğudur. Bulimik atak sırasında normal insanlardan fazla yerler. Bu yeme işlemini genellikle yalnız kaldıklarında ve çok hızlı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışırlar.

Daha sonra yediklerinin kilo almasına neden olmaması için aşağıdakilerden birini uygular: kusma,yoğun egzersiz uygun olmayan bir şekilde laksatif, lavman, diüretik veya diğer ilaçların kullanımı,

OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANI TEŞEKKÜRLER HAZIRLAYAN OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANI AHMET TOGAY