İDARİ DAVALARIN AÇILMASI VE YÜRÜTÜLMESİ AYŞE HÜDA KARA 050110045

İDARİ DAVALARIN AÇILMASI DAVA DİLEKÇESİ İdari davalar, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılır. Bölge idare mahkemeleri hiçbir davaya ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakmadığı için bu mahkemelere hitaben yazılmış olan dilekçelerle dava açılamaz. Dilekçenin imzalanmamış olması veya imzanın davacıya ait olmadığının anlaşıldığı durumlarda dava dilekçesinin reddine karar verilir.

DAVA DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri ile gerçek kişilere ait TC Kimlik numarası Davanın konusu Davanın nedenleri Davanın dayandığı kanıtlar Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi İstem sonucu Diğer hususlar

DAVA DİLEKÇESİNİN VERİLECEĞİ YERLER İYUK m.4 dava dilekçelerinin verileceği yerleri düzenlemektedir. Buna göre: İlk derece görevli ise danıştay başkanlığına veya ait olduğu mahkeme başkanlıklarına, Dilekçelerin ait olduğu mahkemeler başka yerde ise bunlara gönderilmek üzere idare veya vergi mahkemesi başkanlıklarına, Idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde, büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalıp kalmadığına bakılmaksızın asliye hukuk yargıçlıklarına, Yabancı memleketlerde türk konsolosluklarına verilebilir.

Bu maddede yazılı diğer yerlere verilen dilekçeler, en geç üç gün içinde ait oldukları mahkemeye gönderilir. Bu yerlerin dilekçeyi geciktirmelerinden davacı sorumlu tutulamaz. Dava dilekçesinin idari yargı yerleri dışında bir mercie verilebilmesinin koşulu, o yerde idari yargı yerlerinin bulunmamasıdır. Dilekçelerin harç ve posta ücretleri alındıktan sonra deftere derhal kayıtları yapılır. Dava bu kaydın yapıldığı tarihte açılmış sayılır.Bunun istisnası dilekçenin yukarıda sayılanlar dışındaki yerlere verilmiş olmasıdır.bu hallerde dava dilekçenin görevli ve yetkili idari yargı yerine ulaştığı ve kaydının yapıldığı tarihtir.

DAVA DİLEKÇESİNİN KAYDI VE DİLEKÇELER ÜZERİNE UYGULANACAK İŞLEM Dilekçelerin harç ve posta ücretleri alındıktan sonra deftere derhal kayıtları yapılır. Dava bu kaydın yapıldığı tarihte açılmış sayılır. Dava açmanın hukuki sonuçları: Dava konusu olan hakkın zamanaşımına uğraması önlenmiş olur. Dava konusu uyuşmazlık derdest hale gelir.Bu nedenle, nedeni ve tarafları aynı olan dava yeniden açılamaz.Açılırsa karşı taraf derdestlik itirazında bulunabilir. Mahkeme Any. m. 36 gereğince hüküm verme zorunluluğu altına girer. Sav ve savunmayı genişletme yasağı başlamış olur.

(1) Davanın, herhangi bir nedenle harcı veya posta ücreti verilmeden veya eksik harç veya posta ücreti ile açılmış olması durumu 30 gün içinde harcın ve posta ücretinin verilmesi ve tamamlanması hususu ilgiliye tebliğ olunur.Gereği yerine getirilmediği takdirde bildirim aynı şekilde bir daha tekrarlanır.Eğer ikinci 30 günlük süre içinde de verilmez veya tamamlanmazsa davanın açılmamış sayılmasına karar verilir. Davanın açılmamış sayılmasının sonuçları: Bu karar eğer dava açma süresi dolmamışsa, davanın yeniden açılmasını engellemez. Davanın açılmamış sayılmasına karşı itiraz ya da temyiz yoluna başvurulabilir.İtiraz ya da temyiz mercii bu kararı kaldırırsa davaya devam olunur.

(2) Dava açıldıktan sonra posta ücretinde, tebliğ işlemlerinin yapılmasını engelleyecek şekilde azalma olması durumu 30 gün içinde harcın ve posta ücretinin verilmesi ve tamamlanması hususu ilgiliye tebliğ olunur.Gereği yerine getirilmediği takdirde bildirim aynı şekilde bir daha tekrarlanır. Posta ücreti ikinci otuz günlük sure içinde de tamamlanmazsa dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.Bu kararın tebliğinden itibaren üç ay içinde eksikliği tamamlanmak suretiyle bir dilekçe ile yeniden işleme konulması istenebilir.İstenmediği takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilir ve bu karar davacıya tebliğ olunur.Bu karara karşı itiraz ya da temyiz yoluna başvurulabilir.

Tarafların kişilik ve niteliğinde değişiklik Ölüm sonucu davanın konusuz kalması ya da davaya devam edilmesi davanın niteliğine bağlıdır. Dava, ölenin mirasçılarının mal varlığını ilgilendiriyorsa davaya devam edilir.Mirasçıların yenileme başvurusuyla dava kaldığı yerden devam eder. Davacının vesayet altına alınması durumunda vasinin ,davacıya kayyım atanması durumunda kayyımın başvurusuna kadar dosya işlemden kaldırılır.Yani yargılama ertelenir ve dört ay içerisinde yenileme dilekçesinin verilmesi gerekir. Yalnız öleni ilgilendiren davalarda dilekçenin iptaline karar verilir.

Aynı dilekçe ile dava açılabilecek durumlar Kural olarak her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır.Ancak bazı durumlarda tek dilekçe ile dava açılmasına imkan tanınmıştır. Bunlar: 1)Tek dilekçe ile birden çok idari işleme karşı dava açılması 2)Birden çok kişinin tek dilekçe ile dava açması

1)Tek dilekçe ile birden çok idari işleme karşı dava açılması Aralarında maddi ya da hukuki yönden bağlılık ya da neden sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile dava açılabilir. Birden çok karara karşı tek dilekçe ile dava açılması: Kararların aynı yargı düzeninin ve aynı yargı yerinin görev alanına giren bir uyuşmazlıkla ilgili olması,hatta verilecek kararların kanun yollarının dahi aynı olması(Bu kuralın istisnası var) Kararların ayrı ayrı dava açma sürelerinin geçirilmemiş olması Davalının aynı olması koşullarının da birlikte gerçekleşmiş olması gereklidir. Bu koşullar oluşmaksızın tek dilekçe ile dava açılması durumunda yargı yerince dilekçenin reddi kararı verilir.

2)Birden çok kişinin tek dilekçe ile dava açması Birden fazla kişinin tek dilekçe ile dava açabilmesi için davacıların hak veya menfaatlerinde ortaklık bulunması ve davaya yol açan maddi olay veya hukuki nedenlerin aynı olması koşulları bir arada gereklidir. Birlikte dava açanlar birlikte hareket etmek zorundadırlar ve karar davacılar için müşterek verilir. Bu koşullara uyulup uyulmadığı re’sen incelenir , koşulların gerçekleşmediği görülürse dilekçenin reddine karar verilir.

İDARİ YARGIDA İLK İNCELEME İdari yargılamada davalar kural olarak evrak üzerinde görüldüğü için dava esasına geçilmeden önce dosyanın tamamlanması (tekemmül etmesi) gerekir.Dosyanın tamamlatılmasına ilişkin olarak yapılan araştırmaya ilk inceleme denir.

Dilekçeler Dilekçeler Daniştay'da evrak müdürlüğünce kaydedilir ve Genel Sekreterlikçe görevli dairelere havale olunur. Dilekçeler, Danıştay'da daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hakimi, idare ve vergi mahkemelerinde ise mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından, sırasıyla: Görev ve yetki, İdari merci tecavüzü, Ehliyet, İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, Süre aşımı, Husumet, 3 ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları,yani dilekçede bulunması gereken hususlar ile ortak dilekçe ile dava açılabilmesinin koşullarının oluşup oluşmadığı yönlerinden incelenir. İncelemede, bu sıralamaya uyularak karar verilmesi kesin bir zorunluluktur. İlk inceleme, dilekçenin alındığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde sonuçlandırılır.Yukarıdaki hususların ilk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde de davanın her safhasında ilk incelemeye ilişkin hükümler uygulanır.

İlk İnceleme Üzerine Verilecek Kararlar Davanın, adli veya askeri yargı mercilerinin görev alanına girdiğinin tespit edilmesi durumunda, görevsizlik kararı verilerek DAVANIN REDDİNE, Davanın, idari yargının görev alanına girmekle beraber görevli veya yetkili olmayan mahkemeye açılmış olduğunun tespiti durumunda DAVANIN REDDİNE fakat DOSYANIN GÖREVLİ MAHKEMEYE GÖNDERİLMESİNE, Davacının ehliyet koşullarının oluşmadığı, davaya konu işlemin kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığının veya davada sürenin geçirilmiş olduğunun tespiti durumunda DAVANIN REDDİNE, Davanın hasım gösterilmeden veya yalnış hasım gösterilerek açılmış olduğunun tespiti durumunda DİLEKÇENİN GERÇEK HASMINA TEBLİĞİNE, Dilekçede bulunması gereken hususların eksik olduğunun veya tel dilekçe ile dava açılabilme koşullarının oluşmamış İYUK'un 3 ve 5. maddelerine aykırı olarak düzenlendiğinin tespiti durumlarında ve davada taraf olma yeteneğine sahip olan davacı adına, avukat olmayan bir kimse tarafından dava açılmış ise, DİLEKÇENİN REDDİNE, İdare merci tecavüzünün tespiti durumunda DİLEKÇENİN GÖREVLİ İDARİ MERCİE GÖNDERİLMESİNE ( MERCİ TECAVÜZÜ KARARINA KARŞI İTİRAZ YA DA TEMYİZ YOLUNUN AÇIK OLDUĞUNA ve MERCİ TECAVÜZÜ DURUMUNDA YARGI YERİNCE DAVA RED KARARI VERİLEMEYECEĞİNE ÇOK DİKKAT ETMEK GEREKİR.) karar verilir.

İlk İnceleme Üzerine Verilen Kararlara Karşı Başvuru İlk inceleme üzerine Danıştay veya mahkemelerce verilen: - İDARİ YARGININ GÖREVLİ OLDUĞU KONULARDA DAVANIN GÖREV VE YETKİ YÖNÜNDEN REDDİNE VE DOSYASININ GÖREVLİ VE YETKİLİ İDARİ YARGI YERİNE GÖNERİLMESİNE İLİŞKİN KARARLAR, - GERÇEK HASMA TEBLİĞ KARARLARI, - DİLEKÇE RED KARARLARI DIŞINDA, kararın düzeltilmesi ve temyiz yoluna; tek yargıç kararına karşı ise itiraz yoluna başvurulabilir.

TEBLİGAT VE CEVAP VERME İlk inceleme sonucunda kanuna ayrılık saptanmazsa, dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği yargı yeri tarafından davalı tarafa bildirilir, tebliğ edilir. Bu bildirim sonucunda davalı tarafın mahkemeye sunduğu cevap(savunma) dilekçesi de davacıya tebliğ edilir. Davacı, bu cevap dilekçesine karşı ikinci dilekçesini verir. En son, davalı, ikinci savunma dilekçesini mahkemeye sunar ve bu dilekçeler taraflara tebliğ edilir. Taraflar, yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cavap verebilirler. Bu süre, ancak haklı nedenlerin bulunması halinde, otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılır yani ek süre verilir. Cevap verme süreleri ara vermeye rastlarsa, süre 7 Eylül günü çalışma saatinin sonuna kadar uzamış sayılır. İvedilikle karar verilmesi gereken durumlar ile yürütmenin durdurulması istemli davalarda otuz günlük cevap verme süreleri yargı yeri tarafından kısaltılabilir. Taraflar, sürenin geçmesinden sonra verecekleri savunmalara veya ikinci dilekçelere dayanarak hak iddia edemezler. İdari yargılamada bildirim (tebligat), Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılır. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bildirim, doğrudan yargı yerlerince de yapılabililr. Bildirim yapacak kişi medeni hakları kullanma ehliyetine sahip değilse, bildirim yasal temsilcilerine yapılır. Konutu veya evi tespit edilemeyenlere ilgili tarafın istemi ile mahkemece ilan yolu ile bildirim yapılır.İlan yolu ile bildirim, son ilan tarihinden itibaren yedi gün sonra yapılmış sayılır.

DURUŞMA Duruşma, taraflar veya temsilci ve vekillerinin dava ve savunmalarını yargı yeri önünde sözlü olarak açıklamalarıdır. İdari yargılamada genel olarak yazılı yargılama yöntemi uygulansa da, istisnai olarak duruşmaya da yer verilmiştir.

İlk Derece Yargı Yerinde Duruşmaya Karar Verilmesi 1.Tarafların isteği üzerine İlk derece yargı yerinde duruşma yapılmasının koşulları şunlardır: Taraflar duruşma isteminde bulunmalıdır. Tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile ilgili davalarda duruşma yapılması için uyuşmazlığın konusunun yirmibeşbin TL'yi aşması gereklidir.Bu değer her yıl değerleme oranına göre değişmektedir.

İdari yargıda, (tarafların istemi üzerine), ilk derece yargı yerinin duruşmaya karar vermesi zorunludur.Duruşma istemine rağmen duruşma yapılmaksızın karar verilmesi, usül yönünden bozma nedenidir. Duruşma istemleri, dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılmalıdır.Bu aşamalardan sonra yapılan duruşma istemlerinin yargı yerince kabul edilmesi zorunlu değildir. 2. Yargı Yerinin Kararı Üzerine İlk derece yargı yeri, yukarıda sayılan koşulların hiçbirine bağlı olmaksızın kendiliğinden duruşmaya karar verebilir. Ayrıca yargı yeri, yargılamanın her aşamasında duruşmaya karar verebilir.

Temyiz ve İtirazlarda Duruşmaya Karar Verilmesi Üst yargı yerinde, yani danıştay veya bölge idare mahkemesinde duruşmaya karar verilmesi zorunlu değildir; yani bu mercilerin takdirine bırakılmıştır. Oysa (istem üzerine), ilk derece yargı yerinde duruşma yapılması zorunludur. Kanunun 55. maddesine göre, yargılamanın yenilenmesi ve kararın düzeltilmesi istemlerinde duruşma yapılması, görevli daire veya mahkemenin kararına bağlıdır.

Duruşmaya İlişkin Diğer Hükümler Duruşma davetiyeleri, duruşma gününden en az otuz gün önce taraflara gönderilir. Taraflardan yalnız biri gelirse onun açıklamaları dinlenir;hiçbiri gelmezse duruşma açılmaz. Taraflara ikişer defa söz verilir. Duruşmalar açık olarak yapılır. Duruşmanın ertelenmesi mümkündür. Danıştay'da görülen davaların duruşmalarında savcının bulunması şarttır. Duruşma sırasında, tarafların mahkemenin sükununa ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemlerde Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır. İdari yargıda duruşma bir kez yapılır. Bu kuralın tek istisnası, ilk duruşmanın, daha önce, görevsiz veya yetkisiz mahkemede yapılmış olmasıdır. Duruşma yapıldıktan sonra en geç onbeş gün içinde karar verilir.Duruşmada, ara kararı verilen hallerde, ara kararın yerine geitirilmesinden sonra dosyalar öncelikle incelenir.