Veri Tabanı Yönetim Sistemleri 1 Ders 6 Çok Tablolu Sorgular Yrd. Doç. Dr. Altan MESUT Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Örneklerde kullanılan “Personel Bilgileri” Veri Tabanı PERSONEL Tablosu: PERSONEL_NO (PK) AD SOYAD GOREV MAAS BOLUM (FK-BOLUMLER) YONETICISI GIRIS_TARIHI BOLUMLER Tablosu: BOLUM_NO (PK) BOLUM_ADI BOLUM_YER

Örneklerde kullanılan “Öğrenci İşleri” Veri Tabanı OGRENCILER Tablosu: OGR_NO (PK) AD SOYAD DOGUM_TARIHI DOGUM_YERI ADRES DERSLER Tablosu: DERS_KODU (PK) DERS_ADI DERS_KREDISI HOCASI (FK-HOCALAR) NOTLAR Tablosu: OGRENCI (FK-OGRENCILER) DERS (FK-DERSLER) DERS_YILI VIZE FINAL HOCALAR Tablosu: HOCA_NO (PK) AD SOYAD UNVAN

Çok tablolu sorgular Eğer birden fazla tabloda yer alan verilerin tek bir sorgu ile görüntülenmesi istenirse FROM sonrasında ilgili tablolar araya virgül konularak yazılmalı, WHERE kısmında ise iki tablo arasında ilişki kurarken kullanılan alanların birbirine eşit olması kriteri verilmelidir. WHERE kısmında böyle bir kriter verilmez ise, iki tablonun tüm kayıtları birbiri ile eşleştirilecek (kartezyen çarpım) ve ortaya istenilenden daha çok sayıda kayıt çıkacaktır.

2 tablolu sorgulama örneği PERSONEL tablosundaki BOLUM (FK) alanı ile BOLUMLER tablosundaki BOLUM_NO (PK) alanı birbirine bağlıdır. Eğer personel bilgileri görüntülenirken personelin çalıştığı bölümün numarasını değil de adını göstermek istersek bu adı BOLUMLER tablosundan elde etmeliyiz. Bu nedenle iki tablonun ismini de FROM kısmında kullanmalıyız: SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL, BOLUMLER WHERE BOLUM = BOLUM_NO Bu satır yazılmadığında oluşan kartezyen çarpım bir sonraki slaytta gösterildi

SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL, BOLUMLER İki tablodaki tüm satırlar birbiri ile eşleştirildi ve (4 x 5 = 20) satır oluştu AD SOYAD GOREV BOLUM_ADI Selin KORKMAZ Memur Muhasebe Satış Pazarlama Üretim Fatih ÇAKIR Şef Kemal ÖZTÜRK Mühendis Suzan DEMİRCİ Cemal KARASU BOLUM_NO BOLUM_ADI BOLUM_YER 1 Muhasebe Aksaray 2 Satış Fatih 3 Pazarlama Şişli 4 Üretim Çorlu BOLUMLER PERSONEL_NO AD SOYAD GOREV 1 Selin KORKMAZ Memur 2 Fatih ÇAKIR Şef 3 Kemal ÖZTÜRK Mühendis 4 Suzan DEMİRCİ 5 Cemal KARASU PERSONEL

SELECT * Tüm alanlar için FROM PERSONEL, BOLUMLER kartezyen çarpım Bizim için BOLUM ile BOLUM_NO alanlarının eşit olduğu satırlar önemli: WHERE BOLUM = BOLUM_NO PERSONEL_NO AD SOYAD GOREV MAAS BOLUM YONETICISI GIRIS_TARIHI BOLUM_NO BOLUM_ADI BOLUM_YER 1 Selin KORKMAZ Memur 1.650,00 ₺ 2 19.10.2004 Muhasebe Aksaray Satış Fatih 3 Pazarlama Şişli 4 Üretim Çorlu ÇAKIR Şef 3.800,00 ₺ 12.12.2006 Kemal ÖZTÜRK Mühendis 3.600,00 ₺ 12.9.2012 Suzan DEMİRCİ 2.000,00 ₺ 11.10.2002 5 Cemal KARASU 3.750,00 ₺ 19.11.2004

SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL, BOLUMLER WHERE BOLUM = BOLUM_NO AD SOYAD GOREV BOLUM_ADI Selin KORKMAZ Memur Muhasebe Fatih ÇAKIR Şef Suzan DEMİRCİ Satış Cemal KARASU Pazarlama Kemal ÖZTÜRK Mühendis Üretim BOLUM_NO BOLUM_ADI BOLUM_YER 1 Muhasebe Aksaray 2 Satış Fatih 3 Pazarlama Şişli 4 Üretim Çorlu BOLUMLER PERSONEL_NO AD SOYAD GOREV MAAS BOLUM YONETICISI GIRIS_TARIHI 1 Selin KORKMAZ Memur 1.650,00 ₺ 2 19.10.2004 Fatih ÇAKIR Şef 3.800,00 ₺ 12.12.2006 3 Kemal ÖZTÜRK Mühendis 3.600,00 ₺ 4 12.9.2012 Suzan DEMİRCİ 2.000,00 ₺ 11.10.2002 5 Cemal KARASU 3.750,00 ₺ 19.11.2004 PERSONEL

Alan isimlerinin aynı olması durumu Eğer bir çok tablolu sorgulamada ilişkinin her iki tarafındaki alanlar aynı isimde ise; alan isimlerinden önce, o alanın ait olduğu tablo ismi de yer almalıdır. Örneğin PERSONEL tablosundaki alan ismi de BOLUM_NO olsaydı sorgu şu şekilde yazılmalıydı: SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL, BOLUMLER WHERE PERSONEL.BOLUM_NO = BOLUMLER.BOLUM_NO SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL P, BOLUMLER B WHERE P.BOLUM_NO = B.BOLUM_NO Aynı sorgu şu şekilde de yazılabilirdi:

3 tablolu sorgulama örneği Öğrencilerin adı, soyadı, aldıkları derslerin adı ve bu derslerden başarı notları görüntülenmek istenirse: SELECT AD, SOYAD, DERS_ADI, VIZE*0.3 + FINAL*0.7 AS BN FROM OGRENCILER, NOTLAR, DERSLER WHERE OGR_NO = OGRENCI AND DERS = DERS_KODU

Tablo Birleştirme Türleri Çok tablolu sorgularda, tabloları farklı şekillerde birleştirme (join) olanağı da bulunmaktadır. İç birleştirme (Inner Join: Önceki örneklerde yapılan "eşiti olan birleştirme" ile aynı) Eşiti olmayan birleştirme Dış birleştirme (Outer Join, Left Join, Right Join) Kendine birleştirme

Eşiti olmayan birleştirme Bazı durumlarda iki tablonun birleştirilebilecek ortak bir alanları olmasa bile, bu tablolar FROM sonrası birlikte yazılarak, WHERE kriterinde bir tablonun bir alanı ile diğer tablonun bir alanı (veya alanları) büyüklük/küçüklük, arasında olma gibi kriterler ile birleştirilebilir. Örneğin MAAS_DUZEY(DUZEY, EN_AZ, EN_COK) tablosunun PERSONEL tablosu ile bağlanabilecek bir alanı olmadığı için kriter olarak eşitleme (=) yoluna gidilemese de <, > veya BETWEEN kullanılarak "eşiti olmayan birleştirme" sorgusu aşağıdaki gibi yazılabilir: SELECT AD, MAAS, DUZEY FROM PERSONEL, MAAS_DUZEY WHERE MAAS BETWEEN EN_AZ AND EN_COK; DUZEY EN_AZ EN_COK 1 2000 2 2001 4000 3 4001 10000 AD MAAS DUZEY Selin 1.650,00 ₺ 1 Fatih 3.800,00 ₺ 2 Kemal 3.600,00 ₺ Suzan 2.000,00 ₺ Cemal 3.750,00 ₺

Dış birleştirme Eşiti olan birleştirmede eşleşen sütunlarda eşleşemeyen kayıtlar yazılmıyordu, bunları da yazdırmak için Dış Birleştirme kullanılır. Örneğin BOLUMLER tablosuna "Reklam" adında yeni bir bölüm eklendiğini düşünelim. Eğer PERSONEL tablosuna henüz bu bölüm için bir eleman eklenmediyse, birleştirmede "Reklam" bölümünün de görünebilmesi için: SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL P RIGHT JOIN BOLUMLER B ON P.BOLUM = B.BOLUM_NO

SELECT AD, SOYAD, GOREV, BOLUM_ADI FROM PERSONEL P RIGHT JOIN BOLUMLER B ON P.BOLUM = B.BOLUM_NO AD SOYAD GOREV BOLUM_ADI Selin KORKMAZ Memur Muhasebe Fatih ÇAKIR Şef Suzan DEMİRCİ Satış Cemal KARASU Pazarlama Kemal ÖZTÜRK Mühendis Üretim   Reklam Right Join sonrasında "Bölümler" tablosu yazıldığı için bu tablodaki eşleşmeyen "Reklam" bilgisi görüntülendi. Eğer Right yerine Left yazılırsa (veya Personel ile Bölümler yer değiştirirse), bölümü belli olmayan (veya eşleşmeyen) personeller görüntülenir. BOLUM_NO BOLUM_ADI BOLUM_YER 1 Muhasebe Aksaray 2 Satış Fatih 3 Pazarlama Şişli 4 Üretim Çorlu BOLUMLER PERSONEL_NO AD SOYAD GOREV MAAS BOLUM YONETICISI GIRIS_TARIHI 1 Selin KORKMAZ Memur 1.650,00 ₺ 2 19.10.2004 Fatih ÇAKIR Şef 3.800,00 ₺ 12.12.2006 3 Kemal ÖZTÜRK Mühendis 3.600,00 ₺ 4 12.9.2012 Suzan DEMİRCİ 2.000,00 ₺ 11.10.2002 5 Cemal KARASU 3.750,00 ₺ 19.11.2004 PERSONEL

Yöneticisi belli olmayan personel sorgu sonucunda görünmez Kendine birleştirme Bazı uygulamalarda birleştirme işlemi tek bir tablonun kendi sütunları içerisinde yapılmaktadır. Örneğin PERSONEL tablosunun YONETICISI sütunu, her personelin yöneticisinin personel numarasını içermektedir. Personelin isminin yanında yöneticisinin numarasının değil de adının görünmesi için: SELECT P.PERSONEL_NO AS NO, P.AD AS PERSONEL, Y.AD AS YONETICISI FROM PERSONEL P, PERSONEL Y WHERE Y.PERSONEL_NO = P.YONETICISI Yöneticisi belli olmayan personel sorgu sonucunda görünmez

UNION & UNION ALL KÜME OPERATÖRLERİNİ KULLANARAK BİRLEŞTİRME Eğer 2 farklı sorgu, aynı sayıda ve sırasıyla aynı veri türünde olan sütunları döndürüyorsa, bu sorgular UNION ile birleştirilebilir. UNION yerine UNION ALL kullanıldığında ise, her iki sorguda da aynı kayıtlar yer alıyorsa, o kayıtları iki defa gösterir. Örneğin PERSONEL tablosunda, adı 'A' ile başlayanların veya görevi 'M' ile başlayanların adını ve görevini listelemek için: SELECT AD, GOREV FROM PERSONEL WHERE AD LIKE 'A*' UNION SELECT AD, GOREV FROM PERSONEL WHERE GOREV LIKE 'M*' Aşağıdaki sorgu da aynı işi yapar: SELECT AD, GOREV FROM PERSONEL WHERE AD LIKE 'A*' OR GOREV LIKE 'M*' İki sorgudan biri "SELECT AD, SOYAD" ile başlasaydı, GOREV ile SOYAD alanları aynı veri türünde olduğu için çalışırdı. Ama bu defa sonuç alttaki sorgu ile aynı olmazdı.

Farklı tablolardan verilerin UNION ile birleştirilmesi UNION ile birleştirilen sorgular farklı tablolardan da sonuç döndürebilir (veri türleri uyuştuğu sürece birleştirilebilir). Örneğin adı 'A' ile başlayan hocalar ile adı 'E' ile başlayan öğrencileri birleştiren sorgu: SELECT AD, SOYAD FROM HOCALAR WHERE AD LIKE 'A*' UNION SELECT AD, SOYAD FROM OGRENCILER WHERE AD LIKE 'E*' Önceki örneğimizde hem adı 'A' ile başlayan hem de görevi 'M' ile başlayan kayıtlar (Ali / Memur, Ahmet / Müdür, gibi) olabileceği için UNION ALL kullanımında aynı satırlar iki defa listelenebilirdi. Ama bu örnekte böyle bir ihtimal olmadığı için UNION ALL kullanımı da farklı sonuç üretmez.

Alt Sorgular (İç içe Sorgular) Eğer SELECT sonrasında yazılan alanların hepsi aynı tabloda, fakat kriter olarak kullanılan alanlar onlardan farklı bir tabloda ise iç içe SELECT ifadeleri kullanılabilir. Aşağıdaki SQL cümlesi Fizik 1 dersini alan öğrencilerin bilgilerini gösterir: SELECT OGR_NO, AD, SOYAD FROM OGRENCILER WHERE OGR_NO IN ( SELECT OGRENCI FROM NOTLAR WHERE DERS IN ( SELECT DERS_KODU FROM DERSLER WHERE DERS_ADI = 'Fizik 1')) Fizik 1 dersinin tek bir ders kodu olacağı için bu satırdaki IN yerine = kullanılabilirdi.

Alt Sorgu mu, Tablo Birleştirme mi? Önceki örneği çok tablolu sorgulama türünde de yapabilirdik: SELECT OGR_NO, AD, SOYAD FROM OGRENCILER, NOTLAR, DERSLER WHERE OGR_NO = OGRENCI AND DERS_NO = DERS AND DERS_ADI = 'Fizik 1' Fakat bu sorgu tabloların kartezyen çarpımına neden olacağı için muhtemelen daha yavaş çalışacaktır. SELECT sonrası yazılan alanlar farklı tablolardan olmadığı sürece, tabloları birleştirmek yerine iç içe sorgular tercih edilmelidir.

Tek sonuç döndüren alt sorgular Personel numarası 110 olan personelin ücretinden daha fazla ücret alan personel isimlerini ve maaşlarını listelemek için: SELECT AD, SOYAD, MAAS FROM PERSONEL WHERE MAAS > (SELECT MAAS FROM PERSONEL WHERE PERSONEL_NO=110) Alt sorgunun tek bir değer döndüreceği kesin ise (PK üzerinden yapılan sorgular tek sonuç döndürür), =, >, <, >=, <= ve <> ifadeleri alt sorgu öncesi kullanılabilir. Örnekte görüldüğü gibi alt sorgunun dış sorgu ile aynı tablo üzerinde olması da mümkündür

Tek sonuç döndüren alt sorgular Personel numarası 155 olan personelle aynı göreve sahip olan ve 300 numaralı personelin ücretinden daha fazla ücret alan personelin tüm bilgilerini listeleme: SELECT * FROM PERSONEL WHERE GOREV = (SELECT GOREV FROM PERSONEL WHERE PERSONEL_NO = 155) AND MAAS > (SELECT MAAS FROM PERSONEL WHERE PERSONEL_NO = 300)

Tek sonuç döndüren alt sorgular Personel arasında ortalama ücretten daha fazla ücret alanları listelemek için: SELECT AD, MAAS FROM PERSONEL WHERE MAAS > (SELECT AVG(MAAS) FROM PERSONEL) SUM, AVG, MIN, MAX ve COUNT gibi tek sonuç döndüreceği kesin olan fonksiyonlar da alt sorguda kullanıldığında, alt sorgu öncesi =, >, <, >=, <= ve <> işleçleri kullanılabilir.

HAVING ifadesinde alt sorgu En fazla ücret alan personelinin ücreti, 30 numaralı bölümün ortalama ücretinden daha fazla olan bölümleri öğrenmek için: SELECT BOLUM, MAX(MAAS) AS "EN YÜKSEK MAAŞ" FROM PERSONEL GROUP BY BÖLÜM_NO HAVING MAX(MAAS) > (SELECT AVG(MAAS) WHERE BOLUM=30)

Çok sonuç döndüren alt sorgular Alt sorgudan bir satır yerine, daha fazla sayıda satırdan veriler elde ediliyorsa = yerine IN kullanmak gerektiğini görmüştük (Slayt 18). Eğer alt sorgunun döndürdüğü sonuçlara eşitlik değil de hepsinden veya en az birinden büyüklük, küçüklük kontrolü yapılacak ise >, <, >= ve <= işleçlerinden sonra ANY veya ALL ifadeleri kullanılır: ANY alt sorgudan gelen herhangi bir değerle karşılaştırma ALL alt sorgudan gelen tüm değerlerle karşılaştırma

IN ile alt sorgu örneği Herhangi bir bölümdeki en az maaşa eşit maaşı olan personeli listelemek için: SELECT AD, SOYAD, MAAS, BOLUM FROM PERSONEL WHERE MAAS IN ( SELECT MIN(MAAS) GROUP BY BOLUM)

ANY & ALL <ANY listedeki en büyük değerden bile daha küçük >ANY listedeki en küçük değerden bile daha büyük <ALL listedeki tüm değerlerden daha küçük >ALL listedeki tüm değerlerden daha büyük =ANY IN ile eşdeğer <>ALL NOT IN ile eşdeğer =ALL alt sorgudan tek bir değer gelmediği sürece mantıksal olarak mümkün değil <>ANY alt sorgudan tek bir değer gelmediği sürece daima doğru olacağı için gereksiz

ANY ile alt sorgu örneği En fazla kazanan memurdan daha az maaşı olan personeli listelemek için: SELECT AD, SOYAD, MAAS, GOREV FROM PERSONEL WHERE MAAS <ANY ( SELECT MAAS WHERE GOREV = 'MEMUR') WHERE MAAS < ( SELECT MAX(MAAS)

ALL ile alt sorgu örneği Ücreti tüm bölümlerin ortalama ücretinden daha büyük olan personeli listelemek için: SELECT AD, SOYAD, MAAS FROM PERSONEL WHERE MAAS >ALL ( SELECT AVG(MAAS) GROUP BY BOLUM)

Çok sütunlu alt sorgular Bazı durumlarda alt sorgunun birden fazla sütun üretmesi ve koşul içinde bu değerlerin kullanılması söz konusu olabilir. Örnek: SELİN isimli personelin görevi ve maaşı ile aynı olan personeli listelemek için: SELECT AD, SOYAD, MAAS, BOLUM FROM PERSONEL WHERE (GOREV, MAAS) IN ( SELECT GOREV, MAAS WHERE ADI = 'SELİN')

FROM sonrasında alt sorgu Gerektiğinde bir alt sorgunun sonuçları da bir tablo gibi değerlendirilerek FROM sonrasında yer alabilir. Örnek: Kendi çalıştığı bölümün ortalama ücretinden daha fazla ücret alan personelin bilgileri ve yanında bölümünün ortalama ücretlerini de listelemek için: SELECT P.BOLUM, P.AD, P.MAAS, S.ORT_MAAS FROM PERSONEL P, (SELECT BOLUM, AVG(MAAS) AS ORT_MAAS FROM PERSONEL GROUP BY BOLUM) S WHERE P.BOLUM = S.BOLUM AND P.MAAS > S.ORT_MAAS

Örnek Sorgu 1 2009 yılında en çok ödünç verilenden en az ödünç verilene göre tüm ödünç verilen kitapları listeleyin: SELECT Kitap_Adi FROM kitap, odunc WHERE kitap.Kitap_No = odunc.Kitap_No AND Verme_Tarihi BETWEEN #1/1/2009# AND #12/31/2009# GROUP BY kitap.Kitap_No, Kitap_Adi ORDER BY Count(*) DESC YEAR(Verme_Tarihi) = 2009

Örnek Sorgu 2 “Bilim-kurgu” türündeki kitapları ödünç alan tüm üyelerin tüm bilgilerini gösterin: SELECT Adi, Soyadi FROM uye WHERE Uye_No IN ( SELECT Uye_No FROM odunc WHERE Kitap_No IN ( SELECT Kitap_No FROM kitap_turu WHERE Tur_No IN ( SELECT Tur_No FROM tur WHERE Aciklama = 'bilim-kurgu' )))

Örnek Sorgu 3 2009 yılında ödünç verilen “gerilim” türündeki kitapların yazarlarının ismini gösterin: SELECT Adi, Soyadi FROM yazar WHERE Yazar_No IN ( SELECT Yazar_No FROM kitap_yazar WHERE Kitap_No IN ( SELECT Kitap_No FROM odunc WHERE YEAR(Verme_Tarihi) = 2009 AND Kitap_No IN ( SELECT Kitap_No FROM kitap_turu WHERE Tur_No IN ( SELECT Tur_No FROM tur WHERE Aciklama = 'gerilim'))))

Örnek Sorgu 4 En çok ödünç kitap alan üyenin tüm bilgilerini gösterin: SELECT Adi, Soyadi FROM uye WHERE Uye_No IN ( SELECT TOP 1 Uye_No FROM odunc GROUP BY (Uye_No) ORDER BY Count(*) DESC)