Fen Laboratuvarının Önemi Dr.Bülent Çavaş Fen Bilgisi Eğitimi ABD.
Sunu Taslağı Uluslararası Çalışmalar Fen Bilgisi Laboratuvarının Önemi Fen Bilgisi Laboratuvarının Tarihçesi Fen Bilgisi Laboratuvarının Amaçları Türkiye’de Fen Bilgisi Laboratuvarı Uygulamaları Bilimsel Süreç Becerileri
Uluslararası Çalışmalar TIMSS, PISA, ROSE
PISA Çalışmaları
Laboratuvarsız Fen Öğretimi boyasız ve tuvalsiz resim yapmayı öğrenme kullanma kılavuzunu okuyarak bisiklet sürmeyi öğrenme
öğrenciler ilk 10 dakika dikkatlerini %70 oranında toplayabildikleri halde, bu oran son 10 dakikada %20’ye düşmektedir.
FEN BİLGİSİ LABORATUARININ ÖNEMİ Sizce fen nedir? Fen eğitiminin temel amacı nedir? Laboratuar çalışmaları olmadan fen dersleri yürütülebilir mi?
FEN ; Bilgidir, bilgiyi edinmedir. Doğa bilimidir. Doğayı ve yaşanılan çevreyi tanımadır. Merak güdüsü ve araştırmacı ruhla beslenir.
Fen Öğretiminde Laboratuarın Yeri Özgüveni geliştirir, merakı giderir. Kişiyi öğrenmeye güdüler. Problem çözme becerisini geliştirir. Anlamlı öğrenmeyi sağlar. Psikomotor ve zihinsel becerileri, bunların koordinasyonunu geliştirir. Analitik düşünme becerisini arttırır Deney – yorum şeklinde öğrenme yaklaşımı geliştirir. Günlük hayat ve fen ilişkisi kurulmasında yardımcı olur.
Fen Eğitiminin Amaçları Bilimsel düşünme becerisi kazandırmak. Yorum yapabilme becerisi kazandırmak. Yaratıcılığı arttırmak Düşünce gücünü geliştirmek Günlük hayatı kolaylaştırmak.
Ne zamandan beri fen eğitiminde laboratuar kullanılıyor? 1880’lerde lise kimya derslerinde kullanılmaya başlanmış.( Moyer, 1976 ) 19. yüzyılın ortalarından itibaren fen öğretiminin temel öğelerinden biri olarak kabul edilmiş. ( Blosser, 1983 ) 2. Dünya Savaşı sonrasında fen öğretiminde gözlem ve deney yaparak öğrenmenin önemi fark edilmiş. (Haurd, 1961). Yaparak yaşayarak öğrenme anlayışına dayalı yeni fen programları uygulanmaya başlamıştır.
Peki ya Türkiye’ de ? Bu program ülkemizde 1965’li yıllarda denemeye konulmuştur. 1971 yılında da İlköğretmen okullarının tamamında ve yüz devlet lisesinde uygulanmaya başlamıştır.
Bilimsel Süreç Becerileri Nedir? Fen bilimlerinde, öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yol ve yöntemlerini kazandıran, öğrencilerin aktif olmasını sağlayan, kendi öğrenmelerinde sorumluluk alma duygusunu geliştiren, öğrenmenin kalıcılığını artıran temel becerilerdir ( Çepni, Ayas, Johnson ve Turgut, 1997). Bu beceriler, bilim adamlarının çalışmaları sırasında kullandıkları becerilerdir.
Bilimsel Süreç Becerileri A - Temel Beceriler B - Nedensel Beceriler C - Deneysel Beceriler
Temel Beceriler Gözlem Yapma Ölçme Sınıflama Verileri Kaydetme Sayı ve Uzay ilişkileri
Nedensel Beceriler Önceden kestirme Değişkenleri belirleme Verileri yorumlama Sonuç Çıkarma
Deneysel Beceriler Hipotez Kurma Verileri Kullanma ve Model oluşturma Deney Yapma Değişkenleri Değiştirme ve Kontrol etme Karar Verme
Bilimsel Süreç Becerileri Neden Önemlidir? 1) BİLGİ PATLAMASI 2) PROBLEM ÇÖZME 3) ZİHİNSEL GELİŞİME KATKI 4) ÖĞRENMENİN KALICILIĞI
Bilgi Patlaması Öğrencilere her bilgiyi yüklemek mümkün değildir. Bilginin yanısıra bilginin elde ediliş yöntemleri de öğrencilere kazandırılmalıdır. (Mallinson:Mallison, 1998) Bilimsel bilgiler değişebilir. Bilimde süreklilik ilkesi vardır. Bilimsel bilgilerin bilinen gerçeklerle doğru olduğu ve zamanla değişebileceği fikri öğrencilere aşılanmalıdır. (Çepni: Ayas: Johnson: Turgut, 1996:18)
Problem Çözme Bilimsel süreç becerileri öğrencilerin; Problem çözmelerine, Eleştirel düşünmelerine Makul sorular sorup cevaplar aramalarına Günlük hayatta karşılaştıkları problemleri çözmelerine yardımcı olur (Germann, 1994:749).
Zihinsel Gelişime Katkı Bilimsel süreç becerilerinin kazanılması ile öğrencilerin formal işlem basamağına (Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramındaki son basamak) ulaşması arasında yüksek bir korelasyon bulunmuştur. Padilla, Okey ve Dillashaw tarafından yapılan bir araştırma bazı bilimsel süreç becerileriyle (değişkenleri değiştirmek, verileri yorumlamak, hipotez kurmak ve deney yapmak) soyut (formal) işlem becerileri arasında yüksek bir ilişki bulunmuştur. (r=0,73) Bu sonuç gösteriyor ki iki beceri seti arasında güçlü ortak yanlar vardır. (Padilla: Okey, 1984:277)
Öğrenmenin Kalıcılığı öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini kullanması onların öğrendiklerini daha kolay hatırlamalarını sağlar. Yaparak yaşayarak öğrenme en iyi öğrenmedir. Yaparak öğrenmede öğrenci hemen hemen tüm duyularını kullanır ve bu sayede öğrenme daha etkili, kolay ve kalıcı olur.
Kaynaklar Ayas, A., Çepni, S. ve Akdeniz, A. R. (1994). Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuvarın Yeri ve Önemi-I, Çağdaş Eğitim, 204, 21-24 Laboratuvarın Yeri ve Önemi-II, Çağdaş Eğitim, 205, 7-11 Ayas, A., Çepni, S. ve Akdeniz, A. R. (1995). Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuvarın Yeri ve Önemi-III, Çağdaş Eğitim, 206, 24-28 Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D.,ve Turgut, M. F. (1997). Fizik Öğretimi. Ankara: Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Deneme Basımı, 31-44. Gabel, D. L. (1993). Introductory Science Skills. (2. Basım). Prospect Heights, IL: Waveland Press, Inc. Lunetta, V. N., Hofstein, A., & Giddings, G. (1981). Evaluating science laboratuvary skills. The Science Teacher, 48, 22-25. Lunetta, V. N., & Tamir, P. (1979). Matching lab activities with teaching goals. Science Teacher, 46, 22-24. Ostlund, Karen L. (1995). Science Process Skills: Assessing Hands on Student Performance. Addison Wesley. Rezba, Richard J., Fiel, Ronald L.& Funk, H. James (1994) Learning and Assessing Science Process Skills. Kendall Hunt Pub.