İlaçlar Tedavi edici ilaçlar İlaç bağımlılığına neden olan kimyasal maddelerin bir kısmı tıbbi amaçla kontrollü bir şekilde kullanılırlar. İlaçların tedavi amacı dışında veya o toplumun kültürel ve sosyal yapısına uymayan şekilde kullanılması “ilaç suistimali” olarak tanımlanır. Böylece bütün ilaçların suistimali mümkündür. İlaçların tedavi dozlarıyla toksik dozları arasındaki aralığın çok dar olması sıklıkla akut zehirlenmelere yol açabilmektedir. 1

Bağımlılık Yapan İlaçlar Narkotik maddeler                 Morfin türü ağrı kesicilerin tümü narkotik analjeziktir. Narkotik analjezikler merkezi sinir sistemi üzerine etki ederek acıyı dindirirler, uyuşukluk ve uyku verirler. Eroin yüksek derecede psikolojik ve fizyolojik bağımlılık yapar. 2

Morfin Alınışından kısa süre sonra tüm hücrelere dağılır Önce majör metaboliti olan morfin-3-glukuronid (M3G) Daha yavaş olarak da 6-glukuronide (M6G) dönüşür Atılımın % 70’i böbreklerle ve glukuronid şeklinde olur Safra ile %7-10 , akciğerlerle %3-6 arasında atılır İdrarla değişmeden serbest olarak atılan miktarı %10 dan azdır 3

Eroin Kanda 15-20 dakikada 6-asetil morfine dönüşür Karaciğerde tümüyle morfine dönüşmesi birkaç saat sürer 6-MAM’ın idrarda bulunması kişinin eroin kullandığının kesin kanıtıdır Ancak kullanımdan sonra birkaç saate kadar bulunabilir İdrarda atılımda morfin fazla olmasına rağmen saçta 6-MAM miktarı daha fazladır Etki süreleri 3-6 saat arasındadır Morfin, kodein veya eroin alan kişinin idrarında son alınışından 3 güne kadar morfin bulunabilir 4

Antidepresanlar Barbitüratlar, tedavide ağrı kesici, anestezik ve kasılmalara karşı kullanılır Genellikle ağız yoluyla alınır Uzun süre sıkça kullanımları fiziksel bağımlılık yapabilir Etki süreleri farklıdır 2500 den fazla türevi vardır , klinikte 50 kadarı kullanılır Benzodiazepinler, tedavide teskin edici, uyutucu ve adale gevşetici olarak kullanılır 5

Barbirütatlar Genellikle ağızdan hap şeklinde alınır Yağda çözünür Çözünme derecelerine bağlı olarak kısa, orta ve uzun etkili olarak üç gruba ayrılır Etki süreleri 3-24 gün arasında değişir Karaciğerde metabolize olur Bir kısmı idrarla esas olarak aktif ve inaktif metabolitler şeklinde ve diğerleri de değişime uğramadan atılır Alınan barbitürata bağlı olarak idrarda, alındıktan yaklaşık 30 saat veya birkaç hafta sonra pozitif çıkabilir 6

Benzodiazepinler Benzodiazepinler etki sürelerine göre üçe ayrılır: Uzun etkililerin etki süresi 1-3 gündür (Diazepam, flurazepam, halazepam, klonazepam, klorazepat, klordiazepoksit, kuazepam, medazepam, prazepam) Orta etkililerin etki süreleri 10-20 saattir (Alprazolam,bromazepam, lorazepam, oksazepam, temazepam) Kısa etkililerin etki süreleri 2-8 saattir (Midazolam, trazolam) 7

Halusinojenler Normal düşünme mekanizmasında, ruh haletinde, his duygu ve algılamada göze çarpan değişiklikler yapabilen, psikolojik bağımlılığa neden olan ve merkezi sinir sistemi üzerine etkili olan maddelerdir En çok kullanılanı esrardır Esrar etken maddeleri yağlarda çözünür vücudun yağ dokusunda depolanır Arasıra kullanan kişilerde 1 ile 3 gün , kronik içicilerde son dozdan bir hafta veya daha fazla sürede idrarda tespit edilebilir Duman altında kalan ve içmeyen şahısların idrarında da bulunabilir 8

Uyarıcılar MSS üzerine uyarıcı etki yapar Etkileri kokaine benzer En sık rastlanılan tipi Ecstasy adı altında satılan tablet formlarıdır Kokain kullanımı son yıllarda artmıştır Kokainin plazmadaki yarılanma süresi çok kısadır ve tamamı benzoilekgonin ve ekgonin metil esterine dönüştürülerek idrarla atılır Kokain kanda ve idrarda aranır 48 saat içinde idrarda kokain metabolitleri bulmak mümkündür 9

Amfetaminler Amfetamin, alınmasından 24 saat sonra dozun yaklaşık %70'lik kısmı idrar ile atılır İdrarın pH değerine bağlı olarak dozun %30’u değişmeden, geri kalan kısmı da metabolitleri olarak dışarı atılır Metamfetamin'nin yaklaşık %62’si ilacın alınmasından 24 saat sonra, dozun %43’ü değişikliğe uğramadan, kalan kısmıda amfetamin olarak dışarı atılır Amfetaminler vücuda alındıktan sonraki 3-4 gün boyunca idrarda bulunabilir 10

MDMA MDMA, metilen- dioksiamfetamin'e metabolize olur İdrarla %65'i ana ilaç, %7'si MDA şeklinde atılır Diğer idrar metabolitleri, metilen köprülerinin bölünmesiyle oluşan ve konjugatlar halinde atılan MDMA ve MDA‘nın mono ve dihidroksi türevlerini içerir İdrarda 3 güne kadar bulunabilir 11

Kokain Orta derecede alındığında benzylecgonin idrarda 3 güne kadar bulunur Kronik içicilerde 3 hafta boyunca idrarda bulunabilir Kokain idrarda büyük oranda metabolitleri şeklinde atılmasına rağmen saçtan büyük oranda kokain olarak atılır 12