YAPIM VE ÇEKİM EKLERİ

ÇEKİM EKLERİ Eklendikleri sözcüklerin türlerini ve anlamlarını değiştirmeyen,cümle içindeki görevlerini belirleyen eklere “çekim ekleri” denir. Çekim ekleri ikiye ayrılır: 1)Ad çekim ekleri 2)Eylem çekim ekleri

AD ÇEKİM EKLERİ Yalnızca ad ve ad soylu sözcüklere gelir.Çekim ekleri,diğer adların adlarla ve diğer sözcüklerle kurarken aldıkları eklerdir.ad çekim ekleridir. Ad çekim ekleri 5’ e ayrılır. A)Ad durum ekleri B)İyelik ekleri C)Çokluk ekleri D)İlgi eki (tamlayan ekleri) E)Eşitlik eki

A)Ad durum ekleri 1)Yalın durum 2)Belirtme durumu(-ı,-i,-u,-ü) 3) Yönelme durumu(-a,-e) 4)Bulunma durumu(-da,-de;-ta,-te) 5)Çıkma durumu(-dan,-den;-tan,-ten)

B)İyelik ekleri Varlıkların ve kavramların kime veya ait olduğunu bildiren eklerdir. 1’inci tekil şahıs:(-m,-ım,-im,-um,-üm 2’inci tekil şahıs:(-n,-ın,-in,-un,-ün 3’inci tekil şahıs:(-ı,-i,-u,-ü 1’inci çoğul şahıs:(-mız,-miz,-muz,-müz,- mız,-miz,-umuz,-ümüz 2’inci çoğul şahıs:(nız,-niz,-nuz,-nüz,- nız,-niz,-unuz,-ünüz 3’inci çoğul şahıs:(-ları,-leri

C)Çokluk ekleri Eklendiği sözcüğün birden fazla olduğunu belirtir.-lar,-ler eki alır.

D)İlgi eki (tamlayan ekleri) Eklendiği ismi kendisinden sonraki sözcüğe bağlayan “-ın,-in,-un,-ün; eklerine “ilgi eki” denir. Ben-im ev-im Sen-in ev-in O-nun ev-i Biz-im ev-imiz Siz-in ev-iniz Onlar-ın ev-leri

E)Eşitlik eki Eşitlik anlamı katmak için eklenir. “-ca,-ce;-ça,-çe”

2)Eylem çekim ekleri İkiye ayrılır: 1)Kip ekleri 2)Kişi ekleri

Kip ekleri Haber ve dilek kipleri olarak ikiye ayrılır. Haber kipleri 5’e ayrılır: Görülen Geçmiş Zaman(-dı,-di,-du,dü,-tı,-ti, -tu,-tü) Öğrenilen Geçmiş Zaman(-mış,miş,-muş,-müş) Şimdiki Zaman(-yor,-mekte,-makta) Gelecek Zaman(-ecek,-acak) Geniş zaman(-ar,-er,-ır,-ir,-r,-ur,-ür)

YAPIM EKLERİ Eklendikleri sözcüklerin anlamını değiştirin eklere ”yapım ekleri” denir.4’e ayrılır: 1)Addan ad türeten ekler(-lık,-ci,-lu,-süz,-ki,-daş…) 2)Addan eylem türeten ekler(-la,-da,-ar,-a…) 3)Eylemden eylem türeten ekler(-in,-ir,-dır,-il,-iş…) 4)Eylemden ad türeten ekler(-mak,-uş,-k,-m,-ak, -in,-ar,-muş…)

YAPIM VE ÇEKİM EKLERİ İLE İLGİLİ SORULAR

1)“-mış/-miş” eki aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapım eki olarak kullanılmıştır? A)Annesine babasının akşam geç geleceğini söylemeyi unutmuş. B)Kanadı kırılan kuşa dönmüş üzüntüsünden. C)Yıkılmamış bir kale kalmadı,düşman illerinde. D)Zaten yarın oraya tüm halkı yerleştirecekmiş. Cevap:C

2)Sobadan ateş kıvılcımları güzel bir görüntü oluşturuyordu. Bu cümlede altı çizili eklerin çeşidi,hangi seçenekte doğru verilmiştir? A)Hal eki,iyelik eki B)Yapım eki,hal eki C)Hal eki,hal eki D)Yapım eki,yapım eki Cevap:A

3)“Anlatamaz derdimi,derdin kemanı bile” cümlesinde altı çizili eklerin çeşidi nedir? A)İyelik eki, iyelik eki B)İlgi eki, ilgi eki C)İyelik eki, ilgi eki D)Şahıs eki,şahıs eki Cevap:C

4)Büyüttüğün artık, umutlar değil Şimdi tek gerçek var;çaresizliğin Bu dizelerde aşağıdaki eklerden hangisine örnek yoktur? A)Sıfat fiil eki B)Tamlanan eki C)Hal eki D)Yapım eki Cevap:C

5)Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi farklı bir ek almıştır? A)Çözüm gerektiren soruları ona ver. B)Bir dilim karpuz istiyorum sizden. C)Tütün toplam işi yarın bitiyor. D)Sözüm ,sen beni ele verdin! Cevap:D

6)Bir umut kırıntısı gözlerinde Yürüyorum durmadan dalgın ,sessiz Bu dizelerdeki altı çizili sözcükte bulunan ekler, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A)Çoğul eki,iyelik eki,hal eki B)Yapım eki,çoğul eki,hal eki C)Çoğul eki,iyelik eki,eşitlik eki D)Hal eki,iyelik eki,hal eki Cevap:A

7)Yarış eden atların yelesinde 1 2 Ben yalnızlığı 3 Gökte uçar gördüm 1 2 Ben yalnızlığı 3 Gökte uçar gördüm 4 Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır? A)1 B)2 C)3 D)4 Cevap:C

8)”-ca/-ce” ekini alan sözcük, cümlelerin hangisinde görevde kullanılmıştır? A)İçeriye sessizce girdi küçük adam. B)Büyükçe bir koli vardı masada. C)Programa öylece gelmişti konuşmacı. D)Arkadaşını görünce hafifçe gülümsedi. Cevap:B

9)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla yapım eki almış bir sözcük vardır? A)Sen şimdi tatlı mı istiyorsun? B)Sessizliğini sadece bizim için bozdu. C)Yazdıklarına önem vermiyor. D)Varlık dergisinde yazıları çıkıyor. Cevap:B

10)Bir akşam,her yanda sesler dinince 1 Kapımdan habersiz kayıver de gel 2 Baharda bir esen yel gibi ince Kokunu odama yayıver de gel 3 4 Yukarıda numaralanmış sözcüklerden hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır? A)1 B)2 C)3 D)4 Cevap:C

11)Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hal eki almamıştır? A)Evi, yolun sonunda sağ taraftaydı. B)Şehrin ekonomisi küçük işletmelerle ayaktaydı C)Kitabın en iyisini babam size almış olmalı. D)Yazısını katlayıp öğretmenin masasına bıraktı. Cevap:B

12)Müthiş ağırlığı altında ruhumu deviren 1 korkudan kurtulmak için,felaketin üstüne 2 3 yürümek istiyorum. 4 Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangileri hem yapım hem çekim eki almıştır? A)1 ve 2 B)2 ve 3 C)2 ve 4 D)3 ve 4 Cevap:A

13)1.insanlar büyük fidanlıkta toplandı. 2.Şu güzel kalemlikleri gördün mü? 3.İnsanlık bir kez daha olaya el koydu. 4.Sözlükten yeni sözcükler buldu. Yukarıdaki cümlelerin hangisinde “-lık/-lik” eki soyut bir isim yapmıştır? A)1 B)2 C)3 D)4 Cevap:C

14)Aşağıdaki cümlelerden hangisinde hem yapım hem çekim eki almış bir sözcük kullanılmıştır ? A)Kalınlaşan bir duvardı aramızda gece. B)İncedir,billurdandır;yoktur gölgesi Türkiye’de C)Ben burada yaşamıyor gibi yaşıyorum. D)Ben aşkı göğsümde kurşun gibi taşıyorum. Cevap:C

15) 1.Renk renk kokularla çiçekler 2.Sahiplerinden başka evlerin bahçeleri 3.Güneş açmış kaldırımlarda 4.Belli,adım atışlarından Yukarıdaki dizelerin hangisinde hem yapım hem çekim eki alan bir sözcük yoktur? A)1 B)2 C)3 D)4 Cevap:B

Hazırlayan:Fatih KÖYLÜ