İŞLETMELERİN PİYASA DEĞERİNİN GERÇEĞE UYGUN ŞEKİLDE SUNULMASI İÇİN FİNANSAL RAPORLARIN DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI Öğr. Gör. M. A. İbrahim SARIAY Aksaray Üniversitesi

ÇALIŞMANIN AMACI Bilgi kullanıcılarının kararlarını değiştirebilecek bir etkiye sahip olan entelektüel sermaye unsurlarının, finansal raporların dipnotlarında sunulması gerekliliğini ortaya koymak.

ENTELEKTÜEL SERMAYE VE UNSURLARI Entelektüel Sermaye Kavramı Basit bir ifade ile entelektüel sermaye, işletme tarafından değere dönüştürülebilen bilgidir. Değere Dönüştürülebilen Bilgi Fikir, Yenilik, Teknoloji, Yaratıcılık Veri Kullanma Yeteneği, Yayınlar, Enformasyon Bilgisayar Programları, Dizaynlar, Tasarımlar İlişkiler, Süreçler, Deneyimler, İletişim Ağları

Bir başka tanıma göre; unsurlarından oluşan bir bileşendir. Entelektüel sermaye değerinin ise, işletmenin piyasa değerinden defter değerinin çıkartılmasıyla hesaplanabileceği ifade edilmektedir. Entelektüel sermaye İnsan Sermayesi Yapısal Sermaye Müşteri (İlişki) Sermayesi PDDDES

İnsan Sermayesi İşletme çalışanlarının bireysel olarak kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmeleri için sahip oldukları bilgilerin, yeteneklerin ve yaratıcılık özelliklerinin bir arada toplamış halidir.

Teknik bilgi (know-how) Eğitim, Mesleki yeterlilik, Bilgi üretimine yönelik çalışmalar, Yetenek/beceri oluşturmaya yönelik çalışmalar, Girişimcilik, mucitlik, Değişimcilik. İnsan sermayesinin bileşenleri

Yapısal Sermaye Yapısal sermaye kapsadığı farklı bileşenlerden dolayı; olarak gruplandırılabilir. Örgüt Sermayesi Yenilik Sermayesi Süreç Sermayesi

Örgüt Sermayesi Kurumun iş yapma becerisini arttıracak örgütsel felsefe ve sistemleri, Süreç Sermayesi Mal ve hizmet dağıtımını sağlayan ve geliştiren teknikleri ve yöntemleri, Yenilik Sermayesi İşletmenin tescil edilmiş entelektüel varlıkları ile tüm beceri, hüner ve yeteneklerini ifade eder.

Yapısal sermaye entelektüel mülkiyete konu olan unsurlar ve altyapı varlıkları şeklinde bir ayırımla aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Entelektüel Mülkiyete Konu UnsurlarAltyapı Varlıkları PatentlerYönetim felsefesi Telif haklarıÖrgüt kültürü Dizayn haklarıYönetim süreçleri Ticari sırlarBilgi sistemleri Ticari amblemlerAğ sistemleri Hizmetle ilgili amblemlerFinansal ilişkiler

Müşteri Sermayesi Müşteri sermayesi, müşteri ilişkilerinin değeri ve bu değerin işletmeye olan katkısı olarak ifade edilmektedir.

Müşteri sermayesinin unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir;  Markalar,  Müşteriler,  Müşteri Sadakati,  İşletme Adı,  Dağıtım Kanalları,  İşle İlgili İşbirliği,  Lisans Anlaşmaları,  Sözleşmeler,  Franchising Anlaşmaları.

ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARI İ nsan SermayesiYapısal SermayeMü ş teri Sermayesi Know-howŞerefiyeMarkalar EğitimPatentMüşteri Tatmini İletişim ve MotivasyonYönetim FelsefesiSipariş Tatmini Mesl. Yeterlilik, DeğerlerÖğrenmeDağıtım Kanalları Girişimcilik, YaratıcılıkDizaynlar, SırlarBirikmiş Siparişler Liderlikİşletme Kültürüİşbirlikleri İş DeğerlendirmesiBilgi SistemleriLisans Anlaşmaları Bilgi ve RekabetFinansal İlişkilerSözleşmeler

FİNANSAL RAPORLARIN GERÇEĞE UYGUN ŞEKİLDE SUNUMU VE FİNANSAL RAPORLARIN DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI

Türkiye Muhasebe Standartları, işletmelerin finansal tablolarının kabulü ve ölçümünde yer alan dört kabul görmüş kritere güven duymaktadır. Unsurun bir varlık tanımını karşılaması, 1 Unsurun yeterli güvenilirlikte ölçülebilmesi, 2 Enformasyonun kararlarda bir farklılık yapabilme kapasitesinde olması, 3 Enformasyonun, temsil ettiği iddia edilen şeyin doğrulanabilir ve tarafsız olmasıdır. 4

Entelektüel sermaye kısmen yeni bir kavram olduğu için ve nasıl ölçüleceği ile ilgili genel bir kabul olmadığından dolayı, çoğu entelektüel sermaye unsuru, aşağıdaki kriterleri sağlamakta yetersiz kalmaktadır. 1 İkinci kriterde yer alan, “ölçümde güvenilirlik” 2 Dördüncü kriterde ifade edilen, “doğrulanabilirlik”

ÇALIŞMANIN DAYANAK NOKTALARI 1 1 Türkiye Muhasebe Standartlarına göre finansal raporlar gerçeğe uygun şekilde sunulmalıdır. 2 2 Finansal raporların gerçeğe uygun sunumu, muhasebenin temel kavramlarından Tam Açıklama ilkesinin bir gereğidir. 3 3 Uygulanabilir TFRS’ ler 4 4 Ölçümde güvenilirlik ve Doğrulanabilirlik

Finansal tabloların kullanıcılara yararlı olabilmesi için aşağıdaki dört niteliksel özelliğe sahip olması gerekir: AnlaşılabilirlikGüvenilirlik İhtiyaca uygunluk Karşılaştırılabilirlik

Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu KISA VADELİ YATIRIMLAR 22 Milyar $ UZUN VADELİ YATIRIMLAR 23 Milyar $ KISA, UZUN VADELİ BORÇLAR VE ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI 45 Milyar $ Hisse Senetlerinin Piyasa Değeri 600 Milyar $ AKTİF = PASİF = 45 Milyar $

Defter değeri 45 miyar $ Piyasa değeri 600 milyar $ Bilanço gerçeğe uygun sunumdan oldukça uzak.  Uygulanabilir TFRS’ ler,  Ölçümde güvenilirlik  Doğrulanabilirlik Uygulanabilir TFRS’ler ve bu iki kritere göre, entelektüel sermaye bilaçoda sunulamaz. Çelişki

Bu büyük çelişkiyi ortadan kaldırabilmek için, yine TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardına başvurmakta yarar vardır. “TFRS’ ler, gerektiğinde ek açıklamalarla birlikte uygulandığında, gerçeğe uygun sunuşu sağladığı varsayılır”.

Bu varsayıma göre, entelektüel sermaye unsurları finansal raporların dipnotlarında yer alabilecektir. Bu unsurların tespit edilip, finansal raporların dipnotlarında gösterilmesi, gerçeğe uygun sunum ve standart kriterleri arasında meydana gelen çelişkileri de ortadan kaldıracaktır.

Finansal Raporlarda Dipnotlar  Dipnotlar, metinsel açıklamalar ve muhasebeleştirme kriterlerini sağlamayan kalemlerle ilgili bilgiler sağlar.  TFRS kriterlerine göre entelektüel sermaye unsurları, muhasebeleştirme kriterlerini tam olarak sağlayamamaktadır.  TFRS gereğince finansal raporların gerçeğe uygun şekilde sunulması için, muhasebeleştirme kriterlerini sağlayamayan bu unsurlar dipnotlarda sunulmalıdır.

44 No’ lu dipnotta ve finansal durum tablosunun 29 No’ lu dipnotunda; “mali tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da mali tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar”, yer almaktadır. Buna göre;

Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu KISA VADELİ YATIRIMLAR 22 Milyar $ UZUN VADELİ YATIRIMLAR 23 Milyar $ KISA, UZUN VADELİ BORÇLAR VE ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI 45 Milyar $ Hisse Senetlerinin Piyasa Değeri 600 Milyar $ AKTİF = PASİF = 45 Milyar $ PDDDES Milyar $ 44 No’lu Bilanço Dipnotu Entelektüel sermaye = 555 Milyar $

SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç olarak ç alışmada, entelekt ü el sermayenin ve entelekt ü el sermaye unsurlarının 44 No ’ lu dipnotta g ö sterilmesi gerekliliği ortaya konulmuştur.

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER