DOĞAL GAZ PİYASASI DAĞITIM MEVZUATI İŞLEYİŞİ

Enerji Sektöründe 1990’ların Serbestleşen Piyasaları; Kuzey Amerika Kıtası (ABD ve Kanada) Avrupa Kıtası (İngiltere, Almanya vd.)

Serbestleştirme Kamunun piyasaları kısmen veya tamamen rekabete açması. Nedenleri - Rekabetin sağlayacağı avantajlar. - Hizmet kalitesini artırma. - Daha fazla verimlilik.

21 Şubat 2001 (Kara Çarşamba) Cumhuriyet Tarihinin En Büyük Ekonomik Krizi % 7500 Gecelik Faiz. % 18 İMKB de düşüş. 7.5 Milyar USD (bir günde) TCMB dan çekiş.

2001 EKONOMİK KRİZİ Elektrik ve doğal gaz başta gelmek üzere enerji sektörünün ülkemizde serbestleştirilmesi için süreci hızlandırmıştır.

Kriz Sonrası Süreç “15 Günde 15 Yasa” 4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu yayımlanarak yürürlüğe girdi. 18 Nisan 2001

4646 Sayılı Kanun’un hazırlanmasında büyük Ölçüde AB Gaz Mevzuatı esas alındı.

Getirdiği Temel Yenilikler i- Tedarikte ve tüketimde serbestiyet. Tedarik boyutunda; Botaş Kontratlarının devri. Tüketim boyutunda; Serbest tüketicilk

ii- Doğal gaz dağıtımı yapacak kuruluşların açılacak dağıtım ihaleleriyle belirlenmesi. iii- Doğal Gaz Piyasasında Bağımsız ve Düzenleyici Kuruluş (EPDK) ‘un oluşturulması.

Ulusal Doğal Gaz Piyasasının 6 Unsuru - Serbestleştirme - Tüketiciye odaklanma. - Sunumda Sürekliliği sağlama. - Kaliteli, ucuz, rekabetçi ve çevreci olma, - Mali açıdan güçlü, istikrarlı şeffaf piyasa oluşturma. - Bağımsız bir düzenleme ve denetim.

Piyasa Faaliyetleri -İthalat -İletim -Depolama -Toptan satış -Gaz İhracatı -(Şehir içi) Dağıtım -CNG dağıtımı ve İletimi

Lisanslama; İlgili mevzuata tabi olarak herhangi bir piyasa faaliyetini yürütebilmek için o faaliyet için Kurum’dan lisans alınma zorunluluğu. İlgili Mevzuat: Kanun+Yönetmelik+Tebliğ+Ge nelge+Kur.Kararları+Lisanslar

Dağıtım (Natural Gas Distribution) ‘’Doğal gazın müşterilere teslim edilmek üzere mahalli gaz boru hattı şebekesi ile nakledilmesi ve perakende satışı’’

Dağıtımda üç taraf - Dağıtım şirketi - Müşteri - Tedarikçi

Dağıtım Şirketi (Local Distribution Companies/ LDCs) ‘’Belirlenen bir şehirde doğal gazın dağıtımı ve boru hattı şebekesi ile nakli faaliyetlerini yapmaya yetkili kılınan tüzel kişi’’

Dağıtım Şirketleri; i- Eski Dağıtım Şirketleri (İgdaş, İzgaz, Ego) ii- Özelleştirilen Dağ. Şirketleri (Bursa Gaz/Eskişehir Gaz) iii- Dağıtım İhaleleriyle yetkilendirilen dağıtım şirketleri

Dağıtım Şirketleri; - Sermaye şirketi (EGO hariç) - Asgari sermaye Sahip, -Pazar/Rekabet/Faaliyet Sınırlamalarına tabi, - Bölgesel tekel niteliğine haiz, -Fiyat/Tarifeleri düzenlemeye tabi, - İlgili Mevzuat ve EPDK denetimine tabi, kuruluşlardır.

Pazar, Rekabet ve Faaliyet Sınırlamaları - Bir yıllık sürede tüketilecek gazın en fazla % 50’sinin bir tüzel kişiden temini. - Başka faaliyet yapma yasağı.(Eğitim faaliyeti hariç) - Diğer sınırlamalar: (İştirak payları; şirket kuramama vb.)

Dağıtım şirketleri; - Diğer Dağıtım şirketlerine iştirak edemez bunun için ayrı şirket kuramaz. - Kendi faaliyet alanı dışındaki şirketlerden sadece birine iştirak edebilir. - İştirak ettiği tüzel kişide kontrol gücüne sahip olamaz.

Müşteri Doğal gaz dağıtım faaliyetinde serbestiyete sahiplik bakımından iki tür müşteri vardır. Bunlar; - Abone/Serbest Olmayan (Non Eligible Customer) - Serbest Tüketici (Eligible Customer)

Belediye / Belediye Şirketleri Dağıtım bölgesindeki belediye, ilgili bölgedeki dağıtım şirketinin sermaye payını ödemedeği % 10 iştirakçisidir. Bedelsiz %10’ a ilaveten İkinci % 10 bedelli olup bazı yasal koşullara bağlı)

Tarifeler (Tariffs) Tarifeler iki ana tarife unsurundan oluşur. -Perakende Satış Tarifesi (PSF) - Bağlantı Tarifesi

PSF Tarifesi PSF=DG Alım +BHAB+Diğ.Fak.

Birim Hizmet ve Amortisman Bedeli (BHAB): ‘’Dağıtım şirketinin bir kwh doğal gazın müşteriye sunumu karşılığında amortismanlar ve getiri dahil talep ettiği bedeldir.’’

Bağlantı Tarifeleri: Abonelere sabit bağlantı bedeli uygulanır. Serbest tüketicilerin bağlantı bedeli taraflar arasında serbestçe belirlenir. Bağlanti tarifesi Sabit ABB ve Münferit Hat Bedeli olarak iki kısma ayrışır.

Sabit Abone Bağlantı Bedeli (ABB): ‘’Sayaç dahil dağıtım şebekesinin abone iç tesisatına bağlantısı için gereken proje, işçilik, malzeme, kontrol ve onay harcamalarının abone başına düşen payını ifade eden sabit bedel’’

Konut + Isınma amaçlı doğal gaz kullanıcılarında sabit ABB uygulanır. 200 m2 (1 BBS) USD 100 M2 (1 BBS) USD (Geçerlilik süresi 5 yıl Kapalı alan büyüklüğünde binanın brüt alanı dikkate alınır.)

Münferit hat bedeli; mal ve hizmet üretim amaçlı doğal gaz kullanıcılarına münferit hat çekilmesi halinde uygulanır ve hesaplanmasında ‘’Maliyet+%10’’ esas alınır.

Güvence Bedeli: Alacakları teminat altına almayı amaçlar. Her yıl EPDK tarafından belirlenir. Serbest tüketicilerde taraflar arasında serbestçe belirlenir.