Tarık Buğra'nın Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği Murat YILDIZ

Tarık Buğra 2 Eylül 1918 –26 Şubat 1994

Hayatı 2 Eylül 1918 tarihinde Akşehir'de doğan yazar, ilk ve ortaokulu Akşehir'de okudu. İstanbul Lisesi'nin yatılı kısmında okurken bu lisenin yatılı kısmının kapatılması üzerine kaydını Konya Lisesi'ne aldırdı ve liseyi burada bitirdi. (1936). Lise yıllarında Tarık Nazım müstear ismiyle hikaye ve şiirler yazmaya başlayan Tarık Buğra, İstanbul Üniversitesi Tıp ve Hukuk fakültelerinde bir süre okuduktan sonra kaydolduğu Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü'nün son sınıfında ayrıldı.

Tarık Buğra, ilk piyeslerini ve "Yalnızların Romanı"nı askerliği sırasında yazmıştı. 1940’da tamamladığı roman, 1948’de Çınaraltı dergisinde tefrika edilmişti. Cumhuriyet gazetesinin açtığı yarışmada Oğlumuz adlı öyküsüyle bin liralık büyük ödüle layık görüldüğü ilan edildi. (1948). Ancak, Tarık Buğra'ya bu para yerine altın bir kalem ödül olarak verildi.

Aynı yarışmada Doğan Nadi'nin bölük komutanı birinci ilan edildi ve bu zatın hikayeci olarak adına ikinci bir kez daha rastlanılmadı. Yine de bu ödül neticesinde aldığı yoğun iş teklifleriyle basın hayatına atılma konusunda cesareti artan Tarık Buğra, Akşehir'e dönerek Nasrettin Hoca Gazetesi'ni çıkardı .(26 Temmuz 1949-28 Haziran 1952) 

Ortaoyuncusu “Komik-i şehir” Naşit’in hayatından yola çıkarak yazdığı İbiş’in Rüyası ile 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülü, Osmanlı İmparatorluğu ’ nun kuruluş yıllarını anlattığı Osmancık’la (1985) Milli Kültür Vakfı Edebiyat Armağanı’nı, Yağmur Beklerken’ le Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü’nü aldı. 1991’de Devlet Sanatçısı unvanını aldı. Birey özgürlüğünü savunduğu Ayakta Durmak İstiyorum (1966) ve Üç Oyun(1981) adıyla kitaplaştırdığı piyeslerinin hemen hepsi sahnelendi, romanları TV dizisi haline getirildi.

Fıkralarından seçmeleri Gençlik Türküsü (1964), gezi notlarını Gagaringrad (1962), dil ve edebiyat üzerine yazılarını Düşman Kazanmak Sanatı (1979), denemelerini Bu Çağın Adı (1979) başlıklarıyla yayımladı. Tarık Buğra, 26 Şubat 1994'de kanser tedavisi gördüğü Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde öldü, Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verildi. Tarık Buğra, öğretim üyesi Ayşe Buğra'nın babasıdır.

Eserleri BU ÇAĞIN ADI Tarık Buğra'nın makalelerinden bir kısmıdır. Aydınlarımız, idarecilerimizi ve bütün akıl sahiplerini düşünmeye sevk eden konuları içine almaktadır. DÖNEMEÇTE Türkiye'de çok partili döneme geçiş yıllarını anlatır. Konuya bir Anadolu kasabasından, o çevredeki halkın ve aydınların canlı ilişkileri içerisinde bakar. "Dönemeç" adıyla TV'de dizi filmi yapılmıştır.

OSMANCIK Cihan devletini kuran irade; şuur ve karakter OSMANCIK Cihan devletini kuran irade; şuur ve karakter. Tarık Buğra, esere ikinci bir başlık tarzında bunları yazmıştır. Konu, Osmancık'ın (yahut Kara Osman’ın) Osman Gazi olarak tarih sahnesine çıkışını ve Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlatmaktadır. GENÇLiGiM EYVAH Türkiye'deki anarşinin otopsisidir. Romanda, yalnız boşa giden gençliklerin hikâyesini değil, içine düşürüldüğümüz kaosun çarpıcı grafiğini de bulacaksınız.

FİRAVUN iMANI Sakarya Savaşı öncelerini ve sonralarını ele aldığı bu eserde, Tarık Buğra, çıkarcıları, üç kâğıtçıları, vurguncuları, satılmışları ve bunlara karşı eşsiz yiğitleri ile, yeni bir devletin kuruluş günlerini anlatmaktadır. SiYAH KEHRiBAR Tarık Buğra'nın ilk romanı. Rahmetli Mümtaz Turan bu eser için "Tarık Buğra'nın burada iddiasız görünüşüne rağmen büyük bir tezi, "Yirminci asrın hüznü" dediğimiz hastalığı ele aldığını sanıyorum

POLiTiKA DIŞI Tarık Buğra'nın bu kitabı, siyaset dışı yazılarından oluşmaktadır. Muhtelif tarihlerde ve değişik yerlerde yayınlanmış yazıları ve yazarla yapılmış bazı röportajlar kitaba alınmıştır. YAĞMUR BEKLERKEN Cumhuriyet döneminin muhtelif kesitlerini romanlarına konu yapan yazar, bu eserinde de Serbest Fırka dönemini ele alıyor ve aynı dönemde Türkiye'deki büyük kuraklıkla siyaset arasında paralellikler kurarak, yine bir Anadolu kasabasından, meseleleri ortaya koyuyor. YALNIZLAR İnsan ilişkilerinin romanıdır.

YAĞMUR BEKLERKEN KONUSU Çok sayıda eser veren Tarık Buğra’nın ‘Yağmur Beklerken’ eserini biraz ele alalım. YAĞMUR BEKLERKEN KONUSU Tarık Buğra, “ Yağmur Beklerken” de Cumhuriyet Tarihinin belli bir döneminde yaşanan olayların, toplum üzerindeki etkilerini çeşitli boyutlarıyla ele alır. Yazar, bu romanında 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırkasının ortaya çıkışını ve Anadolu’da yaşayan kasaba insanının kuraklıkla mücadelesini edebi eser hüviyetinde anlatmaya çalışır.

OLAY ÖRGÜSÜ Yağmur Beklerken” romanı 10 bölümden oluşmuştur. Her bölümün başlığı farklıdır. Romanın olay örgüsü bir parkın açılışının yapılması için halkın, törenden yarım saat önce bir araya toplanmasıyla başlar. Tören 17.30 da, hükümet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır.

Bu yüzden de kaymakamlığın sol ilerisindeki küçük alanda daha şimdiden birkaç yüz kişilik bir kalabalık birikmiştir. Mumcu Rıza Efendi yelek cebinden çıkardığı saatine bakıyor; ezana göre ayarlanan çift kapaklı gümüş Serkisof’u kafasında çabucak alafranga’ya çeviriyor ve yanındaki Avukat Rahmi’ye mırıldanıyor:Yirmi dakke daha dinelecek millet.

BAKIŞ AÇISI Romandaki olaylar hakim bakış açısıyla anlatılmıştır. Yani üçüncü kişini ağzıyla anlatılmıştır. Olaylara onun gözüyle bakılır. Kahramanların, şahısların düşüncelerini, fikirlerini biraz taraflı da olsa anlatmaya çalışır. Bu anlatıcı aynı zamanda yazarın bakışını da yansıtır. Üçüncü tekil anlatım biçiminde ilerleyen romanın anlatıcısı, herhalde, yazarın en çok özdeşleştiği kişidir.

Eserin demokrasiden bıkılmış bir dönemde ( 1980 öncesi ) kaleme alındığını gösteren belirtiler oldukça çok.Dolayısıyla anlatıcının düşünceleri, tutumları, tavırları ile yazarın düşünce, tavır ve tutumları paralellik arz eder.

ZAMAN Romanda anlatılanların, zaman süresini belirleyen tarihler kesin olarak verilmiyor. Yalnız birinci bölümde Rıza Efendi’nin “öyle ya, Cumhuriyet neredeyse yedinci yaşını tamamlayacak da, herifler avukatlarını hala sakınır

Ancak birinci bölümde Rahmi’nin rakı sofrasını hazırlayan çoluk çocuğun bahçeden kopardıkları domates, biber, kayısı, kirazları soğusunlar diye saldıkları kuyudan çektiklerinden anlıyoruz ki kayısı-kiraz zamanıdır. Haziran gibi. Son bölümdeki “bahçe kuruldu kurulalı, hiç bir güz böyle perişan olmamıştı.” sözleri, anlatılanların bir yaz mevsimini kapsadığı sonucuna vardırıyor.

Eserlerinin Türlere Göre Listesi Hikâye Oğlumuz (1949) Yarın Diye Bir Şey Yoktur (1952) İki Uyku Arasında (1954) Hikâyeler (1964, yeni ilavelerle 1969) Tiyatro Ayakta Durmak İstiyorum Akümülatörlü Radyo Yüzlerce Çiçek Birden Açtı (1979) Üç Oyun (1981) Güneş ve Aslan Sahibini Arayan Madalya Dört Yumruk

Gezi Yazıları Fıkra ve Deneme Senaryo ve Oyunu Gagaringrad (Moskova Notları) (1962) Fıkra ve Deneme Gençlik Türküsü (1964) Düşman Kazanmak Sanatı (1979) Politika Dışı (1992). Bu Çağın Adı Senaryo ve Oyunu Sıfırdan Doruğa-Patron (1994)

Roman Siyah Kehribar (1955) Küçük Ağa (1964) Küçük Ağa Ankara’da (1966) İbişin Rüyası (1970) Firavun İmanı (1976) Gençliğim Eyvah (1979) Dönemeçte (1980) Yalnızlar (1981) Yağmur Beklerken (1981) Osmancık (1983).