ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Mine Afacan Fındıklı 2502080019

Literatürdeki çıkar grupları teorileri: ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Literatürdeki çıkar grupları teorileri: Geleneksel siyaset biliminden yola çıkan klasik çıkar grubu teorisi, Kaynağını Chicago iktisat okulundan ve Kamu tercihi okulu teorisinden alan çıkar grubu teorisi. Mancur Olson’un, klasik çıkar grubu teorisi değerlendirilip, özel çıkar gruplarını ve ekonomideki olumsuz etkilerini vurgulayan bu teorinin, İsveç örneği ele alınarak kritiği yapılmaktadır.

Olson’un iki savı bulunmaktadır: ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Olson’un iki savı bulunmaktadır: Siyasal karar alma sürecinde, çıkar grupları dahil tüm siyasal aktörlerin temel amacı özel menfaatlerini maksimize etmektir. Çıkar gruplarının yoğunluğu arttıkça ekonomik büyüme hızı yavaşlamaktadır.

ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Çıkar grupları,çıkar amacıyla oluşmuş veya oluşturulmuş grupları ifade eder. Bir grubun oluşabilmesi için ortak amaç ve hedefler, ortak çıkarlar gereklidir. Çıkar grupları, ortak maddi veya manevi çıkarlar etrafında bütünleşmiş ve bu çıkarlar çerçevesinde uzmanlığa dayalı olarak örgütlenmiş, ortak çıkarları doğrultusunda siyasi yönetimden talepte bulunan toplumsal gruplardır.

Kurumsal çıkar grupları : Ölçek açısından çıkar grupları: ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Çıkar grupları; Kurumsal çıkar grupları : Ölçek açısından çıkar grupları: Kitle çıkar grupları Kadro çıkar grupları Oluşum açısından çıkar grupları: Kendiliğinden oluşan çıkar grupları Bilinçli çaba ile oluşan çıkar grupları  Ortak menfaatler ve tutumlar açısından çıkar grupları: Ortak menfaatlere dayalı çıkar grupları Ortak tutumlara dayalı çıkar grupları  

Teşkilatlandırılmaları açısından çıkar grupları: ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Teşkilatlandırılmaları açısından çıkar grupları: Teşkilatlanmış, teşkilatlanmamış gruplar Amaçları yönünden çıkar grupları: Üyelerinin çıkarlarını korumayı amaçlayan gruplar (mesleki çıkar grupları) Sosyal hakları elde etmeyi ve genişletmeyi amaçlayan gruplar (işçi sendikaları) Çevrenin ve doğanın korunmasını amaçlayan çıkar grupları Entelektüel çıkar grupları (fikir dernekleri) Sınıfsal çıkarları korumayı amaçlayan çıkar grupları  

ÇIKAR GRUPLARININ ÖZELLİKLERİ ÇIKAR GRUP TEORİLERİ ÇIKAR GRUPLARININ ÖZELLİKLERİ Çıkarlar etrafında toplanmış gruplardır, Belli uzmanlığa dayalı gruplardır, Formel ve teşkilatlanmış çıkar gruplarında şekilcilik hakimdir, Siyasi karar alma üzerinde çeşitli yöntemlerle baskı kurarak kendi gruplarının çıkarları doğrultusunda karar alınmasını amaçlar.

ÇIKAR GRUPLARININ SİYASAL SÜRECİ ETKİLEME YÖNTEMLERİ ÇIKAR GRUP TEORİLERİ ÇIKAR GRUPLARININ SİYASAL SÜRECİ ETKİLEME YÖNTEMLERİ Lobicilik İkna Kamuoyunu etkileme Tehdit Kolektif rüşvet Rüşvet Sabotaj Başka partiyi destekleme Doğrudan hareket ve lokavt

ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Olson’a göre büyük gruplar oluşurken karşılıklı eşit çıkarların ortak edinimi mümkün değildir. Bunun sebebi insanların kolektif harekette rol almayacak olmalarıdır. Her bir üyenin katkısı, grubun kolektif gayretlerinin sadece ufak bir bölümünü oluşturacağından, hedef odaklı faaliyetin gerçekleşmesi beklenmeyebilir. Bir grup içinde üye sayısı arttıkça, bireylerin sonuçlara katkıları giderek azalır. Böylece bedava geçinen olurlar.

ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Toplumsal sınıf odaklı faaliyetler eğer o sınıfı oluşturan bireyler mantıklı rasyonel hareket etmezlerse hedefe ulaşamaz. Aynı zamanda grup içindeki diğer üyeler bu kişilerin katkıda bulunmamalarından rahatsızlık duymuyor ve tepki vermiyorlarsa, bu durumda büyük grup içerisinde örtülü gruplar meydana gelir. Olson’a göre, örtülü grupların varlığı klasik teoriye ters düşmektedir. Olson, ABD’de 1935’te yayınlanan Wagner Bildirgesi’nin de klasik çıkar grup teorisinin düşüncelerine uygun düşmediğini açıklamaktadır.

ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Olson, özel çıkar gruplarını pazarın çalışmasını engelleyen katı varlıklar olarak tanımlar. Temsil edilemeyen “unutulmuş grupları” etkin gruplar haline dönüştürebilmenin yollarını araştırır. Amprik çalışmalar: 2. Dünya Savaşı sonrasında, Japonya ve Almanya İngiltere’den çok daha hızlı bir ekonomik büyüme gerçekleştirmiştir.

ÇIKAR GRUP TEORİLERİ İsveç savaş öncesi, hem çok güçlü özel çıkar gruplarına sahip olmasına hem de yüksek hayat standardı olmasına rağmen savaş sonrası da önemli bir büyüme göstermiştir. Çok geniş çapta çıkar grupları ekonomiye fayda sağlamaktadır . Olson, İskandinav ülkeleri ve Avusturya’nın güçlü ekonomik kalkınmalarını ticari birlik monopolleriyle ilişkilendirmektedir. İskandinav ülkelerindeki başarının sırrı, farklı işçi piyasalarındaki arabuluculuk ikliminin varlığıdır, siyasi şartlardan kaynaklanmaktadır. Başka ülkelerde iş piyasasındaki atmosfer daha sert ve ticari birlik örgütleri de dolayısıyla daha savunmacıdır.

Amerikan işçi birliklerini iki ayrı bakış açısından değerlendirirler: ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Olson’un bulguları özel çıkar gruplarının varlığının farklı toplumsal sistemlerdeki büyümeler üzerinde farklı etkilere sahip olduğu ve İskandinavya modelinin başka ülkelere yayılma olasılığının mümkün olmadığı yönündedir. FREEMAN ve MEDOFF   Amerikan işçi birliklerini iki ayrı bakış açısından değerlendirirler: İlk bakış açısı tekelci yaklaşımdır, Karşıt görüş ise, ticari birlikler, üyeler ve onların siyasi aktivitelerinin toplumda önemli faktörler olarak temsil eden demokratik kurumlar olduğu yönündedir.

Birliklerin maaş eşitsizliğini yükselttiği iddiası yanlıştır. ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Freeman ve Medoff’un, organize olmuş ve/veya olamamış işçiler arasında ödeme farklılıkları ve bu iki tür işçi tipinin çalıştırıldığı şirketlerdeki verimlilik farklılıklarıyla ilgili bulguları: Ücretlendirme açısından bakıldığında, organize olmuş birliklerdeki maaşın sosyal etkisi mavi yakalı işçilerde beyaz yakalılara oranla daha fazladır. Birliklerin maaş eşitsizliğini yükselttiği iddiası yanlıştır. Ücretleri arttırmakla birlikte bu birlikler, yaşlı işçiler tarafından tercih edilen sağlık, emeklilik gibi yan hizmetlerin tazminat oranını arttırarak değiştirmektedirler.

Derneklerin, verimliliğin engelleyicisi olduğu görüşü büyük hatadır. ÇIKAR GRUP TEORİLERİ Dernekçilik büyük oranda işçilerin işlerini bırakma ihtimalini azaltır. Derneklerin, verimliliğin engelleyicisi olduğu görüşü büyük hatadır. Derneklerin pek çoğu oldukça demokratiktir. Ticari birlikler içindeki Amerikan özel sektör iş gücü (verimlilik)1950’lerin ortalarından beri düşüştedir. Ticari birlikler her ne kadar bazı şirketlerde karları sınırlandırmış olsala da verimliliği arttırmışlardır.