D. MADDENİN DEĞİŞİMİ 1. Eldiven; plastik, deri, yün ve yapay kauçuktan üretilebilmektedir. Eldiven yapımında farklı maddeler kullanılmasının sebebi nedir? 2. Bardaktan gözlüğe kadar birçok eşya üretiminde kullanılan cam hangi maddeden elde edilir?

3. Vitaminler, besinlerde doğal olarak bulunmaktadır 3. Vitaminler, besinlerde doğal olarak bulunmaktadır. Besinlerde bulunmasına rağmen tablet halindeki yapay vitaminlerin kullanılmasının sebebi nedir? 4. Teneke kutuların doğaya zarar vermemesi için ne gibi önlemler alınabilir?

1. İnsanlar işleyerek Maddeyi Değiştirirler Merak Ediyorum Geçmişte ne tür malzemelerin üzerine yazı yazıyorduk? Günümüzde yazı yazmak için ne kullanıyoruz? Bu malzemelerin arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir?

Çantamızın üretiminde kullanılan maddelerin hafiflik, sağlamlık, esneklik ve su geçirmeme gibi özelliklere sahip olmasına dikkat edilir. Nesnelerin üretiminde amaca uygun madde kullanılır. Uygun madde kullanılmazsa o nesne işe yaramaz. Bu nedenle yaşantımızı kolaylaştıran nesnelerin yapımında uygun maddeler seçip bunları işlememiz gerekir.

İşlenmiş Maddeler Taş, toprak, odun, sebze, meyve ve tahıl doğada bulunan maddelerden bazılarıdır. Doğal madde olarak adlandırılan bu maddeler çeşitli ürünler elde edilirken ham madde olarak kullanılır. İnsanlar çeşitli yöntemler kullanarak ham maddeleri işlenmiş maddelere dönüştürürler. Buğday, süt ve şekerden elde edilen bisküvi işlenmiş bir madde olabilir mi?

Koyunların kırkılmasından elde edilen yün, işlenerek iplik yapımında ham madde olarak kullanılır.

Eskiden yün, basit gereçler kullanılarak iplik haline getirilirdi Eskiden yün, basit gereçler kullanılarak iplik haline getirilirdi. Günümüzde ise bu işlem fabrikalarda yapılmaktadır.

İşlenmiş maddeler birçok ürünün yapımında malzeme olarak kullanılır İşlenmiş maddeler birçok ürünün yapımında malzeme olarak kullanılır. Örneğin atkı, kazak ve kumaş üretilirken iplik kullanılır. Peki, iplik başka hangi ürünlerin malzemesidir? Benzer şekilde buğdaydan elde edilen unun işlenmesiyle üretilen ekmek, köfte yapımında kullanılan bir malzemedir.

İşlenebilen maddeye diğer bir örnek zeytindir İşlenebilen maddeye diğer bir örnek zeytindir. Zeytin, bir gıda maddesi olmanın yanında başka ürünlerin elde edilmesinde ham madde olarak da kullanılır.

Ayrıca zeytinyağı, fabrikalarda işlenerek sabun yapımında da malzeme olarak kullanılır.

RAFİNERİ

Yer altındaki doğal maddelerden biri olan petrolün işlenme serüvenini biliyor musunuz? Yer altından çıkarılıp rafineriye taşınan petrol, burada çeşitli işlemlerden geçirilir. Petrolün içindeki maddeler, rafineride ısının etkisiyle işlenerek birbirinden ayrılır. Petrolün işlenmesiyle elde edilen petrol gazı, mutfak ocaklarında ve taşıtlarda kullanılır. Benzin ve petrol gazı işlenmiş petrol ürünüdür.

Yapay Maddeler Koyun, yılan, timsah vb. hayvanların derilerinin işlenmesiyle çanta, ayakkabı, davul gibi çeşitli eşyalar üretilir. Vinileks adı verilen yapay deri de bazen doğal ürün olan derinin yerine kullanılmaktadır. Ayakkabınız vinileksten mi, yoksa doğal deriden mi üretilmiştir?

Naylon, plastik, teflon ve yapay kauçuk gibi ürünler, petrol kökenli yapay maddelerdir. Naylon; yün ve ipek yerine kullanılmaktadır. Kumaştan çoraba kadar birçok maddenin üretiminde naylondan yararlanılır.

Plastik, sağlam ve dayanıklı bir malzemedir. Bu yüzden bardaktan sandalyeye, kalemden oyuncağa kadar birçok üründe ham madde olarak kullanılır. Hangi oyuncaklarınız plastikten yapılmış ürünlerdir?

Bakır ve çelik gibi doğal maddelerden tencere yapılmaktadır Teflon sadece tencere yapımında mı kullanılır? Otomobil lastiği, hortum, bulaşık eldiveni, paket lastiği gibiürünlerde yapay kauçuk kullanılır.

Kullandığımız bazı eşyalarda doğal ve yapay malzemeler iç içe bulunur Kullandığımız bazı eşyalarda doğal ve yapay malzemeler iç içe bulunur. Örneğin bahçemizdeki çit, odunun işlenmesiyle yapılır. Çitin daha sonra boyanması onu yapay madde yapmaz

Otomobil üretiminde demir ve alüminyum gibi doğal maddelerin yanında plastikten yapılmış ürünlerden de faydalanılır. Bu nedenle otomobili bir bütün olarak doğal veya yapay madde şeklinde niteleme olanağımız yoktur.

Doğal Kaynaklar Ve İnsan Yaşamak için tükettiğimiz birçok şeyin artığını çöpe atarız. Çöplerden toplanıp fabrikalara getirilen bazı atıklar ayıklanarak istenen ürünün elde edilmesinde ham madde olarak kullanılır.

Örneğin atık kağıtlar fabrikalarda önce mürekkep ve tutkalından arındırılır. Sonra su ve bazı maddeler eklenerek hamur haline getirilir. Bu hamur da yeniden kağıda dönüştürülür. Atık kağıttan yeniden kağıt üretilmesi, ağaçların gereksiz yere kesilmesini önler.

1 ton atık kağıdın yeniden işlenmesiyle yaklaşık 16 çam ağacının kesilmesi engellenir. Ayrıca atık kağıttan yeniden kağıt üretilirken daha az su ve enerji harcanır.

Ağaç, ham petrol, su, kömür ve demir doğal kaynaklarımızdan bazılarıdır. Doğal kaynaklar hızla tükenmektedir. Bu nedenle doğal kaynakların tüketimine dikkat etmeliyiz. Kağıt, cam vb. ürünleri dikkatli ve özenli kullanmalıyız.

2. Doğa Olayları Maddeyi Değiştirir Merak Ediyorum Peri bacaları nasıl oluşmuştur?

Yağmurun aşırı yağması sonucu oluşan sel, karşısına çıkan taş ve toprağı sürükler. Dereler ve akarsular da yataklarından kopardıkları taşı ve toprağı sürükleyerek yeryüzünü şekillendirir. Akarsuların taşıdığı çakıl ve kum parçaları çarptıkları kayaçları aşındırır. Rüzgar da yağmur gibi doğada aşınmaya sebep olmaktadır. Rüzgar, bitki örtüsü az olan, kurak ve verimsiz alanlarda daha çok etkilidir.

Peri bacaları; yağmur, rüzgâr, akarsu ve sıcaklık farkından dolayı oluşan aşınmaya bir örnektir. Kutup bölgelerinde ya da dağ başlarında bulunan büyük kar ve buz kütleleri buzulları oluşturur. Buzullar, dağ yamacından aşağıya doğru ilerlerken önüne çıkan kayaçları törpüleyerek aşındırır.

Ani sıcaklık değişimi de doğayıetkiler Ani sıcaklık değişimi de doğayıetkiler. Yeryüzüne düşen yağmur suyu, kayaçların arasına girer. Gündüz ısınan kayaçlar gece aniden soğur. Kayaçlar arasındaki su donarak kayacın parçalanmasına sebep olur