A. SİNDİRİME GİRİŞ Üretici Tüketici Sindirim; Mekanik sindirim Kimyasal Sindirim Hücre içi sindirim Hücre dışı sindirim Sindirim sistem; Besinlerin alınması Sindirilmesi Emilmesi Sindirim atıklarının dışarı atılması olarak 4 bölümden oluşur.

Hücre İçi Sindirim Amip, öglena gibi bir hücreli canlılarda, Süngerler ve sölenterler gibi bazı omurgasızlarda, Akyuvar hücrelerinde

Hücre Dışı Sindirim. Çürükçül canlılarda, Salyangoz, deniz kestanesi gibi bazı omurgasızlarda Omurgalılarda görülür.

B. Sindirim Özelleşmiş Kısımlar İçerisinde Gerçekleşir. Süngerler, Sölenterler ve yassı solucanlarda tek sindirim açıklığı bulunur.

Sölenterlerde Sindirim (Hidra) Besinlerin alınmasını sağlayan tentakül denilen uzantılar vardır. Bu uzantıların üzerinde knidosit denilen yakıcı hücreler vardır. Besinler sindirim boşluğuna geçer(gastrovasküler boşluk) Sindirim boşluğuna bakan hücreler enzim salgılayarak besinleri kısmen parçalar(Hücre dışı sindirim) Besinler fagositozla hücre içine alınır(Hücre içi sindirim)

Halkalı Solucanlarda Sindirim Ağız Yutak Yemek borusu Kursak -------- Depo Taşlık ------ Mek. sin Bağırsak ----- Kim. Sin. Anüs

Böceklerde Sindirim Ön bağırsak Orta bağırsak Arka bağırsak Ağız Yemek borusu Kursak Orta bağırsak Mide Sindirim bezleri (gastrik çekumlar var) Arka bağırsak Anüs

Kuşlarda Sindirim Ağız Yutak Yemek borusu Kursak (besinlerin yumuş) Mide (yumuşama + kim sin) Taşlık (mekanik sindirim) İnce bağırsak (mek + kim si) Kalın bağırsak Kör bağırsak Kloak(Mem. Dışında üre,boşal, sidirim) Anüs

Memelilerde Sindirim Karnivor (etçil) Omnivor (hepçil) Çene kuvvetlidir. Kesici dişler uzun ve sivri Köpek dişleri gelişmiş Azı dişleri ezip parçalamaya uygun gelişmiş Omnivor (hepçil) Kesici dişler Köpek dişleri var Azı dişleri var Herbivor (otçul) memelilerde Azı dişleri gelişmiş girinti ve çıkıntı taşır. Köpek dişleri genellikle bulunmaz Kesici dişler otları koparmaya uyum sağlamıştır. Tavşan , sincap gibi canlılarda ömür boyu büyüyen kesici dişler vardır.

Geviş Getiren Memelilerde; Mide; İşkembe Börkenek Kırkbayır Şirdenden oluşan 4 bölümden oluşur. Geviş getirmede besinlerin izlediği yollar İşkembe, börkenek, geviş getirme, işkembe, kırkbayır, şirden, ince bağırsak

Geviş Getirmeyen Otçul Memelilerde Tavşan, eşek, katır, at gibi canlıların mideleri tek bölmelidir. Selülozu sindiren besinle kör bağırsakta bulunur. İnsan maymun gibi canlılarda selüloz sindirilmez.

İNSANDA SİNDİRİM SİSTEMİ Sindirim sisteminin kısımları Ağız Yutak Yemek borusu Mide İnce bağırsak Kalın bağırsak Anüs Sindirime yardımcı organlar Tükürük bezleri Pankreas Karaciğer Safra kesesi

Tükürüğün Görevleri Ağzın devamlı nemli kalmasını Besinlerin kayganlaşmasını Ağızda kimyasal sindirimin başlaması Tükürükte bulunan lizozim enzimleri antimikrobiyal etki yapar PH değeri 6 – 7 arasındadır. Günde ortalama 1000 – 1500 ml tükürük salgılanır. Tükürük Amilaz (pityalin enzimi) Mukustan oluşur Na Ca Su Glikoprotein

Mide Yemek borusu ile bağlandığı bölümüne mide ağzı (kardia) İnce bağırsakla bağlandığı bölümüne (pilor) Mukoza, kas tabakası, bağ dokudan oluşur Mide ve karın boşluğunun organlarının üzerini örten periton bulunur.

Midenin Çalışması Vagus siniri Gastrin hormonu Mide öz suyu HCl Pepsinojen Az miktarda lipaz Süt çocuklarında lap enzimi (renin) Mide de besinlerin ince bağırsağa geçerken aldığı ada kimus denir

İnce Bağırsak Mukoza, düz kaslar ve bağ dokudan oluşur Mukozada hem salgılama hem de emilim yapılır Duodenum (12 parmak bağırsağı), jejenum(boş bağırsak), ileum (kıvrımlı bağırsak) olmak üzere 3 e ayrılır. Epitel dokuların bağırsağa doğru oluşturduğu kıvrımlara villus denir. Villusların oluşturduğu sitoplazmik uzantılara mikrovillus denir.

İnce Bağırsak Bezlerinin Ürettiği Sindirim Enzimleri Aminopeptidaz Maltaz Laktaz Sükraz Enterokinaz Erepsin(peptidaz) Dekstrinaz İnce Bağırsaktan Salgılanan Hormonlar Sekretin Kolesistokinin Enterogastrin

Kalın Bağırsak Su ve mineraller emilimi Simbiyotik bakterilerin sentezlediği B ve K vitaminleri kana verilir.

Karaciğer Sekretin hormonu etkisiyle safra üretimini ve salgılanmasını sağlar.

Safra Kesesi Karaciğerin ürettiği safra sıvısını depolar. Kolesistokinin hormonu etkisiyle içeriği bağırsağa boşaltır.

Safranın İçeriğinde; Safranın Görevleri; Su Safra tuzları Kolesterol Yağ asitleri Bilirubin bulunur. Safranın Görevleri; İnce bağırsağın içerisini nötralize eder. Yağda çözünen vitaminlerin emilimini sağlar. Ayrıca bakteriler üzerinde antiseptik etki yapar.

Pankreas Pankreas salgısının oluşumunda sekretin ve kolesistokinin hormonları ile vagus siniri ile birlikte görev alır. Pankreas öz suyu içinde; Su Bikarbonat iyonları Bazı iyonlar Sindirimde görev alan enzimler. Pankreas enzimleri Karboksipeptidaz Amilaz Tripsinojen Kimotripsinojen Lipaz DNAaz RNAaz

BESİNLERİN KİMYASAL SİNDİRİMİ Karbonhidratların Kimyasal Sindirimi Ağızda; Bağırsakta

PROTEİNLERİN SİNDİRİMİ Midede Bağırsakta

Yağların Kimyasal Sindirimi İnce Bağırsakta

SİNDİRİM SİSTEMİNDE EMİLİM(ağız,mide,ince bağırsak, kalın bağırsak) Emilimde (glikoz, amino asit, vitaminler) izlediği yol Kılcal kan damarları Kapı toplar damar Karaciğer Karaciğer üstü toplar damar Alt ana toplar damar Kalbin sağ kulakçığı

Emilimde (yağ asiti, gliserol) ADEK ) izlediği yol İnce bağırsal villuslarının epitel hücrelerine geçer. Bu hücrelerde yeniden trigliserid oluşur ve çevresi protein kılıfla kaplanarak şilomikron adını alır. Lenf kılcalları Lenf damarı Peke sarnıcı Göğüs kanalı Sol köprücük altı toplar damar. Üst ana toplar damar Kalbin sağ kulakçığı Yağ % 80