CASE FAIR OSTER Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft

27 Mal ve Para Piyasalarında Toplam Talep BÖLÜM İÇERİĞİ Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Yatırımı Belirleyen Diğer Etmenler Planlanan Toplam Harcama ve Faiz Oranı Mal ve Para Piyasalarında Eşanlı Denge Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri Daraltıcı Politika Etkileri Makroekonomik Politika Karması Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisi: Bir Uyarı Negatif-Eğimli Toplam Talep Eğrisinin Diğer Nedenleri Toplam Harcama ve Toplam Talep Toplam Talep Eğrisine Kaymalar İleriye Bakış: Fiyat Düzeyini Belirleme Ek: IS-LM Diyagramı

mal piyasası Mal ve hizmetlerin alınıp satıldığı ve denge toplam çıktı düzeyinin belirlendiği piyasa. para piyasası Finansal araçların el değiştirdiği ve denge faiz oranının belirlendiği piyasa.

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı  ŞEKİL 27.1 Planlanan Yatırım Şedülü Planlanan yatırım harcaması faiz oranının negatif bir fonksiyonudur. Faiz oranında yüzde 3’ten yüzde 6’ya bir artış planlanan yatırımları I0’dan I1’e düşürür.

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Yatırımı Belirleyen Diğer Etmenler Planlanan yatırımın sadece faiz oranına bağlı olması varsayımı, tıpkı tüketimin sadece gelire bağlı olması varsayımı gibi bariz bir basitleştirmedir. Pratikte, bir firmanın ne kadar yatırım yapacağı kararı, diğer şeyler yanında, gelecekteki satışlarına dair beklentisine bağlıdır. Girişimcilerin ekonominin gelecekteki yönüne dair iyimserlik veya kötümserlikleri şu andaki planlanan yatırımlar üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Keynes girişimcilerin hislerini tanımlamak için hayvani güdüler (animal spirits) deyimini kullandı ve bu hislerin yatırım kararlarını etkilediğini ileri sürdü..

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Toplam Harcama ve Faiz Oranı Planlanan toplam harcamanın (AE) nasıl faiz oranına bağlı olduğunu anlamak için planlanan yatırımın faiz oranına bağlı olduğu gerçeğini kullanabiliriz. Planlanan toplam harcamanın tüketim, planlanan yatırım ve hükümet harcamaları toplamı olduğunu hatırlayınız. Bu sembollerle aşağıdaki gibi ifade edilebilir. AE ≡ C + I + G

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Toplam Harcama ve Faiz Oranı  ŞEKİL 27.2 Mal Piyasası ve Para Piyasası Arasındaki Bağlantılar Planlanan yatırım faiz oranına bağlıdır ve para talebi toplam çıktıya bağlıdır.

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Toplam Harcama ve Faiz Oranı Faiz oranındaki değişmenin denge çıktı düzeyi üzerindeki etkilerini özetleyebiliriz. Faiz oranındaki değişmenin etkileri şunları içermektedir: Yüksek bir faiz oranı (r) planlanan yatırımı (I) yavaşlatır. Planlanan yatırım planlanan toplam harcamanın (AE) bir parçasıdır. Bu yüzden, faiz oranı yükseldiğinde, planlanan toplam harcama (AE) gelirin her düzeyi için düşer. Nihayet, planlanan toplam harcamalardaki bir azalma, denge çıktı (gelir) düzeyini planlanan yatırımdaki başlangıçtaki azalmanın çarpanı kadar düşürür.

Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı Planlanan Toplam Harcama ve Faiz Oranı Bu etkiler uygun kısaltmalarla şu şekilde ifade edilebilir:

Mal ve Para Piyasalarında Eşanlı Denge Faiz oranlarında bir artış (r) çıktıyı düşürür (Y) çünkü faiz oranlarındaki bir artış planlanan yatırımları azaltır. Gelir (Y) arttığı zaman, bu para talebi eğrisini sağa kaydırır ve bu da sabit bir para arzı karşısında faiz oranını arttırır. Böylece, şunu yazabiliriz:

Mal ve Para Piyasalarında Eşanlı Denge  ŞEKİL 27.3 Faiz Oranında bir Yükselmenin Planlanan Toplam Harcama Üzerindeki Etkisi Faiz oranında yüzde 3’ten yüzde 6’ya bir artış planlanan toplam harcamaları azaltır ve böylece denge geliri Y0’dan Y1’e düşürür.

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri genişletici maliye politikası Toplam çıktıyı (geliri) (Y) arttırmayı hedefleyen hükümet harcamasında bir artış veya net vergilerde bir düşüş. genişletici para politikası Toplam çıktıyı (geliri) (Y) arttırmayı hedefleyen para arzında bir artış.

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri Genişletici Maliye Politikası: Hükümet Harcamalarında (G) bir Artış veya Net Vergilerde (T) bir Düşüş dışlama etkisi Hükümet harcamalarındaki artışın özel yatırım harcamalarında azalmalara yol açma eğilimi.

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri Genişletici Maliye Politikası: Hükümet Harcamalarında (G) bir Artış veya Net Vergilerde (T) bir Düşüş  ŞEKİL 27.4 Dışlama Etkisi Hükümet harcaması G’de, G0 ’dan G1’e bir artış planlanan toplam harcama doğrusunu (şedülü) 1’den 2’ye kaydırır. Sonra, dışlama etkisiyle planlanan yatırımda meydana gelen düşüş (artan faiz oranından kaynaklanan) planlanan toplam harcama doğrusunu 2’den 3’e kaydırır.

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri Genişletici Maliye Politikası: Hükümet Harcamalarında (G) bir Artış veya Net Vergilerde (T) bir Düşüş planlanan yatırımın faiz duyarlılığı veya duyarsızlığı Planlanan yatırım harcamasının faiz oranı değişikliklerine tepkisi. Faiz duyarlılığı planlanan yatırım harcamasının faiz oranındaki değişikliklere tepki olarak büyük çapta değişmesi anlamına gelir; faiz duyarsızlığı ise faiz oranındaki değişiklere karşın, planlanan yatırımda çok az veya hiç değişiklik olmaması anlamına gelir. Genişletici bir maliye politikasının etkileri:

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Genişletici Politika Etkileri Genişletici Para Politikası: Para Arzında bir Artış Genişletici bir para politikasının etkileri:

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Daraltıcı Politika Etkileri Daraltıcı Maliye Politikası: Hükümet Harcamalarında (G) bir Azalma veya Net Vergilerde (T) bir Artış daraltıcı maliye politikası Toplam çıktıyı (geliri) (Y) küçültmeyi hedefleyen hükümet harcamasında bir düşüş veya net vergilerde bir artış. Daraltıcı bir maliye politikasının etkileri:

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Daraltıcı Politika Etkileri Daraltıcı Para Politikası: Para Arzında bir Azalma daraltıcı para politikası Toplam çıktıyı (geliri) (Y) küçültmeyi hedefleyen para arzında bir düşüş. Daraltıcı para politikasının etkileri:

Mal ve Para Piyasalarında Politika Etkileri Makroekonomik Politika Karması politika karması Para ve maliye politikalarının belli bir anda birlikte kullanımı.

Toplam Talep (AD) Eğrisi toplam talep (AD) eğrisi Toplam çıktı (gelir) ve fiyat düzeyi arasında negatif ilişkiyi gösteren bir eğridir. AD eğrisi üzerindeki her nokta mal ve para piyasalarının her ikisinin de dengede olduğu noktadır.

Toplam Talep (AD) Eğrisi  ŞEKİL 27.5 Fiyat Düzeyindeki bir Artışın Ekonomi Üzerindeki Etkisi—G, T ve Ms’in değişmediği Varsayımıyla Bu Şekil P arttığı zaman Y’nin azaldığını gösterir.

Toplam Talep (AD) Eğrisi  FIGURE 27.6 Toplam Talep (AD) Eğrisi AD eğrisi boyunca bütün noktalarda, mal piyasası ve para piyasasının her ikisi de dengededir. Politika değişkenleri G, T ve Ms sabittir.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisi: Bir Uyarı Toplam talep eğrisinin neyi temsil ettiğini anlamanız önemlidir. Toplam talep eğrisi basit bireysel talepten veya piyasa talebinden daha karmaşıktır. AD eğrisi bir piyasa talep eğrisi değildir ve ekonomideki bütün piyasa taleplerinin toplamı da değildir. Niçin böyle olduğunu anlamak için, basit, aşağı eğimli hane halkı talep eğrisinin altındaki mantığı anımsayınız.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Aşağı Eğimli (Negatif Eğimli) bir Talep Eğrisi için Diğer Nedenler Tüketim Bağlantısı Tüketim bağlantısı AD eğrisinin aşağı eğimli olması için başka bir bağlantı sağlar. Fiyat seviyesinde bir artış para talebini arttırır ve bu faiz oranının artmasına, faiz oranındaki artış tüketimin (ve aynı zamanda planlanan yatırımın) azalmasına ve bu da toplam çıktının(gelirin) azalmasına yol açar. Tüketimde ilk baştaki düşüş (faiz oranındaki yükselmeden kaynaklanan) çıktıdaki genel düşüşe katkıda bulunur.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Aşağı Eğimli (Negatif Eğimli) bir Talep Eğrisi için Diğer Nedenler Reel Varlık (Servet) Etkisi reel (servet) varlık veya reel balans etkisi Reel varlıkta fiyat düzeyindeki bir değişim sonucu oluşan değişmenin tüketimde sağladığı değişme.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  FIGURE 27.7 The Effect of an Increase in Money Supply on the AD Curve Para arzında (Ms) bir artış toplam talep eğrisinin AD0’dan AD1’e kaymasına sebep olur. Ms’deki bir artış faiz oranını düşürür, bu düşüş planlanan yatırımı (ve böylece planlanan toplam harcamayı) arttırdığı için toplam talepte bu kayma meydana gelir. Nihai sonuç her bir olası fiyat seviyesi için çıktıda bir artıştır. .

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  FIGURE 27.8 Hükümet Harcamalarında bir Artış veya Net Vergilerde bir Düşüşün AD Eğrisi Üzerindeki Etkisi Hükümet harcamalarında (G) bir artış veya net vergilerde (T) bir düşüş, toplam talep eğrisinin AD0’dan AD1’e kaymasına neden olur. G’deki artış planlanan toplam harcamayı arttırır ve bu da her bir olası fiyat düzeyinde çıktıda bir artışa neden olur. T’ deki bir düşüş tüketimin artmasına neden olur. Tüketimdeki artış sonra planlanan toplam harcamayı arttırır ve bu da her bir olası fiyat düzeyinde çıktıda artışa neden olur.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  ŞEKİL 27.9 Toplam Talep Eğrisini Kaydıran Etmenler

İleriye Bakış: Fiyat Düzeyini Belirleme Mal ve para piyasalarındaki toplam çıktı (gelir) ve faiz oranı tartışmamız şimdi tamamlandı. İki piyasanın birlikte nasıl çalıştığını iyi kavramış olmanız gerekir. AD eğrisi bu analizin eğri üzerindeki her bir noktanın belli bir fiyat düzeyi için mal ve para piyasalarının her ikisinde de dengeye karşılık geldiği kullanışlı bir özetidir. Ancak, henüz fiyat düzeyini belirlememiş bulunuyoruz. Bu bir sonraki bölümün işidir.

TERİMLERİ VE KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME toplam talep toplam talep (AD) eğrisi daraltıcı maliye politikası daraltıcı para politikası dışlama etkisi genişletici maliye politikası genişletici para politikası mal piyasası planlanan yatırımın faiz duyarlılığı veya duyarsızlığı para piyasası politika karması reel (servet) varlık veya reel balans etkisi

BÖLÜM 27 EK IS-LM DİYAGRAMIi IS EĞRİSİ  ŞEKİL 27A.1 IS Eğrisi IS eğrisi üzerindeki her nokta belli bir faiz oranı için mal piyasasında denge noktasına karşılık gelir. Hükümet harcaması (G) arttığı zaman, IS eğrisi sağa IS0 ’dan IS1’e kayar.

BÖLÜM 27 EK IS-LM DİYAGRAMI LM Eğrisi  ŞEKİL 27A.2 LM Eğrisi LM eğrisi üzerinde her nokta belli bir toplam çıktı (gelir) düzeyi için para piyasasında denge noktasını temsil eder. Para arzı (Ms) artışları LM eğrisini sağa LM0’dan LM1’e kaydırır.

BÖLÜM 27 EK The IS-LM Diyagramı The IS-LM Diyagramı  ŞEKİL 27A.3 IS-LM Diyagramı IS ve LM eğrilerinin kesiştiği nokta mal piyasası ve para piyasasının, her ikisinin de dengede olduğu noktaya karşılık gelir. Toplam çıktı ve faiz oranının denge değerleri Y0 ve r0‘dir.

BÖLÜM 27 EK IS-LM Diyagramı IS-LM Diyagramı  ŞEKİL 27A.4 Hükümet Harcamalarında (G) Bir Artış G arttığı zaman IS eğrisi sağa kayar. Bu Y ve r denge değerlerinin her ikisini de arttırır.

BÖLÜM 27 EK IS-LM Diyagramı IS-LM Diyagramı  FIGURE 27A.5 Para Arzında (Ms) Bir Artış Ms arttığı zaman, LM eğrisi sağa kayar. Bu Y’nin denge değerini arttırır ve r’nin denge değerini azaltır.

BÖLÜM 27 EK IS-LM Diyagramı IS-LM diyagramı iki eğrideki kaymalar yoluyla para ve maliye politikası değişikliklerinin denge toplam çıktı (gelir) ve faiz oranı üzerindeki etkilerini görmenin kullanışlı bir yoludur. İki eğrinin ardında yatan ekonomik teoriyi hep aklınızda tutunuz. Ne zaman hangi eğrinin kayacağını ezberlemeyiniz; eğrilerin niçin kaydığını anlayabilecek ve açıklayabilecek durumda olunuz. Bunun anlamı hane halklarının ve firmaların mal ve para piyasalarındaki davranışlarına geri gitmektir.

EKLER TERİM ve KAVRAMLARI GÖZDEN GEÇİRME IS eğrisi Mal piyasasında toplam çıktının (gelirin) (Y) denge değeri ile faiz oranı arasındaki negatif ilişkiyi tanımlayan bir eğri. LM eğrisi Para piyasasında faiz oranının denge değeri ile toplam çıktı (gelir) (Y) arasındaki pozitif ilişkiyi tanımlayan bir eğri.