ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI Özel Amaçlı Arazi Toplulaştırmasının Önemi 101205090 ÖZGE ÖZTEKİN Selçuk Üniversitesi 2012

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI NEDİR ? Dar anlamda arazi toplulaştırması, parçalanmış mülklerin hiçbir alt yapı çalışmasına yer verilmeden birleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Geniş anlamda toplulaştırma ise, parçalanmış mülklerin birleştirilmesi yanında, sulama, drenaj, ulaşım, toprak-su koruma önlemleri ve kırsal yerleşimin gerektirdiği çeşitli hizmetleri de kapsamaktadır.

Tanımdan da anlaşılacağı gibi arazi toplulaştırması çalışması, kapsamı oldukça geniş, bir çok faktörün göz önünde tutulmasının zorunlu olduğu ve birçok bilim dalının ortak çalışmasının gerektiği, teknik çalışmaların egemen olduğu bir uygulama alanıdır. Özellikle Avrupa ülkelerinde arazi toplulaştırması bir kırsal düzenleme ve kırsal kalkınma aracı olarak kullanılmaya başlanılmıştır.

Bir arazinin önceki ve sonraki hali aşağıdaki gibidir: Yapılan bu arazi toplulaştırmasında uygulama sonucu parsellerin birleştirilip düzgün hale dönüştüğünü görüyoruz

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ AMACI Tarım işletmelerinin sahip oldukları küçük , dağınık , parçalı arazileri modern tarım işletmeciliğine göre yeniden düzenleyerek ,daha az zaman iş gücü sermaye kullanımını sağlamak , üretim faktörlerinden en iyi biçimde yararlanarak tarımsal üretimi ve tarım işletmelerinin verimliliğini artırmak ve kırsal kesimdeki nüfusun hayat standartlarını yükseltmektir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASI HANGİ HUSUSLARI KAPSAMAKTADIR? Fazla parçalanmış, dağılmış arazilerin modern işletmecilik esaslarına göre birleştirilmesi. Tarla içi yol şebekesinin, sulama tesislerinin ve yüzey tahliye sisteminin inşası. Gerekli arazi tesviyesi ve toprak ıslahının yapılması.

Köylerin yerlerinin yeniden düzenlenmesi, çevre planlanması. Kırsal alandaki yerleşim yerleri ve toprakların, rüzgâr ve su erozyonu, sel taşkınları gibi doğal afetlerden korunması için gerekli önlemlerin alınması. Spor sahaları, parklar, yüzme havuzu, bayram-pazaryeri, çocuk bahçesi, okul, sağlık ocağı ve kooperatif binası gibi sosyal hizmet tesisleri için gerekli arazilerin, toplulaştırma planları içinde kamulaştırma yapılmadan temin edilmesi.

İşletmelerin ıslahı, yeniden düzenlenmesi, verimli bir şekilde çalışmalarının temini için gerekli tedbirlerin alınması. Köy içi yollarının tanzimi içme suyu, kanalizasyon, elektrik, telefon gibi hizmetlerinin planlanması, iskân, arsa isteklerinin karşılanması.

ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASININ FAYDALARI • Nüfus artışı, miras, alım-satım, kiracılık, ortakçılık gibi nedenlerle ortaya çıkan arazi parçalılığı ve dağınıklılığını ortadan kaldırarak işletmelerin uygun büyüklüğe getirmektedir. • Çok parçalı oluşun ortaya çıkardığı tarla sınırı, yol ve su arklarından doğan arazi kayıplarını azaltmaktadır.

• Küçük parsellerde, ekim esnasında tarla sınırına fazla yaklaşılmama nedeniyle doğacak ürün kayıplarını azaltmaktadır. • Toplulaştırmadan sonra, parseller daha büyük ve şekilleri daha düzgün olduğundan, makineli tarım daha kolay yapılmakta ve giderlerde önemli oranda azalmalar olmaktadır. • Küçük parseller bir araya getirileceği için, işletme merkezi ile parseller arasındaki uzaklık kısalmakta ve buna bağlı olarak ulaşım giderleri azaldığından; zaman, işçilik ve yakıttan tasarruf sağlanmaktadır.

• Parsel sayısı azaldığı, şekilleri düzeldiği ve büyüklükleri arttığı için; tohum, gübre, ilaç gibi tarımsal girdiler, daha uygun bir düzeyde kullanılmaktadır. • Sulama projelerinin uygulanmasında; eski, dağınık ve şekilsiz parsellerin sınırlarına bağlı kalma zorunluluğu olmayacağından, yatırım giderlerinden tasarruf sağlanmaktadır. • Her parselin yola ve kanala sınırı olacağından sulama ve ulaşım randımanı artmaktadır.

• Parsellerde müştereklikten doğan huzursuzluklar giderilmektedir. • Köy sınırları sabit noktalara dayandırılarak, köyler arasındaki sınır ihtilafları ortadan kalkmaktadır. • Varsa, dağınık ve müşterek haldeki hazine arazisi birleştirilerek dağıtıma hazır hale getirilmektedir. • Kırsal alana yönelik olarak: Çevre koruma, erozyonu önleme, ağaçlandırma, köy yenilemesi, her türlü yolların planlaması, köy imar planlarının yapılması, arazi kullanım planlarının hazırlanması gibi tüm hizmetler; toplulaştırma projeleri ile birlikte planlanıp uygulanabilmektedir.

BU GÜNE KADAR ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Ülkemizde arazi toplulaştırma çalışmalarına ilk olarak 1961 yılında Konya ili Çumra ilçesi Karkın Köyü’nde başlanmış olup, 1962 yılına kadar çalışmalar sürdürülmüş, toplulaştırmanın teknik ve hukuki yönden arz ettiği özellikler nedeniyle yeterli mevzuatın ve yetişmiş teknik elemanların bulunamayışı gibi faktörler sonucunda çalışmalara bir süre ara verilmiş ve bilahare çalışmalara yeniden başlanmış.

Uydu görüntüleri kullanılarak yapılan çalışmya göre Türkiye’de toplam 14 milyon hektar sulu ve kuru tarım arazisinde arazi toplulaştırması uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Arazi toplulaştırmasının önceki ve sonrakı durumuna örnekler

ÇAKIRKÖY

SÜRDÜRÜLEBİLİR TOPRAK YÖNETİM SİSTEMİ Toprağın tarımsal üretim fonksiyonu toprak ile ilgili olan kurum ve kuruluşların fazla olmasına ve toprak politikalarının belirlenmesi sürecinde karışıklığa yol açmaktadır. Bu karışıklığın önlenmesi için, kurumsal ve yasal yapılanma etkinleştirilerek toprak kullanım politikasının yönetiminin amaçları belirlenmeli, oluşturulacak bir “Sürdürülebilir Toprak Yönetim Sistemi” içinde planlanmalıdır..

ÖZEL AMAÇLI ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI Kültür alanlarında arazi toplulaştırması özel amaçlı arazi toplulaştırması olarak adlandırılmaktadır.Bunlara ; bağ , bahçe , orman , çay tütün vb.

TÜRKİYEDE TARIM GELİRLERİ VE ULUSAL GELİRDEKİ PAYLARI

Bütün az gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’de de tarım gelirleri ulusal gelir içinde hala önemli bir yer tutmaktadır. Ancak, ekonomik kalkınmaya paralel olarak, gelişmiş ülkelerde de gözlendiği gibi, tarım gelirlerinin ulusal gelir içindeki payı giderek azalmaktadır.

ÜLKELERDE TARIM GELİRLERİNİN ULUSAL GELİRDEKİ PAYLARI

TÜRKİYE’DE BAZI TARIM ÜRÜNLERİNİN YILLIK MİKTARLARI VE GELİŞMELER

TÜRKİYE’DE BAZI TARIM ÜRÜNLERİNİN YILLIK VERİMLERİ

BAZI ÜLKELERDE TARIM VERİMLİLİKLER

Ürünlerin yetişme şartlarına ve bu ürünlerden elde edilen verim göz önüne alınarak araziler iyileştirilir.. Hangi ürünlerin daha çok suya yada daha az suya ihtiyacı olduğu, nasıl iklimde yetişeceği dikkate alınırsa ve ona görede bir arazi düzenlemesi yapılırsa elde edilen sonuç daha iyi olacaktır.

TÜRKİYE’DE VERİM ARTIRMA AMAÇLI DENEMELER VE SONUÇLARI

Türkiye’de bir çok üründe, sadece sulama çalışmaları sonucu oldukça yüksek verim artışları sağlanabilmektedir. Örneğin, temel gıda maddesi buğdayda sadece sulama ile % 65 dolayında, mısırda % 85 dolaylarında verim artışları sağlanabildiği, araştırmalar sonucu belirlenmiştir. Bu artışlar sanayi bitkilerinde çok daha yüksektir; şeker pancarında % 25, pamukta % 120, ayçiçeğinde % 350 ve ketende % 600 dolayındadır.

Yapılan araştırma, sadece sulama ile elde edilen verim artış miktarlarını göstermektedir. Tarım topraklarının daha düzenli kullanılması, çevre-toprak-su-iklim koşullarına uygun yeterli düzeyde kullanılması durumunda, verimlerin çok daha yükseleceği açıktır.

TÜRKİYE’NİN TARIM TOPRAKLARI Türkiye’de tarım yapılabilecek toprakların sonuna gelinmiştir. Tarıma açılan toprakların yıllar içindeki kullanım durumu ve miktarları aşağıdaki tabloda görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre, Türkiye tarım topraklarının % 20 kadarı (5,5-6,0 milyon ha) kabiliyetleri üstünde kullanılmaktadır. Kabiliyetleri üstünde ve sürüm yapılarak kullanılmakta olan bu toprakların tarımda kullanılmaya devam edilmesi durumunda, bir süre sonra tamamen kaybedilmesi tehlikesi bulunmaktadır. Kabiliyetleri üstünde kullanılmakta olan bu toprakların orman alanı ya da mer’a olarak daha yararlı olacağı uzmanlarınca önerilmektedir

TÜRKİYE’DE TARIM, ORMAN VE MER’A ALANLARINDAKİ GELİŞMELER

Türkiye’de tarıma açılan topraklar, özellikle ikinci dünya savaşının arkasından çok hızla genişlemiştir ve bu topraklar, büyük ölçüde, mer’a ve çayır topraklarından kazanılmıştır. Bu durum, Türkiye hayvancılığını, doğal olarak olumsuz yönde etkilemektedir. Örneğin, 1948-1957 yılları arasındaki tarım toprakları artışı: (14 392 +7 769) – (9 477 + 4 423) = 8 261 000 ha Aynı dönemde mer’a topraklarındaki azalma, 38 330 000 – 29 748 000 = 8 582 000 ha’dır. Bu iki miktarın yakınlığı, olayı yeterince açıklamaktadır.

Bunlar dışında, Türkiye’de sürülerek tarım yapılmakta olan toprakların yaklaşık 1/3’ü nadasa bırakılmaktadır. Bu olgu, toprakların büyük bir kısmının kabiliyetleri üstünde kullanılmakta olduğunu kanıtladığı gibi, toprakların daha verimli ve sürekli kullanılabilmesi için bir takım önlemlerin süratle alınması gerektiğini de göstermektedir.

TÜRKİYE VE ALMANYA’DA KARŞILAŞTIRMALI GELİŞMELER TARIM İŞLETMELERİNİN PARÇA SAYILARI

İşletme başına düşen parça sayıları aşağıdaki gibidir. - 1952 yılında 6,9 adet, - 1963 yılında 5,7 adet - 1970 yılında 5,0 adet, - 1980 yılında 6,3 adet. Görüldüğü gibi, Türkiye’de bir tarım işletmesine düşen parça sayısı halen ortalama 6 parsel dolayındadır. Bu çok yüksek bir ortalamadır.

BAZI ÜLKELERDE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ SONUÇLARI Almanya ‘da ; 1. Kişi başına üretim artışının iki katına ,yerleşimin yeniden düzenlenmesi durumunda üç katına kadar arttığı, 2. İş gücü ve harcama tasarrufu ile % 50 ‘ye varan verim artışının sağlandığı belirlenmiş, 3. Bayern eyaletinde yapılan bir araştırmada ; tarla büyüklüklerinde % 69 ‘luk toplulaştırma oranı sağlanmış ; yolda geçen zamanın 7 kat azaldığı ortaya çıkmıştır.

İsviçre ‘de; 1. % 6-18 arasında ortalama işgücü ve harcama tasarrufu , % 5-41 arasında ortalama verim artışı hesaplanmıştır. Avusturya ‘da; 1. %14 işgücü ve zaman tasarrufu %18-40 arasında verim artışı (süt veriminde % 50 verim artışı) sağlanmıştır. Fransa ‘da; % 33 oranında işgücü ve zaman tasarrufu sağlanmıştır.

SONUÇ: Arazi toplulaştırma planlamasının özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşanan kırdan kente göçleri azalttığı belirtilmektedir. Ülkemizinde karşı karşıya olduğu en büyük problemlerden biri ekonomik ve sosyal nedenli iç göç olaylarıdır. Arazi toplulaştırması uygulamaları kırsal alanlarda tarımsal üretim artışına neden olarak kırsal yerleşmeleri cazibe merkezleri haline getireceğinden , ülkemizde yaşanan köyden kente yoğun olan göç olayına karşı önemli bir çözüm önerisi olarak düşünülmelidir.

Ayrıca topraklar , tarım , ormancılık, çayır ve mera gibi bitkisel üretimler için vazgeçilmez bir üretim kaynağı olmakla birlikte yerleşme ,turizm,sanayi gibi birçok ekonomik sektör için de önemli bir doğal kaynak konumundadır. ÖNERİLER : Tarımsal parseller birleştirilerek işlenebilir hale getirilmelidir. Tarımsal işletmeler , ulaşım , sulama , teraslama gibi birçok altyapı hizmetlerine kavuşturmaktır.

KAYNAKÇA: Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası ,Dsi Genel Müdürlüğü Tarım Kütüphanesi ,Tarım ve Köy işleri Bakanlığı,Tarım reformu Genel Müdürlüğü, Batem yayınlar , Fırat üniversitesi, Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı,TC Sayıştay Başkanlığı