1. İŞLETMELERDE KAYNAK BULMANIN ÖNEMİ VE KAYNAK SAĞLAMA SİSTEMİ OLARAK FİNANSMAN 1.1. İşletmelerde Kaynak Bulmanın Önemi ve Likidite Kavramı Bütün işletmeler amaçlarını gerçekleştirmek için temel olarak üç ana çalışmayı yürütürler. Bu çalışmalar; kaynak bulma, yatırım, üretim-satış faaliyetleridir.

Şekilde de görüldüğü gibi her işletme, faaliyetlerine başlamak ve bu faaliyetleri devam ettirmek için yeterli sermayeye sahip olmalıdır. Bu sermaye birincil olarak girişimcilerden, başka deyişle; işletme sahiplerinden ve yatırımcılardan alınacak borçla karşılanır. İkincil olarak işletmeler; finans kaynaklarına (banka, kredi kuruluşları, kredi verenler vb.) başvurabilirler. İşletmeler için işe başlamak ve devam ettirmek ancak bu şekilde mümkün olabilmektedir.

Finansman faaliyetleri olarak da ifade edilen bu işlemlerden sonra, ikinci aşama; sermayenin ve yatırımcıdan sağlanan dış finans kaynaklarının (borç olarak temin edilen kaynakların) yatırıma dönüştürülmesi aşamasıdır. Bu aşamada; işletmenin amaçlarının etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi ve ana hedeflerine uygun bir şekilde faaliyetlerini yürütülebilmesi için gerekli olan bina, makine, taşıt aracı, bilgisayar gibi varlıklar sağlanır. Böylece, işletme, faaliyetlerine başlayabilmek için hazır bir konuma getirilir.

Üçüncü aşama; işletme faaliyetlerinin hayata geçirilmesi, diğer bir ifadeyle işletmenin çalışmaya başlama aşamasıdır. Bu aşamada, genel olarak üretim için gerekli olan üretim faktörleri bir araya getirilerek, gerekli olan (hammadde, malzeme ya da ara mallar satın alınarak çalışacak elemanlar istihdam edilir), faaliyet konusuna uygun mal ve hizmet üretilerek satılır, müşterilerden tahsilat yapılır, gerekli vergiler ödenir. Böylece işletme faaliyet hayatına resmen başlamış olur.

Finansman ile ilgili temel kavramlar Likidite, “varlıkların paraya dönüştürülme yeteneğini ifade eder’’. Hem işletmeler, hem de borç ve kredi veren kurumlar için likidite oranları önem taşımaktadır. Likiditenin temel göstergeleri işletme sermayesi, cari oran ve likidite oranıdır. İşletmelerde likiditenin iki boyutu vardır. Birinci boyut; bunlardan biri varlığın paraya dönüştürülmesinde geçecek süre olarak ifade edilmektedir. İkinci boyut ise; varlığın paraya dönüştürülmesi sırasında değerinde meydana gelecek değişmedir. Varlığın paraya dönüşüm süresi ne kadar kısa ise ve değerinden ne kadar az kaybederek paraya dönüştürülebiliyorsa likiditesi o kadar yüksektir.

1.2. Kaynak Sağlama Sistemi Olarak Finansman İşletmeler, yüksek performans gösterebilmek için finans işlevine gereksinim duymaktadırlar. Ancak çok az sayıda işletme finans fonksiyonunu gerçekten en üst seviyede performans gösterebilecek şekilde çalıştırabilmektedir. Finansal faaliyetlerini başarı ile yürüten bu işletmelerin ortak noktası, çok güçlü sermaye yapılarına sahip olmaları ve sermayelerini en iyi şekilde işleterek kendilerine yüksek oranda getiri sağlayacak yatırımlara dönüştürmeleridir.

1.2.1. İşletmenin Sermaye Yapısı İşletmenin sermaye yapısı “öz sermaye” ve “yabancı sermaye” olmak üzere ikiye ayrılır. Öz Sermaye Ekonomik ve hukuki açıdan işletmenin riskini taşıyan, işletme sahibi veya sahiplerinin işletmenin kullanımına ayırdıkları sermayedir. Yabancı Sermaye (Borçlar) İşletmenin dışarıdan sağladığı fonlara denir. Kullanım süresi bakımından “kısa süreli borçlar” ve “uzun süreli borçlar” olarak ikiye ayrılır. Geri ödeme süresi 1 yıla kadar olan borçlar kısa süreli, 1 yıldan daha uzun olan borçlar uzun süreli borçlar olarak kabul edilir

Öz Sermaye Öz sermaye, üç kalemden oluşmaktadır; Temel Sermaye (Ödenmiş Sermaye): İşletmenin kuruluşunda işletme sahibi tarafından işletmeye getirilen veya getirilmesi taahhüt edilen fonlardır. Yedek Sermaye (Dağıtılmamış Sermaye): İşletmenin çalışmaları sonucu elde edilen kazançtan ayrılarak işletmede alıkonulan kısımdır. Diğer bir deyişle, geçmiş dönem kazançlarından işletme sahibi veya sahiplerine dağıtılmayarak işletmede bırakılan kısımdır. Kar veya Zarar: İşletmenin dönemi karlı kapatması halinde, vergiden sonraki ticari karı bilançoda dönem net karı olarak yer alır. Zarar ile kapatması halinde ise bu durum, öz sermayede bir azalışa neden olacaktır.

1.2.2. İşletmelerde Yatırım Kararları Finansman ve ilgili işlemler, kaynakların tedariki ve bu kaynakların yönetimi başlıkları ile yakından ilişkilidir. Tüm bu kaynakların yönetimi ve kullanımı faaliyetlerini, kısaca, yatırım olarak ifade edebiliriz. İşletmelerin yatırım yapma kararları bir çok amaca dayanmaktadır. Yatırım kararları bu amaçlara göre üç ana grupta toplanabilir. Kâr Amaçlı Yatırımlar Kanunen veya Toplu Sözleşmeler Gereği Yapılan Yatırımlar İşletme Verimliliğini Arttırmaya Yönelik Yatırımlar

2. FİNANS KAVRAMI VE FİNANS YÖNETİMİ 2.1. Finans Kavramı ve Kapsamı İşletmelerde finans işlevi, işletmenin amaçlarını gerçekleştirebilmesi için gerekli olan fonların temin edilmesi ve bu fonların uygun bir şekilde değerlendirilmesi amacına hizmet etmektedir. Finans, kısaca, “ihtiyaç duyulan fonların uygun şartlarda sağlanması ve etkin bir şekilde kullanılması ile ilgili faaliyetler” şeklinde tanımlanmaktadır

2.2. Finans Yönetimi Finans Yönetiminin temel amacı, işletmenin değerini arttırmak, karını maksimize ederken maliyetlerini minimize etmek ve böylece rekabet gücünü arttırarak varlığını sürdürmesini sağlamaktır. Bir işletmenin mevcut veya gelecekteki para veya fon ihtiyacının planlanması finans yönetiminin temelini oluşturur.

3. FİNANS YÖNETİMİNİN İŞLEVLERİ Finans yönetiminin alt işlevleri aşağıdaki gibidir; Finansal analiz, İşletme için gerekli fonların sağlanması, Sağlanacak fonların kaynaklarının belirlenmesi (sermaye yapısı), Sağlanan fonların varlık değerlerine dağıtılması (yatırım yapısı), Finansal planlama ve denetim, Kazanç dağıtımı.

3.1. Finansal Analiz İşletmenin geçmişteki finansal verilerinin incelenmesi yoluyla geleceğe ilişkin kararların alınmasında yöneticilere önemli yararlar sağlamayı hedefler. Finansal analiz işletmenin; likidite durumuna, sermaye yapısına, aktiflerinin kullanım durumuna, ve karlılık durumuna ilişkin bilgiler sağlar.

Finansal Analizde Kullanılan Tablolar Finansal analizde kullanılan en önemli bilgi kaynağı finansal tablolardır. Bu tablolar, genel olarak analizin yapıldığı dönemden önceki yılları kapsadığı için statik özellik gösterirler. Bir işletmenin finansman gereksinimini belirlemede kullanılan en uygun yöntemlerden biri, proforma tablolar olarak da adlandırılan, tahmini finansal tablolardır. Finansal analizde kullanılan bu tablolar, proforma gelir tablosu, proforma bilanço ve nakit bütçesi tabloları ’ndan oluşmaktadır

Finansal Analizde Kullanılan Tablolar İşletmelerde uzun süreli finansman gereksiniminin belirlenmesinde proforma gelir tablosu ve proforma bilançolardan faydalanılır. Kısa süreli finansman ihtiyacının belirlenmesinde nakit bütçelerinden faydalanılır.

1. Proforma Gelir Tablosu İşletmenin belli bir dönemdeki (genellikle bir yıllık dönem içindeki) çalışmalarının özetini gösterir. Gelir tablosunda yer alan gelir ve gider kalemleri, işletmenin faaliyetlerini sürdürdüğü işkolunun niteliklerine göre değişiklik gösterebilir

1. Proforma Gelir Tablosu Örneği

2. Proforma Bilanço Belirli bir tarih itibariyle, işletmenin sahip olduğu varlıkları ile bu varlıkların kaynağını gösteren tablodur. varlıklar, işletmenin kaynak kullanımlarını; borçlar; işletmenin ödemek zorunda oldukları yükümlülüklerini; öz kaynaklar (öz sermaye) ise ortakların haklarını gösterir. Bilanço; varlıklar, borçlar ve öz kaynaklar olarak üç ana grupta toplamasına rağmen her bir grup ayrıca kendi içinde alt gruplara ayrılmıştır.

2. Proforma Bilanço Pasif tarafta; kısa vadeli borçlar (satıcılara, bankalara, ortaklara borçlar), uzun vadeli borçlar (Uzun vadeli banka borçları, tahvil borçları) ve özsermaye yer almaktadır. Aktif tarafta ise; satışlarla doğru orantılı olarak değişen kalemler, kasa, alacaklar, stoklar yer almaktadır.

2. Proforma Bilanço Örneği

3. Nakit Bütçesi Nakit bütçesi, bir işletmenin gelecekteki bir zaman döneminde nakit giriş ve çıkışlarının tahminidir. Nakit bütçeleri 6 aylık, 3 aylık ya da aylık bazda hazırlanır. Birçok işletme, para yönetiminde etkinliği arttırabilmek için, haftalık ya da günlük nakit bütçeleri de hazırlamaktadırlar. Nakit bütçesinde iki ana bölüm bulunur. İlk bölüm, nakit girişlerini, ikinci bölüm ise, nakit çıkışlarını göstermektedir.

Fon Kaynakları ve Kullanım Alanları

3. Nakit Bütçesi Tablosu Örneği

3.2. Finansal Planlama Beklenmeyen finansal problemlerle karşılaşmamak için, finans yöneticileri para giriş ve çıkışlarının nasıl olduğunu analiz etmek, ve buna uygun finansal planlar geliştirmek zorundadırlar. Finansal planlama süreci üç temel çalışmayı içerir. Bunlar; Finansal gereksinimlerin tahmini, Bu gereksinimleri karşılamak için uygun finansal planın seçimi ve bütçelerin geliştirilmesi, Finansal kontrolün yapılmasıdır.

3.3. Finansal Kontrol Bir işletmenin kontrol sistemi yoksa, planlamanın fazla anlamı olmayacaktır. Finansal kontrol sisteminin etkin bir şekilde uygulanması ile, finans yöneticisi gerçekleşen sonuçları önceden yapılmış tahminlerle karşılaştırarak, eğer varsa, sapmaları tespit eder ve böylece işletmede planlanmış politikaların uygulanmasını güvence altına alırken, aynı zamanda, değişikliklere hızla cevap verebilen bir örgütsel işleyiş sağlar.