AŞI Bulaşıcı Hastalık Kontrol Programları Şube Müdürü Dr. Nermin YAPRAK

Sağlıklı bir toplum, bireylerin korunması ile meydana getirilir. Bu da çocukluk çağında aşılanmalarla mümkündür.

AŞI NEDİR? Aşı: Kişileri hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmesi için sağlam ve risk altındaki kişilere (bebekler, gebe kadınlar, erişkinler ve sağlık personeli) uygulanan biyolojik maddelere denir. Hastalık oluştuktan sonra (Örneğin: Hepatit B hastalığı gibi) hasta kişiye aşı yapmanın yararı yoktur.

Herhangi bir aşının koruyucu etki gösterebilmesi için uygun yaşlarda ve uygun aralıklarla yapılması şarttır. Aşılar çocukların hastalıklara yakalanma riskinin en yüksek olduğu dönemlerden önce yapılması gerekmektedir.

Aşılar soğuk zincir kırıldığında potensini kaybeden hassas ürünlerdir. Sıcağa veya donmaya maruz kalma aşılar için geri dönüşsüzdür. Her antijenin ısı ve donmaya hassasiyeti farklıdır. Isının yanı sıra Kızamık, Kızmıkçık,MMR ve BCG aşılarının ışığa karşı hassasiyetleri vardır.

SOĞUK ZİNCİR Soğuk zincir; Aşı ve Serumların üretildiği andan kullanıcıya ulaşıncaya kadar kabul edilebilir ısı aralığında (+2 , +8) tutmak üzere düzenlenmiş bir seri depolama ve nakil basamağından oluşur.

Aşıların çift kapılı no frost buzdolabında saklanması en uygunudur. Buzdolabında +2 +8 derecedeki ısı aralığında saklanması gerekir. Bu ısı aralığının kontrolü için hafızalı termometre kullanılır.

Kalite ve güvenlik Ev tipi buzdolapları… ... ve aşılar konusunda kaçınılması gereken riskler Tek kapılı ev tipi buzdolabı: Donma riski Düşük yalıtım Çift kapılı ev tipi buzdolabı: Daha az donma riski No Frost Aşı için özel buzdolabı: : Daha az donma riski İyi yalıtım

AŞILAR: BCG (Verem) Polio ( Çocuk Felci ) Difteri Boğmaca Tetanoz Hib (Menenjit) KPA (Zatürre) Hepatit A Hepatit B KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) Su Çiçeği Td (Erişkin tipi tetanoz difteri)

Çocukluk Çağı Aşı Takvimi

AŞI KARTI TUTULMASI NEDEN ÇOK ÖNEMLİDİR? Aşı kartının tutulması, çocuklara yapılmakta olan aşıların takibinde büyük kolaylık sağlar. Aşı kartı, çocuğa henüz ilk aşısı yapılırken düzenlenir ve her defasında yapılan aşılar işaretlenir. Bu uygulama başka bir yere göç edildiğinde, başka bir hekime veya sağlık teşkilatına müracaat edildiğinde ve çocuk kreşe veya okula başladığında çok yardımcı olur.

AŞILARI NEREDEN NASIL TEMİN EDEBİLİR? GBP kapsamında kullanılan Verem, Çocuk Felci , Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Hepatit A, Hepatit B, Su çiçeği, Pnömokok ve Hib aşıları ücretsiz olarak Aile Sağlığı Merkezlerinde yapılmaktadır.

ÇOCUKLARA AŞI YAPTIRILMAZSA NE OLUR? Çocuklar bu hastalıkların mikrobuyla karşılaştığında, bağışıklık sistemi mikrobu tanımadığı için hastalanır. Bu hastalık mikrobun türüne göre hafif olabileceği gibi, çocukların hastaneye yatmasına, sakat kalmasına ya da ölmesine neden olabilir.

AŞILAR ZARAR VERİR Mİ? 1 Günümüz modern teknolojisi ile üretilen aşıların yan etki olasılığı hiç yok denecek kadar azaltılmıştır. Aşı uygulandıktan sonra çok nadir olarak vücutta ve aşı yerinde bir takım yan etkiler oluşabilir. Bunlar; Yüksek ateş, Aşı yerinde ağrı ve kızarıklıktır.

AŞILAR ZARAR VERİR Mİ? 2 Bu yan etkiler genelde kısa süreli olup doktor tedavisi gerektirmezler ve annelerin basit önlemler almasıyla kolaylıkla ortadan kaldırılabilirler. Ciddi yan etkiler çok çok nadir olmakla birlikte bazen gelişebilir.

Hastalığı geçirmenin riski, aşının riskinden çok daha fazladır. Unutmayın! Hastalığı geçirmenin riski, aşının riskinden çok daha fazladır.

AŞILARIN KORUYUCULUĞU NE KADARDIR? Aşılar %90-%99 arasında koruyuculuk sağlarlar.

VEREM AŞISI (BCG) Verem aşısı (BCG) bebek 2. Ayını doldurunca omuz bölgesinden cilt içine özel bir iğne ile uygulanır.

Aşı yerine ilk 3 gün dokunmamalı ve bebek banyo yaptırılmamalıdır. Ateş gibi yan etkilere pek yol açmaz. Aşıdan yaklaşık 1-2 ay kadar sonra aşı yerinde önceleri bir sertlik, daha sonrası küçük bir sivilceye benzer kızarıklık olur. Bu sivilce yavaş bir şekilde kabuk oluşturur ve sonra da bir iz bırakarak iyileşir. Bu yara yeri ile oynanmamalı ve kabuk kaldırılmamalıdır.

Yapılan aşı her zaman bu şekilde seyretmeyebilir Yapılan aşı her zaman bu  şekilde seyretmeyebilir. Bazen aşının yapılmasının üzerinden birkaç  ay geçmesine karşın bu değişikliklerin hiç birisi olmaz. Bu durumda aşı tutmamış olabilir, Test yapılıp, gerçekten tutmamış ise aşı tekrarlanabilir.

ORAL POLİO (ÇOCUK FELCİ) Ağızdan damla şeklinde 6. ve 18. ayın sonunda verilir. Polio oldukça etkili bir aşı olmasına rağmen aşının verilmesi sırasında çocuğun kusması ya da tükürmesi gibi durumlardan olumsuz etkilenebilmektedir.

Anne sütünün olumsuz bir etkisi yoktur. Aşıdan 2 saat sonrasına kadar bebeğe su verilmemelidir. Klor aşıyı etkisiz kılmaktadır. Anne sütünün olumsuz bir etkisi yoktur.

5’li Karma Aşı (DaBT-İPA-Hib) 5’li Karma aşı; çocukları Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Çocuk felci ve Menenjit hastalıklarına karşı korumak için yapılır.

Yeni doğan bebeğe 2., 4., ve 6. ayın sonunda 5’li Karma aşısı yapılır. Rapel dozu ise 18. ayın sonunda yapılmaktadır. Bebeğin koluna yada bacağın ön kısmına uygulanır.

Yan Etkileri En sık yan etki yapan aşıdır. Aşı yerinde şişme, kızartı, ağrı ile ateş bunların en sık görülenleridir. İğne yerinde derinin altında nohut kadar bir sertlik yapabilirler. Bu sertlik birkaç ay içersinde kendiliğinden kaybolur. Morarma-kızarma açısından takip edilmelidir. Aşı uyluktan yapıldığında çocuk bacağını 1-2 gün için basmayabilir, bu aşının bölgesel etkisinden dolayıdır, devam etmemesi gerekir.

KPA Aşısı (Zatürre Aşısı) Çocuklarda Zatürre hastalığı ağır bir şekilde seyreden, ateşli ciddi bir akciğer hastalığıdır. KPA aşısı bu hastalığa karşı çocukları korumaktadır. 2., 4., 6., ayın sonunda ve 1 yaşında uygulanır.

HEPATİT A Hepatit A virüsü ile bulaşmış olan kirli su ve gıdalarla insanlara bulaşan bir karaciğer iltihaplanması hastalığıdır. Hepatit A aşısı 18. ve 24. ayın sonunda 2 doz yapılır.

HEPATİT B Hepatit B aşısı tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Aşının hastalık yapma ihtimali kesinlikle yoktur. Hepatit B hastalığına karşı yapılan aşı %100’e yakın bir koruma sağlamaktadır. Hepatit B aşısının 1. dozu doğumdan hemen sonra yapılır. Bebek 1 aylık olunca 2. doz, 6 ayını doldurunca da 3. doz aşısı yapılır. Aşı, kol yada bacaktan yapılır.

HEPATİT B Sağlık Bakanlığı Hepatit B aşısını yalnız bebekler için ve risk altındaki kişiler için tahsis etmektedir. Bunun haricinde aşı olmak isteyen kişiler, Hepatit B hastalığı için tahlil yaptırdıktan sonra Doktoru uygun görürse, Eczanelerden aşılarını alıp yaptırabilirler.

SU ÇİÇEĞİ AŞISI Suçiçeği hastalığına karşı çocuk 1 yaşını doldurunca yapılır.

KIZAMIK-KIZAMIKÇIK-KABAKULAK Kızamık olan her 100 çocuktan bir tanesi ölmektedir. Kızamık hastalığı kışın ve ilk baharda daha sık görülmektedir. Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı bebek 9.ayını doldurunca ve 1. yaşında kol veya bacaktan deri altına yapılmaktadır.

Yan Etkileri Aşının yapıldığı günlerde herhangi bir yan etkisi olmaz fakat aşı yapıldıktan sonraki 5-15 günler arasında 1-2 gün için hafif kızamık geçiriyormuş gibi hafif belirtiler olabilir. Bunlarda hafif ateş, gözlerde kızarma-yaşarma, vücutta kırmızı döküntüler şeklindedir. Genellikle tedavi gerektirmez, ateş için ateş düşürücüler verilebilirse de şikayetler 2-3 gün içerisinde kendiliğinden kaybolur. 

Okul Aşıları İlkokul 1.Sınıfta DaBT-İPA (Dörtlü Karma) ve KKK (Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak) aşısı uygulanır. İlkokul 8. sınıfta ise Td (Tetanoz-Difteri) aşısı yapılır.

Ömür boyu ağlamaktansa; beş dakika ağlatmak daha iyidir.

TEŞEKKÜRLER