SİNDİRİM SİSTEMİ
Neler Öğreneceğiz? 1.Sindirim olayını 2.Sindirim sisteminin yapı organ ve grevlerini 3 Sindirim sistemine yardımcı organların yapı organ ve görevleri 4.Besinlerin mekanik ve kimyasal olarak sindirilmesi 5.Sindirilen besinlerin sindirim organlarında emilmesi 6.Doğru ve dengeli beslenme. 7. Sindirim sistemimizin sağlığını nasıl korumamız gerektiğini Konu sonunda öğrenmiş olacaksınız.
Canlıların eneri elde etmek , büyümek , ve hayatını devam ettirmek için kullandıkları yiyecek ve içeceklere BESİN adı verilir. Yağ Protein Karbonhidrat BESİN vitamin mineraller su Besinlerden su, mineral ve vitaminler çok küçük yapılı oldukları için sindirim organlarında parçalanmadan kana geçerler
Mekanik sindirim (Fiziksel sindirim) Sindirim Nedir? Büyük moleküllü besinlerin kana geçebilecek kadar küçük moleküllü besinlere dönüştürülmesi olayına SİNDİRİM denir. SİNDİRİM Mekanik sindirim (Fiziksel sindirim) Kimyasal sindirim Vücudumuzda sindirim olayını gerçekleştiren organlar sindirim sistemini oluşturur.
Mekanik sindirim Besinlerin ağız ve kas hareketleri yardımı ile küçük parçalara ayrılması olayına MEKANİK SİNDİRİM denir. Mekanik sindirim ağızda dişlerle ve dille , mide ve bağırsakta ise kaslarla yapılır. Unutulmaması gereken bir diğer nokta ise karaciğer tarafından salgılanan safranında fiziksel sindirimi sağladığıdır.Bu salgının kimyasal sindirim yapmadığını bilmek gerekir. Fiziksel sindirim ağızdan bağırsaklara gidildikçe azalır
Kimyasal sindirim Besinlerin sindirim sıvılarında enzim adı verilen salgılar yardımı ile küçük parçalara ayrılması işlemine KİMYASAL SİNDİRİM denir. Kimyasal sindirim ağızda başlar, bağırsaklara doğru gidildikçe artar.
1. Ağız Besinler sindirim sistemine ağız yardımı ile alınır.Burada büyük parçalar halinde alınan yiyecekler dişler tarafından öğütülür ve tükrük bezinin salgıları yardımı ile yumuşatılır. Tükrük içinde bulunan enzim karbonhidratların kimyasal sindirimini başlatır. Yani karbonhidratların kimyasal sindiriminin başladığı yer ağızdır. Dişler ve dil ise ağıza alınan besinlerin mekanik sindiriminden sorumludurlar
2. Yutak Ağız ile yemek borusun arasında bulunan yemeği yemek borusuna, havayıda soluk borusuna ileten bir bölümdür Yutakta besinlerin sindirimi olmaz. Ağızda çiğnenen besinler dil ile arka tarafa itilir ve yutma olayı gerçekleşir yutak ise yutulan besini yemek borusuna gönderir.
3. Yemek borusu Yutak ile yemek borusu arasında bulunan boru şeklinde bir yapıdır.Besinlerin yutaktan yemek borusuna taşınmasını sağlar. Yemek borusu yemeği peristaltik hareket ile mideye doğru indirir.Bu hareket çok güclüdür ters çevrilmiş bir insan peristaltik hareket sayesinde yemeği yinede mideye gönderebilir. Eğer yemek borusundaki peristaltik hareket ters olup ağza doğru olursa kusma gerçekleşir. ÖNEMLİ:yemek borusunda sindirim olmaz.
4. Mide Torba şeklinde olup sindirim sisteminin en geniş bölümüdür.Yapısında düz kaslar ve salgı bezi bulunur.Kaslar mideye gelen besinleri kasılıp gevşeyerek mekanik olarak sindirir. Midede bulunan mide asidi ve mide özsuyu ise mideye gelen besinlerin kimyasal sindirimini sağlar. Midede hem kimyasal hemde mekanik sindirim yapılır. Mide proteinlerin kimyasal sindiriminin başladığı yerdir.
4. İnce Bağırsak Mide ile kalınbağırsak arasında bulunan yaklaşık 6m uzunluğunda tüp şeklinde bir yapıdır. İnce bağırsakta protein yağ ve karbonhidratların sindirimi tamamlanır ve burada emilerek kana alınır. Karaciğerden salgılanan safra salgısı ince bağırsakta yağların FİZİKSEL sindirimini sağlar. Pankreas ise pankreas özsuyu ile ince bağırsaktaki protein yağ ve karbonhidratların sindirimini sağlar. İnce bağırsakta parçalanan besinler viluslar yardımı ile kana geçmesi olayına EMİLİM denir VİLUS:ince bağırsaktaki parmak şeklindeki çıkıntılara denir.Vilusların görevi besinlerin emilimini sağlamtır. Viluslar ince bağırsağın yüzey alanını genişletir.
4. Kalın Bağırsak İnce bağırsaktan sonra gelen yaklaşık 2m uzunluğunda boru şeklindeki bir yapıdır. Kalınbağırsakta besinleri sindirmek için enzim salgılanmaz. Mineral su ve vitaminlerin kana emildiği yer kalınbağırsaktır. Kalın bağırsakta bazı yararlı bakteriler yaşar ve bu bakteriler B ve K vitamini sentezler.
4. Anüs Besin maddelerinin sindirilmeyen ve vücudumuz tarafından kullanılmayan kısmı(dışkı) anüs yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
Karaciğer Karaciğer ince bağırsağa safra salgısı salgılar Çeşitli maddeler içeren safra yağların mekanik parçalanmasını sağlar. Karaciğerin bilinen 400 görevi vardır. Vücudun sanayisidir.
Pankreas İlginç bir bilgi ! Pankreas özsuyu salgılayarak ince bağırsağa verir. Bu sıvıda karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirilmesini sağlayan enzimler bulunur. İlginç bir bilgi ! Bir insanın su ve yemek olmadan yaşayabildiği bilinen en uzun süre 18 gündür.18 yaşında Avustralyalı bir genç tutuklanıp cezaevine konmuş ve unutulmuş. 18 gün sonra bulunduğunda ölmek üzere olduğu görülmüştür.
İnce Ağız İnce Bağırsak İnce KARBONHİDRAT İnce Bağırsak PROTEİN Mide yAĞ İnce Bağırsak İnce Bağırsak
DENGELİ BESLENME
DENGELİ BESLENME Protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, su ve minerallerin yeterli miktarda ve birlikte alınmasına DENGELİ BESLENME denir.
Sindirim Sisteminin Sağlığı için: Dengeli beslenmeye dikkat etmeliyiz. Etler iyi pişirilmeli ve fazla tuzlu ve baharatlı olmamalıdır. Bol su içilmeli, asitli, boyalı, alkollü içeceklerden ve sigaradan uzak durmalıyız. Düzenli spor yapmalıyız. Lokmalar iyice çiğnendikten sonra yutulmalı ve yavaş yemek yenmelidir.Zira mide doyduğunu geç anlar Asit ve kafeinli yiyeceklerden uzak durulmalı. Aşırı sıcak ve soğuk besinler yenmemeli.
KARBONHİDRATLAR *Canlı organizma için önemli bir yakıttır. *Canlılar enerji elde etmek için ilkönce karbonhidratları kullanırlar *Un ve unlu mamullerde bol miktarda bulunur.
YAĞLAR Salatalara neden yağ dökülür? Diğer besinlere oranla iki kat enerji bulundururlar Vücudumuzda ihtiyaç fazlası besinler yağ olarak depolanır. A, D, E, K vitaminleri yağda çözünür. Yağlar deri altında depolanarak canlıyı çarpma ve darbelere karşı korur. Ayrıca iyi bir ısı iletkeni olmadığı için vücudu soğuğa karşı korur. Ayçiçeği, fındık, zeytin, soya da bol miktarda bulunur. Yağlar vücutta enerji üretmek için ikinci sırada kullanılırlar. Salatalara neden yağ dökülür?
PROTEİNLER Hücrelerin yapısını meydana getirirler. Karbonhidrat yağlardan sonra enerji vermek için kullanılırlar. Düzenleyici olarak görev yaparlar. Et balık tavuk süt ve süt ürünerinde bol miktarda bulunur
Çakırhöyük ilköğretim okulu SU Çok iyi bir çözücüdür bu nedenle besinler su varlığında sindirilir. Kanda bulunan su besinlerin dokulara taşınmasında çok önemli bir maddedir. Vücut ısısının düzenlenmesinde görev alır. SEYDİ AHMET KILINÇ Çakırhöyük ilköğretim okulu